تفاوت صندوقهای قابل معامله (ETF) با صندوقهای سرمایهگذاری مشترک
مجله افیکسکار: صندوق سرمایهگذاری قابل معامله یا Exchange-traded fund نوعی از صندوقهای سرمایهگذاری است که از داراییهای متنوع تشکیل شده و واحدهای آن در طول روز همانند سهام در بازار معامله میشود.
به گزارش مجله افیکسکار به نقل از ایبِنا، صندوق سرمایهگذاری قابل معامله یا Exchange-traded fund نوعی از صندوقهای سرمایهگذاری است که از داراییهای متنوع تشکیل شده و واحدهای آن در طول روز همانند سهام در بازار معامله میشود و ساختاری شبیه صندوقهای سرمایهگذاری مشترک دارند.
یعنی شما در طول ساعات و روزهایی که بازار معاملات سهام باز است میتوانید یک یا چند واحد از یک صندوق ETF را بخرید، یا چند واحد از آن را بفروشید.
شما با خرید واحدهای ETF، پول خود را در صندوقی سرمایه گذاری میکنید که با استفاده از یک تیم مدیریت حرفهای سعی میکند تا با تشکیل پرتفویی از سهام و انواع اوراق بهادار، سود کسب کند.
اما برخلاف صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، که فقط در پایان روز و پس از محاسبه NAV میتوان آنها را خریدوفروش کرد.
سرمایهگذاران میتوانند واحدهای ETF را همانند سهام در طول روز معامله کنند و از مزیت نقدشوندگی سریعتر آن نسبت به صندوق سرمایهگذاری مشترک بهرهمند شوند.
مزایای صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله ETF
- معافیت مالیاتی معاملات واحدها
- افزایش نقد شوندگی واحدهای صندوق با وجود عملیات بازارگردانی
- تخصیص بهینهداراییها(متنوعسازی) با حذف هزینه و صرف زمان اندک
- سادگی، سهولت و سرعت در معامله
- کاهش زمان تصفیه نسبت به صندوقهای فعلی
- خریدوفروش آنلاین واحدهای صندوق
محدودیتهای صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله ETF
البته این نوع صندوقها محدودیتهایی نیز دارند. ازجمله به دلیل اینکه مانند سهام معامله میشوند.این امکان وجود دارد سهام این صندوقها قبل از ناپدیدی آربیتراژ و برقراری تعادل، به قیمتهای متفاوت از NAV معامله شوند.
کارمزد معاملات صندوقهای سرمایه گذاری چقدر است؟
کارمزد در لغت به معنای بهره است اما در اصطلاح سرمایه گذاری به معنی حق انجام یک سری خدمات است. این خدمات ممکن است فقط در حد انجام معامله و استفاده از سیستم کارگزاری باشد یا اینکه از مشاوره و توصیههای سرمایه گذاری نیز استفاده شود. با توجه به خدمات ارائه شده کارمزد نیز متفاوت خواهد بود.
حفظ قدرت خرید و نحوه سرمایه گذاری یکی از دغدغههای خانوارها محسوب میشود. اما با توجه به شرایط اقتصادی حال حاضر ایران این موضوع اهمیت دو چندان پیدا میکند. زیرا وجود شرایط تورمی باعث میشود قدرت خرید خانوارها کاهش یابد. در نتیجه خانوارها برای جلوگیری از کاهش قدرت خرید داراییهای خود، اقدام به سرمایه گذاری میکنند. برای انجام هر سرمایه گذاری، سرمایه گذار باید مبلغی را به عنوان کارمزد معامله پرداخت کند. به عنوان مثال در بازار مسکن و خودرو به این کارمزد معاملاتی، حق کمیسیون گفته میشود و در بازار سکه و طلا حق اجرت نامیده میشود. یکی از کارمزدهای انجام سرمایه گذاری، کارمزد معاملات در بورس اوراق بهادار و صندوقهای سرمایه گذاری قابل معامله در بورس است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
کارمزد چیست و چرا گرفته می شود؟
کارمزد در لغت به معنای بهره است اما در اصطلاح سرمایه گذاری به معنی پولی است که در ازای انجام یک سری خدمات گرفته میشود. این خدمات ممکن است فقط در حد انجام معامله و استفاده از سیستم کارگزاری باشد یا اینکه از مشاوره و توصیههای سرمایه گذاری نیز استفاده شود. با توجه به خدمات ارائه شده کارمزد نیز متفاوت است. در مورد سرمایهگذاری در بورس ما از طریق کارگزاریها اقدام به خرید و فروش سهام میکنیم.این کارگزاریها در ازای خدمات واسطهای، برای انجام هر خرید یا فروش مبلغی را به عنوان کارمزد از خریداران و فروشندگان دریافت میکنند. همچنین این کارگزاریها هنگام خرید سهام، مالیاتی دریافت نخواهند کرد بلکه مالیات از فروش سهام گرفته میشود.
به ازای هر خرید مستقیم در بورس، 0.371 % از کل مبلغ را به عنوان کارمزد از خریدار دریافت میشود و به ازای هر فروش 0.88% از کل مبلغ به عنوان کارمزد از فروشنده دریافت خواهد شد. پس به ازای هر معامله که شامل خرید و فروش یک سهم است، حدودا 1.251% از کل مبلغ معامله شده از خریدار و فروشنده دریافت خواهد شد. اما بیشترین اختلاف در نرخ کارمزد خریدار و فروشنده در مقدار مالیات اخذ شده از فروشنده است زیرا همانگونه که گفته شد از خریدار مالیاتی دریافت نخواهد شد. نرخ مالیات به ازای هر معامله، در فروش سهام 0.5 درصد است.
در فرابورس نیز تقریبا همین درصدهای بورس برقرار هستند اما اختلافی جزئی هم وجود دارد. کارمزد فروشنده و کارمزد مالیات برای فروش نیز در فرابورس و بورس برابر هستند. البته در فرابورس کارمزد خریدار مقداری تفاوت دارد که تقریبا 0.363% است و نسبت به بورس اندکی کمتر است.
کارمزد صندوقهای سرمایه گذاری چقدر است؟
صندوقهای سرمایه گذاری از لحاظ نوع معاملات به دو دسته تقسیم میشوند، دسته اول صندوقهای قابل معامله(ETF) هستند که همچون سهام یک شرکت در کارگزاریها بصورت آنلاین قابل معامله هستند. اما دسته دوم، صندوقهای (NON-ETF) غیر قابل معامله دربورس هستند. این صندوقها بر اساس صدور و ابطال هستند و برای معامله آنها یا باید از طریق سایت مخصوص یا اپلیکیشن آنها اقدام کرد یا بصورت حضوری به یکی از شعب صندوق مراجعه کرد. نکته قابل توجه این است که صندوقهای قابل معامله شامل مالیات نخواهند شد، یعنی برای ورود سرمایه یا خروج سرمایه از آنها مالیاتی پرداخت نخواهد شد و فقط کارمزد معامله شامل آنها خواهد شد. در ادامه به بررسی میزان کارمزد صندوقهای قابل معامله مختلف خواهیم پرداخت.
صندوق سهامی(ETF)قابل معامله
یکی از انواع صندوقهای سرمایه گذاری، صندوقهای سهامی قابل معامله هستند. این نوع صندوق چون از نوع قابل معامله است، برای ورود و خروج سرمایه از آن مالیاتی پرداخت نخواهد شد بلکه صرفا کارمزد خرید و فروش دارد. صندوقهای سهامی etf به ازای هر معامله، از خریدار 0.00116 کل مبلغ خرید و از فروشنده 0.0011875 کل مبلغ فروش را به عنوان کارمزد اخذ میکنند. اگر مبلغ فروش یا خرید را در مقدار تعیین شده ضرب کنیم، مبلغ کارمزد مشخص میشود. در مجموع از هر معامله 0.0023475 از کل مبلغ معامله شده صرف کارمزد میشود. به عنوان مثال اگر سرمایه گذاری بخواهد 10 میلیون تومان صندوق سهامی خریداری کند باید 11هزار و 600 تومان کارمزد بپردازد و فروشنده نیز به ازای یک معامله 10 میلیون تومانی باید 11 هزار و 875 تومان کارمزد بپردازد. البته شما میتوانید بدون کارمزد کارگزاری هم صندوق بخرید. به عنوان مثال، با مراجعه به اپلیکیشن کیان دیجیتال و خرید صندوق درآمد ثابت کیان، صندوق سکه طلا کیان و صندوق شاخصی هم وزن کیان از طریق آن، 100 درصد تخفیف کارمزد کارگزاری به شما داده میشود.
صندوق سهامی مختلط
از دیگر صندوقهای قابل معامله، صندوق سهامی مختلط هستند. صندوق سهامی مختلط به این دلیل، این نام گذاری را دارد که از ترکیب مختلفی از داراییها ساخته شده است. حجم بیشتر این صندوق از سهام شرکتها تشکیل شده و بخشی از آنها نیز به سپرده بانکی، اوراق با درآمد ثابت و سایر داراییها اختصاص دارد. این صندوق به گونهای عمل میکند که هم در دوران رونق و هم در دوران رکود، غالبا ریسکهای سرمایه گذاری را پوشش میدهد.
به دلیل این که بیشتر حجم آن را سهام تشکیل داده است، با رونق بازار موجب سود آوری خوبی خواهد شد. همچنین به دلیل اینکه سرمایه گذاریهای با درآمد ثابت در آن استفاده شده است، در دوران رکود برای سرمایه گذار سود آوری دارد. این صندوق نیز همانند صندوق سهامی قابل معامله برای ورود و خروج سرمایه از آن مالیاتی گرفته نمیشود. اگر سرمایه گذار قصد خرید صندوق سهامی مختلط را داشته باشد، 0.0006075 از کل مبلغ خرید خود را باید به عنوان کارمزد پرداخت نماید و فروشنده نیز باید 0.00066125 از مقدار کل مبلغ خرید شده را به عنوان کارمزد پرداخت کند. به عنوان مثال اگر خریدار بخواهد 10 میلیون تومان معامله انجام بدهد باید 6 هزار 75 تومان کارمزد پرداخت نماید. و فروشنده نیز به ازای معامله 10 میلیون تومانی باید 6 هزار و 612 تومان کارمزد پرداخت نماید.
صندوق با درآمد ثابت
همین طور که از نام صندوق سرمایه گذاری در اوراق با درآمد ثابت، هم مشخص است سرمایهگذاری در آن سود و عایدی ثابت و مستمری را به سرمایه گذار خواهد داد. طبق قانون باید حداکثر 85 درصد وحداقل 75 درصد از ترکیب صندوقهای با درآمد ثابت را دارایی با درآمد ثابت تشکیل دهد. همچنین در این صندوقها حداکثر 25 درصد و حداقل 15 درصد از ترکیب دارایی آنها سهامی است. همچنین این صندوقها مالیات ورود و خروج سرمایه ندارند.
در این نوع صندوق خریدار و فروشنده کارمزد ثابتی را پرداخت خواهند کرد. به ازای هر معامله خریدار و فروشنده باید 0.0001875 از کل مبلغ خرید و فروش خود را به عنوان کارمزد پرداخت کنند، به عنوان مثال اگر سرمایه گذار 10 میلیون تومان صندوق با درآمد ثابت خرید و یا فروش کند باید 1,875 تومان بابت کارمزد پرداخت نماید. همان طور که گفتیم، با مراجعه به اپلیکیشن کیان دیجیتال و خرید صندوق درآمد ثابت کیان از طریق آن، از تخفیف 100 درصدی کارمزد کارگزاری برخوردار میشوید.
صندوق های سرمایه گذاری زمین و ساختمان
ما همواره در تلاشیم که سقفی بالای سر داشته باشیم. امروزه با وجود فشار تورمی و افزایش یکباره قیمت مسکن و بیکاری بالا در جامعه این کار بسیار سخت شده است. اگر افراد متوسط جامعه همهی درآمد خود را پسانداز کنند و هزینهای نداشته باشند باز هم نمیتوانند وارد بازار مسکن شوند زیرا درآمدها به نسبت تورم مسکن بالا نمیرود. پس برای سرمایه گذاری در مسکن با پول کم چه باید کرد؟ یک راه سرمایه گذاری در صندوقهای سرمایه گذاری زمین و ساختمان است. این کار میتواند گزینه بسیار خوبی باشد. اما باید به این نکته توجه کرد که، سرمایه گذاری در این نوع صندوقها به معنی خانهدار شدن نیست بلکه دارندگان این صندوق فقط از سود ساخت و فروش ساختمانی که صندوقها آن را خریداری کردهاند منتفع خواهند شد.
برای انجام معامله این صندوقها سرمایه گذاران باید کارمزدی را پرداخت کنند. این کارمزد برای خریدار و فروشنده مقدار ثابتی است. خریدار و فروشنده این صندوقها برای انجام هر معامله هر کدام به صورت مجزا باید 0.00018125 از کل مبلغ معامله شده را به عنوان کارمزد پرداخت کنند. این کارمزد در هنگام معامله از حساب آنها کسر خواهد شد. به عنوان مثال اگر کسی بخواهد 100 میلیون تومان صندوق سرمایه گذاری ساختمان بخرد یا بفروشد باید 18 هزار و 125 تومان کارمزد بپردازد.
صندوقهای سرمایه گذاری کالایی و طلا
صندوق سرمایه گذاری کالایی، اصولا مربوط به کالاها است که در حال حاضر طلا و زعفران در آن حضور دارند. کسانی که در این بازار سرمایه گذاری کردهاند نمیتوانند کالا را بصورت فیزیکی در اختیار داشته باشند، بلکه فقط از معاملات آنها میتوانند استفاده کنند. برای انجام این معامله در ایران خریدار و فروشنده این صندوقها مقدار ثابت و برابری کارمزد پرداخت میکنند. در هر معامله صندوق طلا خریدار و فروشنده هرکدام به اندازه 0.00125 از کل مبلغ خرید یا فروش خود باید کارمزد پرداخت نمایند اما این کارمزد برای صندوقهای کالایی دیگر 0.00115 است. در نتیجه اگر خریدار و فروشنده صندوق به اندازه 100 میلیون تومان بخواهند معامله انجام بدهند. هرکدام از آنها باید 125 هزار تومان کارمزد پرداخت نماید و اگر بخواهند سرمایه گذاری در زعفران انجام دهند، به ازای 100 میلیون تومان 115 هزار تومان کارمزد پرداخت میکنند. همان طور که گفتیم در مورد صندوق سکه طلا کیان با خرید از اپلیکیشن کیان دیجیتال با تخفیف 100 درصدی کارمزد کارگزاری مواجه خواهید شد.
جمعبندی
در این مطلب به بررسی کارمزد معاملات صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله مختلف پرداختیم. همان طور که دیده میشود خرید و فروش صندوقهای سرمایه گذاری با مقداری هزینه یا به اصطلاح کارمزد است. با این حال، برخی از صندوقهای معتبر اقدام به حذف کارمزد کارگزاری برای صندوقهای خود کردهاند. معامله هر صندوق در بورس کارمزدهای مختلفی دارد، از کارمزد بورس، سپردهگذاری، مدیریت فناوری حق نظارت سازمان و کارگزاری. بیشترین سهم کارمزد پرداختی برای خرید صندوقهای سهامی و درآمد ثابت، مربوط به کارمزد کارگزاریها است که حالا دیگر با مراجعه به کیان دیجیتال لازم به پرداخت آن برای صندوقهای قابل معامله کیان نیست. برای صندوقهای طلا هم کارمزد کارگزاری بخش بزرگی از کارمزد پرداختی را تشکیل میدهد و پس از کارمزد سپردهگذاری بیشترین سهم را در میان کارمزدهای پرداختی دارد.
تعیین زمان جلسه معاملاتی صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس ETF
آنطور که آخرین اطلاعیه سازمان بورس میگوید جلسه معاملاتی بازار صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله در بورس یا همان ETF و بازار اوراق بدهی از ساعت ۹ تا ۱۵ روز شنبه ۲۰ شهریور ۱۴۰۰ برگزار خواهد شد.
به گزارش ایسنا، بنابر اعلام رده، بر این اساس، زمان پیشگشایش مانند سایر نمادها از ساعت ۸:۴۵ تا ۹:۰۰ خواهد بود. این تصمیم برای تمامی ۵۰ صندوق ای تی اف در بورس انجام میگیرد.
برای اینکه بدانیم اصلا صندوق ETF چیست و چگونه میتوان در آن سرمایهگذاری کرد و آیا روش مناسبی برای این کار هست یا نه، ادامه این مطلب را بخوانید.
صندوق ETF یا قابل معامله در بورس چیست؟
صندوق ETF یا همان صندوق سرمایهگذاری قابل معامله از سرواژههای عبارت انگلیسی آن یعنی Exchange Traded Fund گرفته شده است. حالا اگر بخواهیم تخصصی توضیح بدهیم، ابتدا باید از انواع صندوقهای سرمایهگذاری بنویسیم، ریسک هر یک را هم مفصل توضیح بدهیم و بسیاری از نکتههای دیگر که یا میدانید و در «رده» در صفحه مخصوص صندوقهای سرمایهگذاری میخوانید. اما اینجا با کمترین حاشیهگویی، فقط درباره صندوق ETF و جزئیات سرمایهگذاری در آن میگوییم.
ETFها یا صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله، از نظر ساختاری مانند صندوقهای سرمایهگذاری مشترک است (یعنی صندوقهایی که راه ورود غیرحرفهایها به بورس است؛ سرمایه از نابلدها و کار و معامله از کاربلدها!)، اما نقدشوندگی ETFها بالاتر از صندوقهای سرمایهگذاری مشترک است؛ یعنی راحتتر معامله میشوند و سریعتر به پول تبدیل میشوند.
نکته: در صندوق ای تی اف همه چیز به نقدشوندگی و پول نزدیکتر است؛ خیلی نزدیکتر.
مزایا و معایب صندوق ETF در مقایسه با بقیه صندوق ها چیست؟
اگر دنبال سرمایهگذاری امن هستید، اگر سرمایه دارید ولی نمیتوانید به صندوقهای سرمایهگذاری بورسی اعتماد کنید، اگر در معاملات بورسی حرفهای نیستید و حوصله استرسهای آن را ندارید، صندوق ETF کار شما را راه میاندازد. فقط باید از همین روز اول بدانید که دارید چه نوع سرمایهگذاری را انتخاب میکنید.
بازدهی صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله
سرمایهای که در بورس است، همانند بقیه معاملات بورسی نوسان دارد ولی چون مجموعهای از سهام متنوع است، میزان ریسک سقوط و صعود کمتری دارد و راحتتر هم خرید و فروش میشود. اما به همین نسبت، از سودهای یکشبه در آن خبری نیست. از سویی چون بهطور شفاف میدانید که چه سهامی را در اختیار دارید، نوسان قیمتها را بررسی میکنید و مثل بیاعتمادی به برخی صندوقهای سرمایهگذاری نیست که ندانید چه خبر است و چرا سود ماهانه یا سالانه با توجه به افت و خیز بورس تغییر کرده است؟! (موارد متعدد شکایت از این مورد آخر (یعنی عدم شفافیت) را میتوانید در کامنتهای فراوان زیر تکتک صندوقهای سرمایهگذاری در «رده» مشاهده کنید).
کمهزینهترین روش سرمایهگذاری
برای سرمایهگذاری در صندوقها معمولا یک حداقلی از سرمایه تعیین میشود تا شما بتوانید با خرید آن واحدها، سرمایهگذاری کنید. بهخصوص در سبدگردانها این رقم بین پانصد میلیون تا ۵ میلیارد تومان در نوسان است و میتوانید جدول مقایسهای آن را در جدول بهترین سبدگردانهای بورس ایران مشاهده کنید. اینجاست که مزیت صندوق ETF مشخص میشود که شما با مبلغ کمتر سرمایهگذاری میکنید.
چگونه صندوق ETF مناسب انتخاب کنیم؟
اما از بین بیش از ۵۰ صندوق ETF یا همان صندوق سرمایهگذاری قابل معامله چگونه میشود بهترین را انتخاب کرد؟ این چالشی است که همیشه و در هر «انتخابی» وجود دارد. برای این کار، یکسری معیارهای ثابت و قابل اعتماد وجود دارد که در این بلبشوی بورسی شاید انتخاب شما را اندکی آسانتر و کمریسکتر کند.
اندازه صندوق ETF
همانند هر انتخاب دیگری، بررسی میزان داراییهای صندوق اهمیت دارد که به آن اندازه یا حجم صندوق میگوییم. هرچه این اندازه بزرگتر باشد یعنی اعتماد سرمایهگذاران بیشتری را به خود جلب کرده و توانسته نظر مساعد متخصصان این حوزه را به همراه داشته باشد، پس قابل اعتمادتر است.
عمر صندوق سرمایهگذاری قابل معامله
یکی از دادههایی که باید مورد بررسی قرار بگیرد، سابقه صندوق ETF است. مثل هر چیز دیگری، قدمت باعث اعتماد میشود. پس اگر صندوقی از نظر حجم و اندازه با دیگری برابر بود، سابقه و عمر آن، تاثیر زیادی در انتخاب خواهد داشت. یعنی صندوق در سالهای سخت و پرنوسان بورس دوام آورده و توانسته به حیات خودش ادامه دهد، شما به چنین مجموعه سختجان و موفقی اعتماد نمیکنید؟
نوع پرداخت سود
این دیگر به ذهنیت و برداشت شما از سرمایهگذاری برمیگردد، در نتیجه میتوان یکی از گزینههای انتخاب شما باشد. برخی از صندوقهای سرمایهگذاری ETF سود را به صورت دورهای به حساب بانکی فرد واریز میکنند و صندوقهایی هم هستند که به انتخاب شما، سود حاصلشده را در همان صندوق به شکل اتوماتیک سرمایهگذاری میکنند تا سود شما صندوق قابل معامله (ETF) چیست؟ مرکب افزایش یابد. برداشت و انتظار شما از پرداخت سود، تاثیر بسزایی در انتخاب صندوق ETF خواهد داشت.
نوع برخورد مدیریت ETF ها
برخلاف موجی که در صندوقهای سرمایهگذاری درباره نظارت و اعتماد بهوجود آمده، صندوقهای ETF توسط نهادهای بسیاری پوشش داده و نظارت میشوند. اما همه اینها باعث نمیشود که شما به رفتار و برخورد مدیران و دستاندرکاران صندوق توجه صندوق قابل معامله (ETF) چیست؟ نکنید. شفافیت داشتن در ارائه اطلاعات، اسناد و دادههای بورسی باعث اعتماد سرمایهگذار میشود. این مدل برخورد و شفافیت اطلاعاتی هرچند ریشه در «قدمت صندوق» هم دارد ولی بررسی آن، در انتخاب صندوق مناسب نباید فراموش شود.
تجربه ETF در بازارهای جهانی
State Street Global Advisors برای اولین بار در سال ۱۹۹۳، صندوقهای قابل معامله در بورس یا ETFها را به بازارهای مالی و سرمایهگذاری معرفی کرد. پس از آن محبوبیت ETFها به طور مداوم افزایش یافت.
محمد احمدی/ تحلیلگر مالی و سرمایهگذاری
State Street Global Advisors برای اولین بار در سال 1993، صندوقهای قابل معامله در بورس یا ETFها را به بازارهای مالی و سرمایهگذاری معرفی کرد. پس از آن محبوبیت ETFها به طور مداوم افزایش یافت. راحتترین راه برای درک ETFها، توصیف آنها به عنوان صندوقهای سرمایهگذاری مشترکی (Mutual funds) است که از قابلیت معامله در بورس (همچون سهام) برخوردارند؛ اما این قابلیت، تنها دلیل محبوبیت ETFها در میان سرمایهگذاران نیست.
مزایای ETFها
همانگونه که در معرفی مفهوم ETFها، از تعریف صندوقهای سرمایهگذاری مشترک بهره بردیم، برای بیان مزایای ETFها نیز میتوانیم چنین کنیم. صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، تنها یک بار در روز (پس از پایان معاملات) قیمتگذاری میشوند؛ به همین دلیل مستقل از اینکه شما در چه ساعتی از روز، اقدام به خرید واحدهای سرمایهگذاری این صندوقها کنید، قیمت خرید برای شما یکسان خواهد بود. در مقابل، ETFها به صورت لحظهای میتوانند نوسان قیمت داشته باشند و به همین دلیل فرصتی در اختیار نوسانگیران قرار میدهند که در بازههای زمانی کوتاهتری به کسب سود بپردازند. به عنوان مثال، صندوق سرمایهگذاری مشترکی را در نظر بگیرید که شاخص S&P 500 را تعقیب میکند؛ اگر این شاخص رشد سریعی را تجربه کند، فرصتی برای نوسانگیران به وجود میآید که صرفاً برای چند ساعت دارایی خود را درگیر کرده، سود مناسبی کسب کنند و قبل از پایان معاملات، دارایی خود را آزاد سازند. چنین فرصتی برای سرمایهگذاران در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک وجود ندارد. شباهت ETFها به سهام، مزایای دیگری نیز به همراه دارد؛ به عنوان مثال ETFها، فرصت فروش استقراضی و همچنین خرید اعتباری را در اختیار سرمایهگذاران قرار میدهند؛ مزیتی که صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، فاقد آن هستند. به بیان ساده، میتوان گفت ETFها به سرمایهگذاران اجازه میدهد سبدی از داراییها (مثلاً کل سهمهای بورس) را همچون یک سهم خرید و فروش کنند. فرض کنید که شما قصد مدیریت سرمایهگذاری سهام خود را ندارید و قصد دارید این امر را به خبرگان بازار واگذارید. در این حالت شما گزینههای مختلفی پیش رو دارید:
سرمایهگذاری در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک فعال
(Actively managed mutual funds): این نوع از صندوقها هزینه بالایی بابت مدیریت داراییها، به سرمایهگذاران تحمیل میکنند. علاوه بر این، حدوداً 80 درصد از این صندوقها، بازدهی کمتر از حد انتظار به دست میآورند.
صندوقهای شاخصی: این صندوقها معمولاً هزینه بسیار کمی بابت مدیریت داراییها به دنبال دارند. به عنوان مثال
Vanguard 500 Index Fund به عنوان یکی از کمهزینهترین صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، صرفاً 21/0درصد هزینه مدیریت دریافت میکند. این عدد برای صندوقهای سرمایهگذاری مشترک با مدیریت فعال، بیش از یک درصد است.
ETFها: هزینه سرمایهگذاری در این صندوقها عدد بسیار پایینی است. به عنوان مثال، SPDR 500 ETF صرفاً 095/0درصد بابت مدیریت صندوق هزینه دریافت میکند. البته در نظر داشته باشید که معامله ETFها از طریق کارگزاریها صورت میگیرد و به همین دلیل هزینه دیگری نیز به آنها تعلق میگیرد ولی واقعیت ارزان بودن ETFها همچنان پابرجاست. برای افرادی که قصد تنوعبخشی به سبد سرمایهگذاریهای خود را دارند، ETFها گزینه بسیار مناسبی به شمار میروند. انواع گوناگونی از ETFها در بازار وجود دارند که تمامی شاخصهای مهم (همچون Dow Jones, S&P, Nasdaq و. ) را پوشش میدهند. ETFها نهتنها از منظر شاخصهای تحت پوشش بسیار گستردهاند، بلکه از منظر انواع سهام (سهمهای کوچک و بزرگ، سهمهای ارزشی و رشدی و . )، گستره جغرافیایی (اروپا، بازارهای نوظهور و . )، صنایع مختلف (انرژی، وسایل ارتباطی، بیوتک و . ) و سایر معیارهای تقسیمبندی نیز به خوبی پاسخگوی نیاز سرمایهگذاران هستند.
ETFها نهتنها از تنوع قابل توجهی در بازار سهام برخوردارند بلکه بازارهای دیگر همچون اوراق قرضه، زمین و ساختمان و سایر کلاسهای دارایی رایج را نیز پوشش میدهند. تحقیقات نشان میدهد تخصیص داراییها (Asset Allocation) یکی از مهمترین عوامل تعیینکننده عملکرد صندوق است. به عنوان مثال اگر شما سرمایه خود را به جای اینکه صرفاً در بازار سهام سرمایهگذاری کنید، در بازارهای مختلف همچون سهام، املاک و مستغلات و اوراق قرضه سرمایهگذاری کنید، تنوع بهتری به سبد خود بخشیدهاید و میتوانید انتظار ریسک و بازده مناسبتری داشته باشید. ETFها این فرصت را به خوبی و با سهولت بالا در اختیار شما قرار میدهند؛ به عنوان مثال شما میتوانید 20 درصد از سرمایه خود را در یک ETF املاک و مستغلات، 50 درصد را در یک ETF سهام و 30 درصد باقیمانده را در یک ETF اوراق قرضه سرمایهگذاری کنید.
گردش پایین (Low turnover): یکی از مشکلاتی که فعالان بازار سهام با آن درگیر هستند، حجم بالای معاملات سهام است؛ بدین معنا که اکثر افراد به صورت مداوم به خرید و فروش سهم میپردازند و در هر خرید و فروش، درصد کمی از دارایی خود را بابت هزینههای کارگزاری و. میپردازند. این هزینهها هر چند برای یک معامله عدد کم و قابل صرف نظری است، اما در صورتی که حجم خرید و فروش بالا رود، این عدد افزایش قابل توجهی خواهد داشت. یکی از مزایای ETFها، حجم پایین اینگونه مبادلات است که در بلندمدت صرفهجویی بالایی در هزینه معاملات برای سرمایهگذاران به همراه دارد.
مزایای مالیاتی (Tax efficiency): با صرفنظر از جزییات، صرفاً به این مورد اشاره میکنیم که سرمایهگذاری در ETFها از مزایای مالیاتی قابل توجهی برای سرمایهگذاران برخوردار است.
تقاضا برای ETFها
همانطور که اشاره شد، ETFها مزایای مختلفی برای سرمایهگذاران فراهم میکنند؛ با این اوصاف انتظار میرود که تقاضا برای آنها در طول زمان روندی فزاینده را شاهد بوده است. در شش سال گذشته، حجم تقاضا برای ETFها افزایش شدیدی را شاهد بوده است؛ این رشد قابل توجه تا حد زیادی مرهون این مساله بوده است که سرمایهگذاران نهادی
( ETF (Institutional investors ، را ابزاری مناسب برای مدیریت نوسانات در بازار سهام شناختهاند. یافتهها حاکی از این است که در پایان سال 2012، 9 درصد از خالص داراییهای شرکتهای سرمایهگذاری، در اختیار ETFها بوده است. این روندها را میتوان در حجم ETF جدید منتشرشده در سال 2012 نیز مشاهده کرد؛ در این سال بالغ بر 185 میلیارد دلار ETF جدید منتشر شد که حتی رکورد سال 2008 (بالغ بر 177 میلیارد دلار) را نیز پشت سر گذاشت. در سال 2012، تقاضا برای ETFها در تمامی کلاسهای دارایی افزایش یافت، به طوری که تقاضا برای ETFهای مبتنی بر سهام بینالمللی، نسبت به سال قبل (2011) دو برابر شد. ETFهای مبتنی بر دیگر کلاسهای دارایی نیز در سال 2012 نسبت به سال قبل با رشد مواجه شدند. شکل1، حجم ETFهای جدید منتشرشده در کلاسهای مختلف دارایی را در سالهای 2010 تا 2012 نشان میدهد. با گذشت زمان و افزایش تقاضا برای ETFها، نهتنها تعداد ETFها در بازار با رشد مواجه شد، بلکه تنوع داراییهای هدف نیز در این RTFها با گسترش قابل توجهی مواجه شد. این ETFها، سرمایهگذاری در بخشهای مشخصی از بازار را نیز ممکن ساختند. در پایان سال 2012، ETFها توانستند 301 بخش از بازار اقتصادی را با خالص داراییهای 225 میلیارد دلار پوشش دهند.
ویژگیهای دارندگان ETFها
اما نگاهی داشته باشیم به سرمایهگذاران در صندوقهای قابل معامله در بورس. همانطور که قبلاً اشاره شد، سرمایهگذاران نهادی علاقه زیادی به سرمایهگذاری در این صندوقها دارند، در ادامه به بررسی ویژگیهای سرمایهگذاران خرد (Retail Investors) در این صندوقها میپردازیم. طبق محاسبات حدود 4/3 میلیون خانوار، حدود سه درصد از آمریکاییها در سال 2012 در ETFها سرمایهگذاری کردهاند. از بین افرادی که در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک سرمایهگذاری کردهاند، حدود شش درصد از آنها در ETFها نیز سرمایهگذاری کردهاند. مشاهدات حاکی از این است که اکثر افراد سرمایهگذار در ETFها، افرادی هستند که بالنسبه ثروتمند محسوب شده، از تجربه قابل قبولی در سرمایهگذاری برخوردار بوده و در سایر داراییها همچون سهام و اوراق قرضه نیز سرمایهگذاری کردهاند. در سال 2012، 97 درصد از سرمایهگذاران در ETF، به نوعی (مستقیم یا غیرمستقیم) در بازار سهام نیز سرمایهگذاری کردهاند. 68 درصد از سرمایهگذاران در ETF، در اوراق قرضه نیز سرمایهگذاری کردهاند؛ و در انتها اشاره کنیم به اینکه 45 درصد از سرمایهگذاران در ETFها، در املاک و مستغلات نیز سرمایهگذاری داشتهاند. بحث را با توضیح مختصر جدول مقایسهای صفحه قبل به پایان میبریم، در این جدول به مقایسهای بین ویژگیهای دارندگان ETF و کل جامعه آمریکا میپردازیم. به عنوان مثال جدول نشان میدهد خانوارهای دارای ETF، به طور متوسط از درآمد بالاتری در قیاس با میانگین جامعه آمریکا برخوردارند (125 هزار دلار در مقابل 50 هزار دلار) یا درصد افراد دارای ETF که دارای تحصیلات آکادمیک هستند (66 درصد) بیشتر از درصد افراد دارای تحصیلات آکادمیک در کل کشور آمریکا (31 درصد) است.
صندوق سرمایه گذاری چیست؟ صندوق ETF چیست؟
مطابق بند ۲۰ ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار ج.ا.ا. مصوب آذر ماه ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی صندوق سرمايه گذاری “نهاد مالی است كه فعاليت اصلی آن سرمايه گذاری در اوراق بهادار می باشد و مالكان آن به نسبت سرمايه گذاری خود، در سود و زيان صندوق شريک هستند.”
صندوق های سرمایه گذاری از نوع سرمایه گذاری غیر مستقیم در بازار سرمایه بوده که ریسک سرمایه گذاری را نسبت به خرید یا فروش مستقیم سهام کاهش می دهند.
مزایای صندوق سرمایه گذاری چیست؟
صندوق های سرمایه گذاری این امکان را فراهم می آورند تا هر مقیاس از پول، ضمن دسترسی به سرمایه گذاری در بورس ها از خدمات مدیریت حرفه ای و مجرب دارایی با هزینه کمتر برخوردار شود. مدیران حرفه ای و مجرب در صندوق های سرمایه گذاری با تشکیل سبدی از دارایی های متنوع برای صندوق ها، مخاطرات ناشی از هیجانات بازار و نوسانات اقتصادی را کنترل نموده، اقدام به سودآوری می کنند. اضافه بر این صندوق های سرمایه گذاری با سبد متنوعی از دارایی ها، نقدشوندگی منابع سرمایه گذاران در صندوق ها را به هنگام بروز ضرورت های روزمره تسهیل می کند.
انواع صندوقهای سرمایهگذاری فعال در بورس کدامند؟
در حال حاضر صندوقهای سرمایهگذاری فعال در بورسهای کشور تنوع نسبتا بیشتری دارند و از این رو با توجه به مندرجات امیدنامه صندوقها میتوان آنها را بر اساس موضوع فعالیت صندوق، پیشبینی و تقسیم سود، صندوق قابل معامله (ETF) چیست؟ تعداد کل واحدهای سرمایهگذاری، نوع استراتژی سرمایهگذاری و از این دست موارد بررسی و مقایسه نمود. اما آنچه بیشتر متدوال است و با ضرورتهای عموم سرمایهگذاران مطابقت دارد، تقسیمبندی صندوقهای سرمایهگذاری به اعتبار ترکیب نوع داراییها و قابلیت معامله واحدهای سرمایهگذاری است. صندوقهای سرمایهگذاری به اعتبار ترکیب سبد دارایی به سه دسته در سهام (با اولویت سرمایه گذاری منابع در سهام) ، مختلط (سرمایهگذاری منابع در ترکیبی از سهام و اوراق با درآمد ثابت) و با درآمد ثابت (با اولویت سرمایهگذاری منابع در انواع اوراق بهادار با درآمد ثابت) طبقهبندی میشوند. همچنین صندوقهای سرمایهگذاری بر مبنای قابلیت معامله واحدها به دو دسته صندوقهای قابل معامله در بورس(ETF) و صندوقهای سرمایهگذاری مشترک تقسیم میشوند.
صندوق ETF چیست؟
صندوقهای قابل معامله در بورس (ETF) که مخفف Exchange Traded Fund است را میتوان یک دارایی ارزشمند در سبد دارایی هر سرمایهگذار ( از مدیران مالی بزرگترین سازمانها گرفته تا یک سرمایهگذار مبتدی که تازه کار خود را شروع کرده است ) قلمداد کرد.
نحوه کار اکثر صندوقهای قابل معامله در بورس ساده است. یکETF دارای کارکردی شبیه صندوق سرمایهگذاری مشترک است اما در بازار بورس مانند سهام معامله میشود.
ویژگیهای صندوقهای ETF
سادگی و سهولت برای سرمایهگذاری؛
صندوقهای ETF از تمام دفاتر کارگزاریها و سامانه برخط معاملات قابل معامله است. بنابراین سرمایهگذاری در ETF و خروج از آن بسیار آسان است.
محاسبه لحظهای ارزش خالص داراییهای آن؛
ارزش خالص داراییهای آن به لحظه محاسبه و به اطلاع سرمایه گذاران میرسد. ( NAV آنها هر ۲ دقیقه یکبار بطور خودکار محاسبه می شود)
ارزان تر بودن نسبت به سایر صندوقها:
از مزیتهای “ETF” ارزان بودن آنها نسبت به سایر صندوقهای سرمایهگذاری مشترک است، زیرا خریداران “ETF” از طریق کارگزاران بورس، معاملات خود را انجام میدهند و بنابراین هزینههای بازاریابی برای صندوق وجود ندارد. ارزش مبنای هر واحد سرمایه گذاری در صندوقهای قابل معامله فقط ۱۰,۰۰۰ ریال است.
عدم پرداخت مالیات در خرید و فروشها:
همچنین به استناد مفاد تبصره ۱ ماده ۷ “قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاستهای کلی اصل ۴۴ قانون اساسی” بابت نقل و انتقال واحدهای سرمایهگذاری انواع صندوقهای سرمایه گذاری قابل معامله و صدور و ابطال آن ها هیچگونه مالیاتی اخذ نمیگردد.
دوره فعالیت این صندوقها نامحدود بوده و حداقل و حداکثری برای سرمایه گذاری افراد حقیقی و حقوقی در این صندوقها در نظر گرفته نشده است.
سرمایهگذاری در صندوقهای قابل معامله برای چه کسانی مناسب است؟
به طور کلی داشتن واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله در سبد دارایی، تنوعبخشی بالایی در سبد ایجاد میکند و به همین دلیل بسیار مناسب کسانی است که نمیخواهند ریسک سهام منفرد را تحمل کنند و یا زمان مدیریت سبد دارایی خود را ندارند.
از منظر دیگر از آنجایی که این صندوقها خاصیت صندوقهای سرمایهگذاری را دارند اما به صورت سهام معامله میشوند، برای افرادی مناسب هستند که روند معامله سهام را ترجیح داده و نمیخواهند در ازای به دستآوردن تنوع بخشی، خود را وارد سازوکار صندوقهای سرمایهگذاری کنند.
بنابراین این صندوقها برای آن دسته از سرمایهگذارانی که میخواهند سرمایهگذاریِ میانمدت یا بلندمدت داشته باشند و در حقیقت قصد نگهداری سرمایه خود را دارند مناسب می باشند.
نکات مهم در انتخاب صندوق های سرمایه گذاری (ETF)
در انتخاب صندوق مورد نظر، به مدیریت و عملکرد آن به عنوان معیار انتخاب خود توجه نمایید.
با دید میانمدت و بلندمدت (یعنی با افق زمانی بیش از ۶ ماه تا یک سال) در این صندوقها سرمایهگذاری نمایید.
فقط آن بخشی از پس انداز خود را وارد بورس نمایید که در کوتاه مدت نیاز به مصرف فوری آن نداشته باشید.
نتیجه گیری؛ سرمایه گذاری درصندوق ها نسبت به سهام، به زمان بیشتری نیاز دارد.
NAV (ارزش خالص دارایی) ابطال چیست؟
ارزش خالص دارایی یا Net Asset Value برابر است با مجموع تمام داراییها منهای تمامی هزینهها و کارمزدهایی که در یک سبد لحاظمی شود، تقسیم بر تعداد واحدهای سرمایهگذاری در صندوق.
در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، NAV در پایان روز محاسبهمیشود اما برای صندوقهای ETF لازم نیست در پایان روز NAV محاسبه گردد. دلیل این امر آن است که ETF درست مثل سهام معمولی در بورس معامله میشود. بنابراین NAV برای یک صندوق ETF هر دو دقیقه یکبار محاسبه و اعلام میگردد. سرو سودمند مدبران از نوع ETF سهامی است.
چه میزان از سرمایه خود را به صندوق ها اختصاص دهیم؟
صندوقهای سرمایهگذاری از نوع سرمایهگذاری غیرمستقیم بوده لذا میزان سرمایهای که به این موضوع اختصاص داده میشود کاملا به شرایط معاملهگری در بازار سرمایه بستگی دارد.
چنانچه فردی هستید که تمایل زیادی به سرمایهگذاری در بازار بورس دارید اما وقت، دانش و مهارت لازم را در این حوزه ندارید قطعا صندوق های سرمایهگذاری “در سهام” و “مختلط” گزینه ایدهآلی محسوب میشوند.
با توجه به مدیریت ریسک مناسب و حجم سنگین سرمایه در اختیار صندوقهای سرمایهگذاری، عموما در دوران رونق بازار سرمایه، ارزش واحدهای سرمایهگذاری صندوقها با رشد قابل توجهی روبهرو میشود و در سایر دوران عملکرد خنثی ارایه میدهند.
اگر شما فردی هستید که معاملات فعالی در بازار سرمایه انجام میدهید، میتوانید تنها بخشی از سرمایه خود را به صندوقهای سرمایهگذاری اختصاص دهید تا در کنار تنوع بیشتر سرمایه گذاری، از مزایای صندوق ها نیز بهره مند شوید.
به همین جهت بسیاری از معاملهگران بازار سرمایه بخشی از سرمایۀ بورسی خود را به خرید واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری با سابقه درخشان تخصیص میدهند تا در واقع بتوانند عملکرد مضاعفی را در بازار تجربه نمایند.
در نتیجه با توجه به سابقه معاملاتی خود و ارزیابی صندوقهای مختلف پیشنهاد میگردد تا بخشی از سرمایه خود را به خرید واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری تخصیص بدهید.
کسب سود در صندوق سرو سودمند مدبران چگونه است؟ آیا تقسیم سود دارد؟
صندوقهای ETF در ایران هیچ سودی تقسیم نمیکنند و تمامی نتایج سرمایهگذاریهای صندوق در NAV آن خلاصه میشود. در صورتیکه صندوق در سرمایهگذاریهای خود سود نماید، ارزش خالص داراییهای آن افزایش مییابد و در نتیجه قیمت هر واحد آن رشد میکند.
آیا میتوان در هر زمان از صندوق خارج شد؟
بله، در هر زمان که معاملات بازار بورس انجام میشود، شما میتوانید واحدهای صندوق سرو سودمند مدبران را به قیمت بازار بفروشید.
خیر، با توجه به ETF بودن صندوق سرو سودمند مدبران، قیمت معاملات توسط عرضه و تقاضا در بازار تعیین میشود لذا خرید و فروش از طریق کد بورسی و در بازار انجام خواهد شد.
چرا NAV صدور و ابطال با یکدیگر تفاوت قیمت دارند؟
صندوق های سرمایه گذاری هزینه هایی به عنوان کارمزد پرداخت می کنند که شرح آن در امیدنامه این صندوق ها آورده شده و این اختلاف قیمت در NAV صدور و ابطال بابت این کارمزد ها می باشد.
تفاوت صندوق سرمایه گذاری و سبد اختصاصی چیست؟
سبدهای اختصاصی به طور ویژه برای هر سرمایه گذار و با نام او تشکیل می شوند. معاملات در سبدهای اختصاصی با توجه به ویژگی ها و اهداف شخصی سرمایه گذار انجام می شوند و یک خدمت ویژه به حسابمی آید. مالکیت در صندوق های سرمایه گذاری به صورت مشاع است و هر سرمایه گذار با توجه به آورده خود در صندوق، مالکیت کسب می کند. حداقل وجه لازم برای ورود به صندوق ها معادل قیمت خرید یک واحد از صندوق موردنظر است.
چگونه از اعتبار صندوق مطمئن شویم؟
تا پیش از این افراد با مراجعه به مدیر صندوق، اقدام به واریز وجه به حساب مدیر کرده و واحدهای صندوق را خریداری میکردند. در این روش، سرمایهگذار ناآشنا به بورس، ممکن بود در گام اول اطمینان کاملی به مدیر صندوق نداشته باشد. اما در ETF ها، از آنجا که معاملات آن در بورس انجام میشود، سازمان بورس کنترلهای لازم جهت ورود صندوق به بورس را انجام داده است و لذا بخش بزرگی از مشکل اعتماد افراد ناآشنا به بورس در این باره حل شده است.
کارمزد صندوق سرو چقدر است؟
سالانه دو درصد(۰٫۰۲) از ارزش روزانه سهام وحق تقدم سهام تحت تملک صندوق بعلاوه سه دهم درصد (۰٫۰۰۳) از ارزش روزانه اوراق بهادار با درآمد ثابت تحت تملک صندوق و سالانه دو درصد سود حاصل از سرمایه گذاری در گواهی سپرده بانکی و سپرده بانکی و تا میزان نصاب مجاز سرمایه گذاری در آن ها به علاوه پنج درصد (۵%) از درآمد حاصل از تعهد پذیره نویسی یا تعهد خرید اوراق بهادار
با توجه به اینکه در صندوقهای قابل معامله (از جمله صندوق سرو) امکان ابطال به قیمت NAV ابطال به جای فروش در بازار وجود ندارد، به چه دلیل NAV ابطال اعلام میشود؟
در زمان معاملات هر دو دقیقه یک بار ارزش خالص داراییهای (NAV) ابطال صندوق به روزرسانی و اعلام میگردد تا سرمایهگذاران نسبت به ارزش واقعی هر واحد خود اطلاع دقیق داشته باشند و عملکرد مدیر صندوق را از این طریق ارزیابی نمایند و با توجه به این اطلاعات، مبنایی برای قیمتگذاری معاملات خود داشته باشند.
سود مصوب در مجمعها چگونه در صندوق های قابل معامله در بورس لحاظ می شود؟
صندوق های قابل معامله در بورس دارای پرتفوی متنوع از دارایی های قابل معامله از جمله سهام و حق تقدم سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس و بازار سرمایه است. سود آوری سهام شرکت ها برای این صندوق ها علاوه بر تغییرات قیمت سهام، شامل سود سهامی است که در مجمع هر شرکت مصوب شده و در زمان واریز به صورت غیرمستقیم در نرخ ارزش هر واحد سرمایه گذاری (NAV) صندوق لحاظ می شود.
دیدگاه شما