اوراق تبعی چیست و چگونه کار می‌کند؟

حال با مثالی شما را با بیشتر با مبحث اوراق تبعی آشنا می کنیم.

اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

اوراق اختیار فروش تبعی همان طرح بیمه سهام است. طرحی که توسط خود شرکت‌ها ارائه می‌شود. بر اساس ساز و کار این اوراق، فروشنده یا همان شرکت منتشرکننده سهام، تعهد می‌کند که تعداد مشخصی از سهام شرکت را در قیمت و تاریخی از پیش تعیین‌شده، از سهامدار خریداری کند. به قیمت مشخص‌شده قیمت اعمال و به تاریخ معین‌شده تاریخ اعمال می‌گویند. در این مقاله تمامی جزئیات لازم را در مورد این اوراق بررسی می‌کنیم.

منظور از اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

اوراق اختیار فروش تبعی به خریدار اجازه می‌دهد تا دارایی پایه را با توجه به قیمت سهام در زمان عرضه و قیمت اعمال بیمه کند. به این ترتیب کسب بازدهی برای سرمایه‌گذار تضمین می‌شود و به همین دلیل اوراق اختیار فروش تبعی را بیمه سهام نیز می‌نامند. شرکت یا سهامدار عمده که با هدف ایجاد اطمینان و تضمین برای سهام این عمل را انجام می‌دهند، عرضه‌کننده اوراق هستند.

روش انتشار این اوراق در ایران متفاوت از سایر کشورها است. برای خرید اوراق اختیار تبعی در ایران، باید ابتدا سهام پایه را که اختیار فروش برای آن منتشر می‌شود، در پرتفو داشته باشید.

شرکت‌های منتشرکننده اوراق تبعی موظف به انتشار عمومی اطلاعیه عرضه و اعلام ویژگی‌های اوراق و شرایط آن، قبل از فروش هستند. سهامداران نیز قبل از اقدام به خرید اوراق تبعی متعلق به هر نماد، باید ابتدا اطلاعيه عرضه اوراق آن را مطالعه کرده باشند.

فرض کنید اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت ایران خودرو در ماه آینده منتشر شود. شما باید سهام شرکت ایران خودرو را قبل از اقدام به خرید اوراق اختیار، در پرتفو خود داشته باشید.

برای مثال اگر قصد دارید تا 10 هزار عدد اوراق اختیار ایران خودرو را بخرید، باید قبل از ارائه دستور خرید اوراق تبعی، تعداد 10 هزار عدد از سهم شرکت ایران خودرو را در پرتفوی خود موجود داشته باشید.

اختیار فروش از اجزای ابزار مشتقه محسوب می‌شود. این ابزار بازار مشتقه جزو ابزار پوشش ریسک می‌باشد. اختیار فروش حق اعمال اوراق را در تاریخ معینی از آینده، به قیمت اعمال (قیمتی که در برگه مشخص شده است) به دارنده آن می‌دهد. لازم به ذکر است که باید بابت موقعیت خرید اختیار معامله مبلغی تحت عنوان هزینه اولیه پرداخت کنیم.

نحوه اعمال اوراق اختیار فروش تبعی

زمانی که قیمت سهام در روز اعمال بیشتر از قیمت اعمال ذکرشده در اختیار فروش باشد، دارنده گواهی اختیار، قادر به اعمال آن نیست.اما اگر در تاریخ اعمال قیمت پایانی سهم پایه از قیمت اعمال آن کمتر باشد، برای اعمال اوراق اختیار فروش، سهامدار باید از طریق کارگزاری‌ها، درخواست خود را حداکثر تا ساعت 13 روز اعمال، ارسال کند.

کارگزار نیز اجازه دارد حداکثر 10 روز قبل از تاریخ اعمال، درخواست‌ها را از مشتریان خود دریافت و در روز سررسید به سازمان بورس (seo.ir) ارائه دهد.

ارائه درخواست اعمال طی مهلت مقرر به سازمان بورس طی مراحل زیر انجام خواهد شد:

1. ابتدا سهم به همان قیمت اعمال مشخص شده، از دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به عرضه‌کننده آن انتقال می‌یابد.
2. در مرحله بعد تفاوت قیمت اعمال مشخص شده و با توجه به قیمت پایانی سهم پایه در روز اعمال، محاسبه می‌شود. این مابه‌التفاوت قیمت به دارنده اوراق اختیار تبعی پرداخت می‌شود. پرداخت به صورت نقدی و یا به شکل واگذاری سهم خواهد بود؛ که در این صورت سهام پایه از عرضه‌کننده به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی منتقل می‌شود.

نکات مهمی که درباره اوراق اختیار فروش تبعی باید بدانید!

اوراق اختیار دارای دو شیوه اعمال اروپایی و آمریکایی هستند. برخلاف حالت اعمال اروپایی که دارنده آن تنها در تاریخ سررسید قادر به اعمال آن است، در حالت آمریکایی سرمایه‌گذار در هر تاریخی تا روز سررسید، می‌تواند اوراق اختیار را اعمال کند.

برای مثال اگر تاریخ شروع 20 تیر 1400 و تاریخ اعمال 20 آبان ماه باشد، در حالت اعمال آمریکایی سرمایه‌گذار در هر تاریخی که بین این بازه زمانی قرار بگیرد، می‌تواند اوراق اختیار خود را اعمال کند اما در همین مثال اگر حالت اعمال اروپایی باشد، فقط در تاریخ سررسید یعنی 20 آبان ماه قابلیت اعمال اوراق اختیار برای دارنده آن فراهم است.

اوراق فروش تبعی که در ایران رایج است، از نوع اختیار فروش اروپایی است که دارنده آن تنها در تاریخ درج شده در برگه، می‌تواند آن را اعمال کند.

امکان فروش آنی اوراق اختیار فروش بعد از خرید آن وجود ندارد. این اوراق قابل معامله در بازار ثانویه نیست؛ بنابراین فاقد معاملات ثانویه است. یعنی امکان فروش اوراق خریداری شده در طول دوره معاملاتی وجود ندارد وتنها در یک مرحله و توسط ناشر مورد معامله قرار می‌گیرد.

اگرچه شرکت منتشرکننده اوراق، در زمان انتشار قیمت روز اعمال را مشخص می‌کند، اما درصد سود و زیان خریدار مشخص نخواهد بود. نوسان‌های قیمتی سهام تا تاریخ سررسید عامل اصلی در محاسبه سود یا ضرر خریدار است‌. بنابراین این‌که شما در چه قیمتی سهام پایه را خریداری کرده باشید و در روز اعمال به چه قیمتی آن را منتقل کرده باشید، درصد سود شما را مشخص خواهدکرد.

خریدار اوراق اختیار فروش تبعی فقط در تاریخ اعمال قادر به اعمال اختیار فروش خود است و این اوراق پس از تاریخ اعمال ارزشی نخواهد داشت. درصورتی که تا تاریخ مشخص‌شده از این اوراق استفاده نکنید، اوراق اعمال نمی‌شوند و عرضه‌کننده تعهدی درقبال آن نخواهد داشت.

مبلغی که در ازای خرید اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت می‌شود غیر قابل بازگشت است. در واقع شما بابت بیمه کردن سهام خود مبلغی پرداخت می‌کنید. بنابراین این مبلغ غیر قابل برگشت خواهد بود.

بعد از اعمال اوراق اختیار فروش تبعی اگر شرکت منتشرکننده اوراق در پرداخت حقوق مشتری تاخیر یا کوتاهی داشته باشد، مبلغی تحت عنوان جریمه توسط سازمان بورس از او دریافت و به سهامدار پرداخت می‌شود.

در این شرایط که حقوق مشتری با کوتاهی و تاخیر پرداخت می‌شود، سود روزشمار به سهامدار تعلق می‌گیرد. این سود روزشمار بر اساس فرمول مشخص‌شده که از ابتدا و در زمان انتشار اوراق توسط شرکت ارائه شده، محاسبه می‌شود.

خرید اوراق بیشتر از تعداد سهام پایه، بی‌فایده است. خریدار اوراق نباید بیش از دارایی پایه که در اختیار دارد، اوراق اختیار فروش تبعی تهیه کند. همچنين خریدار اوراق تبعی باید محدودیت‌های خرید هر کد معاملاتی را که در اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی ذکر شده ‌است، رعایت کند. در صورت عدم رعایت محدودیت‌های ذکرشده، آن تعداد از اوراق اختیار فروش تبعی که برای خریدشان به محدودیت‌های عنوان شده توجه نشده باشد، فاقد اعتبار می‌شود. در این شرایط مبلغ پرداختی توسط خریدار پس از کم‌شدن هزینه‌ها، به عرضه‌کننده تعلق می‌گیرد.

معمولا نماد اوراق فروش تبعی با اضافه کردن حرف «ه» به بخشی از نماد سهم پایه و تاریخ سرسید اوراق، ساخته می‌شود. مثلا هصیکو 405، نماد اوراق اختیار فروش تبعی سهم تاصیکو است که سرسید آن اردیبهشت ماه سال 1400 است.

مشخصات آگهی عرضه

فرم آگهی یا اطلاعیه عرضه باید اطلاعاتی مشخص به خریدار ارائه کند. این اطلاعات عبارتند از:

سهم پایه: سهمی که اوراق اختیار فروش تبعی مبتنی بر آن است.

برای مثال اوراق اختیار تبعی بر روی سهام شرکت سرمایه‌گذاری صدر تامين ( تاصیکو ) با نماد هصیکو 405 منتشر می‌شود. در این مثال سهام شرکت سرمایه‌گذاری صدر تامین با نماد تاصیکو، سهم پایه اوراق اختیار فروش تبعی هصیکو 405 است.

قیمت اعمال: قیمتی مشخص است که عرضه‌کننده سهام متعهد می‌شود تا سهام پایه اوراق تبعی را در روز اعمال با آن قیمت تسویه و از سهامدار دریافت کند.

تاریخ اعمال: تاریخی است که برای اعمال اوراق اختیار فروش تبعی تعیین می‌شود.

سقف خرید: بیشترین تعداد اوراق اختيار تبعی که توسط شخصی حقیقی یا حقوقی امکان خریداری دارد را سقف خرید گویند.

کل حجم عرضه: حداکثر تعداد اوراق اختیار فروش تبعی که عرضه‌کننده در دوره معاملاتی عرضه می‌کند.

حداقل حجم عرضه روزانه: حداقل تعداد اوراق اختیار فروش که امکان دارد توسط عرضه‌کننده در یک روز عرضه شود.

قیمت عرضه: قیمتی که اوراق اختیار تبعی در بازار با آن قیمت توسط شرکت ناشر فروخته می‌شود. این قیمت در هر روز با فرمول مشخصی محاسبه می‌شود و ثابت نیست.

دوره معاملاتی: فاصله اولین روز معاملاتی و آخرین روز معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی را دوره معاملاتی می‌نامند.

عرضه‌کننده: شخصی که پس از دریافت مجوز از سازمان بورس، به عرضه اوراق اختیار فروش با رعايت قوانین اقدام می‌کند.

سررسید: آخرین روز از دوره معاملاتی که پس از پایان ساعت معاملاتی آن روز، قابلیت اعمال اوراق اختیار فروش تبعی فعال می‌شود.

سخن آخر

اوراق اختیار فروش تبعی نوعی بیمه برای سهام است. اوراقی که هدف از انتشار آن کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه و اطمینان بخشیدن به سهامداران است. ابزاری که علاوه بر سهامدار، شرکت‌ها نیز می‌توانند از کاربردهای آن استفاده کنند. اوراق تبعی، فروش سهم در یک قیمت عادلانه را عملا تضمین می‌کند. این مسئله نشانه‌ای از ارزندگی سهم به بازار ارائه می‌کند که خود منجر به تضمین سود سهامداران خواهدشد. علاوه بر این شرکت با افزایش قیمت سهام خود، با توجه به این‌که اوراق ابطال می‌شوند، نیاز به پرداخت وجه ندارد. همین مسئله نیز باعث می‌شود تا درآمد بیشتری برای شرکت شناسایی شود. در نتیجه اوراق اختیار فروش تبعی نوعی معامله دو سر برد برای سهامدار و شرکت است.

تصمیم مهم بازار سرمایه برای نجات بورس | اوراق تبعی چیست و چه تاثیری در معاملات سهامداران دارد؟

به گزارش نبض بورس، روز شنبه نشستی با حضور وزیر امور اقتصادی و دارایی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار و مدیران هلدینگ‌های بزرگ بازار سرمایه برگزار شد که از موضوع‌های مهمی که در این نشست به جمع بندی رسید، حمایت هلدینگ‌ها از سهام زیر مجموعه خود در قالب انتشار اوراق اختیار تبعی بود.

در پی تصمیم جدید مسئولان بازار سرمایه قرار شده است مقدمات عرضه اوراق اختیار فروش تبعی ۱۵ شرکت بزرگ فراهم گردد تا بلکه بورس تهران از این بحران و رکود رهایی یابد. عرضه این اوراق از فردا سه شنبه ۱۹ مهر ماه آغاز می‌گردد.

به این ترتیب صندوق سرمایه گذاری مشترک توسعه بازار در صدد است اوراق اختیار فروش تبعی بر روی سهام شرکت‌های بانک تجارت، بانک ملت، بانک صادرات، بانک پارسیان، ایران خودرو، سایپا، پالایشگاه بندرعباس، پتروشیمی پارس، پالایشگاه اصفهان، پالایشگاه تهران، سرمایه گذاری تامین اجتماعی، ملی مس، فولاد مبارکه، مخابرات و ارتباطات سیار ایران را منتشر کند.

انتشار اوراق اختیار فروش بر روی سهام ۱۴ شرکت و بانک بزرگ

اوراق تبعی چیست و چه تاثیری در معاملات سهامداران دارد؟

سید علی سجادی، رئیس هیات مدیره شرکت سرمایه‌گذاری امین نیکان آفاق در گفتگو با تسنیم با بیان اینکه انتشار اوراق اختیار فروش تبعی به نوعی بیمه سهام در مقابل نوسانات قیمت‌ها است، گفت: با این ابزار سهامدارانی که به صورت عمده یا خرد دارنده سهم هستند اطمینان حاصل می‌کنند که در یک قیمت مشخصی در سررسید معین قادرند سهام خود را با یک بازدهی معقول نقد کنند و با اوراق تبعی خیال سهامداران از بابت ریسک افت قیمت سهام و سود تضمین شده، راحت می‌شود و می‌توانند با اطمینان خاطر نسبت به نگهداری سهام خود اقدام کنند.

به گفته سجادی، این ابزار می‌تواند در افزایش اعتماد سهامداران اثرگذار باشد. وی در این باره توضیح داد: باوجود افشای اطلاعاتی که همواره از سوی ناشران و شرکت‌های بورسی اتفاق می‌افتد باز هم عدم تقارن‌های اطلاعاتی ممکن است وجود داشته باشد. اما باید توجه داشت که مدیران شرکت و سهامداران عمده که نماینده سهامداران خرد هستند اطلاعات دقیق تری از شرکت دارند و زمانی که سهامدار عمده سهم را در قیمت مشخصی تضمین کرده و به نوعی به سهامداران اختیار فروش می‌دهد اطمینان خاطر و آسودگی را به سهامداران می‌دهد.
وی در بخش پایانی صحبت‌های خود درمورد نقش اوراق تبعی در رونق بازار نیز گفت: اوراق تبعی می‌تواند از فروش‌های هیجانی جلوگیری کند. به عبارتی انتشار این اوراق از سوی ناشران، سمت عرضه سهام را تضعیف کرده و عملا جلوی روند کاهشی قیمت سهم را می‌گیرد و با این تفاسیر، اختیار فروش تبعی به سهامداران اطمینان خاطر می‌دهد.
همچنین

حال راضیه صباغیان، مدیر اسبق نظارت بر نهاد‌های مالی سازمان بورس در گفتگو با شهر بورس، درباره انتشار اوراق تبعی از سوی هلدینگ‌های بزرگ به منظور حمایت از سهام شرکت‎های زیرمجموعه خود، اظهار کرد: با توجه به شرایط فعلی بازار سرمایه، مردم نگران این هستند که با سرمایه گذاری در این بازار مجددا متضرر شوند، اما انتشار اوراق تبعی به نوعی این اطمینان خاطر را به سهامداران می‌دهد که اگر سهم را تا زمان سررسید نگهداری کنند، نه تنها از ارزش آن کم نمی‌شود، بلکه سودی نیز در زمان سررسید نصیب سهامدار می‌شود.

وی افزود: بنابراین انتشار اوراق تبعی به سهامداران اطمینان داده و به ثبات بازار نیز کمک می‌کند، چراکه اوراق تبعی بیمه کننده پرتفوی سرمایه گذار است؛ به طوری که با داشتن این اوراق سرمایه گذار می‌داند که حداقل سودی تضمین شده دریافت خواهد کرد.

اوراق اختیار فروش تبعی چیست | نکات و اوراق

اوراق اختیار فروش تبعی که در ایران به بیمه کردن سهام معروف است، در واقع ابزاری است که توسط آن نوسانات و زیان سهام بیمه خواهد شد. طبق اصول این روش، سهامدار عمده با توجه به شناختی که نسبت به سهم و پتانسیل‌ های آن دارد، اوراقی را منتشر کرده و کسی که اوراق اختیار فروش تبعی را می خرد در تاریخ اعمال در صورتی که قیمت سهم پایین ‌تر از نرخ توافقی باشد، زیان او جبران خواهد شد. نکته حائز اهمیت این است که سهامدار عمده تنها شخصیتی است که می ‌تواند از این ابزار استفاده نماید. یعنی سهامدار عمده اوراق اختیار فروش تبعی را به فروش می رساند و کسی که این اوراق را می خرند، در صورت پایین ‌تر آمدن قیمت سهم، زیان وی جبران خواهد شد.

اوراق اختیار فروش تبعی

با توجه به تورم موجود در کشور، در صورتی سرمایه ‌خود را به صورت وجه نقد نگهدارید، به مرور زمان شاهد کم شدن ارزش پول خود می شوید. یکی از بهترین روش ها به منظور حفظ ارزش پول و کسب درآمد، تزریق پول به بازارهای گوناگون مالی و سرمایه گذاری است. هرکدام از این بازارها از ریسک مخصوص به خود برخوردارند . یکی از زمین های سرمایه گذاری خوب و کسب سود ایده ‌ال در کشور، بازار بورس به حساب می آید، البته در صورتی که شناخت و مهارت کافی برای فعالیت در آن را داشته باشید. خرید و فروش سهام در بورس نیز خود به نوعی دارای نوسانات گوناگون است. یکی از روش های مؤثر کاهش ریسک سرمایه ‌گذاری در بورس، خرید اوراق اختیار فروش تبعی است که در این مطلب به بررسی جزئیات آن می پردازیم.

منظور از اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

این اوراق در ایران مثل بیمه کردن سهام است که با استفاده از آن دارایی سهام شما در زمان نوسانات و هیجانات منفی بازار به نوعی بیمه می‌ شود. سهام‌دار عمده با توجه شناخت خود از بازار و پتانسیل‌ های آن، اوراقی را منتشر می ‌کند و افرادی برای خرید این اوراق اقدام می ‌کنند. در تاریخ اعمال اگر قیمت سهم پایین ‌تر از نرخ توافقی باشد، زیان شخص جبران خواهد شد. در این فرآیند باید در نظر داشت که سهام ‌دار عمده تنها مرجعی است که قادر به فروش این اوراق است و افرادی که برای خرید این اوراق اقدام می‌ کنند، به نوعی دارایی سهام خود را از زیان محفوظ می‌ کنند.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، مشاوره خرید، آموزش های رایگان بورسی و … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

استفاده از این اوراق یکی از بهترین ابزارهای ممکن برای به حداقل رساندن ریسک سیستماتیک در معاملات سهام به حساب می آید. سرمایه‌ گذاران با استفاده از این ابزار قادرند نسبت به کسب بازده مورد انتظار اطمینان لازم را کسب کنند. به زبانی ساده چنانچه نرخ واحد سهم مد نظر در تاریخ مقرر آتی دچار کاهش شود، سهام ‌دار با استفاده از قرارداد اختیار فروش تبعی می‌ تواند اصل سرمایه خود را دریافت نماید.

در نظر داشته باشید که اگر نرخ هر واحد سهم در تاریخ اعمال افزایش یافته باشد، سهام‌ دار می تواند بدون استفاده از این اوراق سود خود را کسب کند. همین فرآیند برای تمامی سهامداران یک حاشیه امنیت به وجود می آورد که با خیال راحت به امور سرمایه ‌گذاری خود بپردازند. اوراق اختیار فروش تبعی در دنبا با دو روش اروپایی و آمریکایی قابل اعمال هستند که در روش اروپایی اوراق اختیار فروش در تاریخ سررسید اعمال می‌ شوند و در حالت آمریکایی فرد سرمایه ‌گذار در هر تاریخی تا سررسید می ‌تواند برای اعمال اوراق اقدام نماید. در ایران شیوه اروپایی کاربرد دارد و تنها در تاریخ سررسید می ‌توان برای اعمال آن اقدام نمود.

اصطلاحات مهم در خصوص قرارداد اختیار فروش تبعی

• قیمت اعمال : قیمتی که عرضه ‌کننده در تاریخ اعمال، متعهد به تسویه آن است.
• کل حجم عرضه : به تعداد اوراقی می گویند که عرضه‌کننده اوراق هر روز منتشر می کند.
• سهم پایه : به سهمی می گویند که اوراق اختیار فروش تبعی طبق آن تنظیم شده است.
• تاریخ اعمال : به تاریخی می گویند که برای اعمال اوراق اختیار فروش تبعی در نظر گرفته می ‌شود.
• سقف خرید : به حداکثر تعداد اوراق تبعی می گویند که اشخاص حقیقی یا حقوقی قادر به خرید آن هستند.
• دوره معاملاتی : به فاصله بین اولین روز معاملاتی و آخرین روز معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی، دوره معاملاتی می گویند.
• قیمت عرضه اوراق تبعی : منظور قیمتی است که به وسیله ناشر اوراق در بازار به فروش می رسد. این قیمت در هر روز بر مبنای یک فرمول مشخص ارزیابی می گردد.

ویژگی های اوراق اختیار فروش تبعی

1. امکان معامله برای آن ها وجود ندارد.
2. اوراق اختیار فروش تبعی حداکثر به میزان تعداد سهام پایه سهامدار اختصاص پیدا می کند نه بیشتر. در صورتی که تعداد اوراق اختیار فروش تبعی سهامدار از تعداد سهم پایه تحت مالکیت وی در پایان روز بیشتر شود، اوراق اختیار فروش‌ تبعی مازاد، باطل خواهد شد و شرکت عرضه کننده تعهدی در قبال آن ندارد.
3. سقف خرید این اوراق در اطلاعیه عرضه با عنوان (سقف خرید) ذکر خواهد شد.
4. مبلغی که در ازای خرید اوراق اختیار فروش تبعی پرداخت می شود غیرقابل برگشت می باشد.
5. بعد از گذشت تاریخ اعمال سهامدارانی که اقدام به خرید اوراق اختیار فروش تبعی نموده اند توانایی فروش این اوراق را نخواهند داشت.
6. اشخاص حقوقی که تعداد ۱ میلیون و یا بیشتر اوراق اختیار فروش تبعی خریداری کنند، موظفند اختیار خرید تبعی را در همان روزی که سهام پایه و اوراق اختیار فروش تبعی را خریده اند واگذار نمایند.
7. در بورس ایران الزامی است سرمایه گذار حتما سهام شرکت مورد نظر را داشته باشد و پس از آن اقدام به خرید این اوراق نماید.
8. این اوراق شبیه اوراق اختیار فروش اروپایی هستند، به خاطر این که افرادی که اقدام به خرید این اوراق می کنند تا زمان رسیدن به تاریخ سررسید حق فروش آن را ندارند.
9. ساعت معامله این اوراق به وسیله عرضه کننده ۱۲ تا ۱۲:۳۰ و به صورت حراج پیوسته است.

دستورالعمل اختیار فروش تبعی

• تعداد اوراق اختیار فروش که هر فرد امکان خرید آن را دارد محدود است، لذا حتما پیش از خرید به محدودیت روزانه و کلی آن که به وسیله شرکت منتشر کننده تعیین شده دقت کنید. در صورتی که خرید شما بیشتر از میزان مجاز باشد، اوراق مازاد بدون اعتبار خواهد بود و هزینه پرداخت شده به شرکت داده می ‌شود.
• در زمان خرید اوراق اختیار فروش باید مالک سهام شرکت باشید و حداکثر تعداد اوراق قابل خریداری برای شما معادل تعداد سهام شماست.
• این اوراق معاملات ثانویه ندارند. بنابراین در صورتی که آن ها را خریداری کردید امکان فروش آن ها را ندارید.
• در صورتی که بعد از خرید اوراق قسمتی از سهام خود را بفروشید و در نتیجه‌ این معامله، تعداد اوراق شما بیشتر از تعداد سهام شود، در پایان روز معاملاتی اوراق مازاد اعتبار خود را از دست می‌دهد و هزینه ‌ای بابت این موضوع به شما برگشت داده نمی شود.
• در صورت تمایل به استفاده از اختیار فروش، باید در روز سررسید تا قبل از اتمام مهلت تعیین شده به وسله شرکت، در خواست خود را به وسیله کارگزار اعلام کنید. در صورت عدم درخواست، اوراق شما باطل می ‌شود و هیچ هزینه ‌ای بابت آن به شما برگشت داده نمی شود.
• این اوراق تا پیش از سررسید قابلیت معامله نخواهند داشت.
• در صورتی که در روز سررسید قیمت پایانی سهم، بیشتر یا مساوی قیمت اعمال باشد، به صورت خودکار اوراق اعتبار خود را از دست می‌دهند و نیازی به درخواست خاصی نیست.
• بعد از اعمال اختیار فروش در صورتی که شرکت در پرداخت حقوق مشتری تاخیر کند، بنا به فرمولی که در زمان انتشار اوراق علام شده مبلغی تحت عنوان جریمه به وسیله سازمان بورس از وی دریافت و به مشتری پرداخت می‌ شود.
• در مواردی که حقوق مشتری با تاخیر پرداخت شود، سود روزشمار طبق فرمولی که در زمان انتشار اوراق توسط شرکت ارائه شده، به مشتری تعلق خواهد گرفت.

به منظور دسترسی به متن کامل قوانین و ضوابط مربوط به این اوراق و آگاهی از دیگر شرایط مانند قوانین مربوط به زمانی که سهم در روز عرضه بسته باشد، افزایش سرمایه یا توزیع سود داشته باشد و … می ‌توانید به دستورالعمل عرضه اوراق اختیار فروش اوراق تبعی چیست و چگونه کار می‌کند؟ تبعی، مصوب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه نمایید.

فرایند اعمال اوراق اختیار فروش تبعی

۱) در صورتی که قیمت پایانی سهم پایه در روز اعمال بزرگتر یا مساوی قیمت اعمال باشد، اوراق اختیار فروش تبعی قابل اعمال نیست.

۲) در صورتی که قیمت پایانی سهم پایه در روز اعمال از قیمت اعمال کمتر باشد، اعمال این اوراق منوط به ارائه درخواست اعمال از سوی سهامدار و از طریق کارگزار وی به بورس حداکثر تا ساعت ١٣ روز اعمال خواهد بود. کارگزاران می ‌توانند ١٠ روز قبل از تاریخ اعمال، درخواست‌ های اعمال را از مشتریان خود دریافت دارند و در روز اعمال به بورس ارائه دهند.

۳) در صورت ارائه درخواست اعمال طی مهلت مقرر به بورس اقدامات زیر، انجام خواهد شد؛ انتقال سهم به قیمت اعمال، از دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به عرضه کننده آن. پرداخت مابه ‌التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم پایه به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی به صورت نقدی یا از طریق واگذاری سهم پایه از عرضه کننده به دارنده اوراق اختیار فروش تبعی خواهد بود.

مزایای اختیار فروش تبعی

1. این ابزار به عنوان بهترین روش برای مدیریت ریسک سرمایه‌ گذاری در بورس و بازپس گرفتن حداقل سرمایه است.
2. با وجود اوراق اختیار فروش تبعی در بازار بورس، تقاضا برای سهام و ایجاد اعتماد برای سرمایه‌ گذاران بیشتر می شود.
3. چنانچه ارزش سهام شرکت در راستای هیجانات منفی در بازار کاهش پیدا کند، این اوراق شرایط امنی را برای سرمایه‌ گذاران به وجود می آورد.
4. سهامداران عمده اغلب به منظور حمایت از سهام خود اقدام به افزایش دارایی خود می ‌کنند. بر خلاف این دیدگاه در روش استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی، منجر به کاهش ریسک سرمایه‌ گذاری و پوشش ارزش سهام آن ‌ها می شود.

معایب اختیار فروش تبعی

1. عدم وجود بازار ثانوی
2. اتمام تعهد عرضه‌کننده اوراق اختیار فروش بعد از تاریخ اعمال
3. وقتی که این اوراق به وسیله سهامدار خریداری شود، سهام‌ دار باید دارای سهام پایه باشد.
4. امکان ایجاد هیجانات مثبت قبل از تاریخ اعمال یا جلوگیری از اطلاعیه‌ های منفی برای عدم کاهش قیمت سهم
5. اعمال سقف خرید برای سهام‌ دار به معنی اعمال محدودیت خرید اوراق اختیار فروش برای هر کد بورسی است.
6. در صورت درخواست سهام‌ دار برای فروش سهام پایه، چنانچه تعداد سهام از تعداد اوراق اختیار فروش کم تر شود، اوراق اختیار فروش اضافه در پایان روز ابطال خواهد شد.

نکاتی مهم در رابطه با اوراق اختیار فروش تبعی

• این اوراق از نوع اختیار فروش اروپایی هستند؛ یعنی تنها می‌توان در تاریخ سررسید آن را اعمال کرد.
• این اوراق قابلیت معامله در بازار ثانویه را ندارند و تنها در یک مرحله در زمان عرضه به وسیله ناشر مورد خرید و فروش قرار می ‌گیرد.
• درصد سود و زیان شما با توجه به نوسانات قیمتی سهام تا تاریخ سررسید و اینکه شما در چه قیمتی سهام پایه را خریداری کرده باشید متفاوت است.
• این نکته را در خاطر داشته باشید که بر اساس قانون حتی در صورتی ‌که شما درخواست اعمال اوراق را به کارگزار بدهید، در صورتی‌ که قیمت روز سهام پایه در تاریخ سررسید کمتر از قیمت اعمال نباشد اوراق سررسید شده اعمال نخواهند شد.
• توجه فرمایید ازآنجایی‌که اوراق اختیار فروش تبعی قابلیت معامله مجدد را ندارند درنتیجه سهام پایه موضوع این اوراق نیز تا زمان پایان معاملات قابلیت معامله را از دست می‌دهند و حتما باید به این موضوع را در خاطر داشته باشید.

نتیجه گیری و کلام پایانی

اوراق اختیار فروش تبعی در حقیقت همان طرح بیمه سهام است که به وسیله شرکت ها به فروش می رسند. این اوراق، اوراقی است که بر اساس آن فروشنده که همان شرکت منتشر کننده است، متعهد می ‌شود تعداد معینی از سهام شرکت را به قیمت مشخصی که اصطلاحا به آن قیمت اعمال گفته می شود در تاریخ معین یا همان تاریخ اعمال از سهامدار خریداری نماید. شرکت‌ های منتشر کننده این اوراق پیش از فروش این اوراق ملزم به انتشار اطلاعیه عرضه جهت اعلام عمومی ویژگی‌ های آن هستند. توصیه می شود سهامداران قبل از اقدام به خرید اوراق تبعی هر نماد، اطلاعیه عرضه آن اوراق را مطالعه کنند.

در این مطلب تلاش داشتیم با شرح یک مثال کاربرد قرارداد اختیار فروش تبعی را در حالت‌ های گوناگون به صورت دقیق بررسی کنیم و همچنین به فواید و معایب آن پرداختیم. شما به عنوان یک سرمایه گذار در هر بازاری باید عامل به حداقل رساندن ریسک سرمایه ‌گذاری را بیش از هر عامل دیگری مد نظر خود قرار دهید. در بازار بورس با استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی قادرید با خیال راحت و با به حداقل رساندن ریسک سرمایه ‌گذاری گام بردارید.

امیدوارم از این مقاله که به موضوع اوراق اختیار فروش تبعی پرداختیم، نهایت استفاده رو برده باشید.

هر گونه سوال و یا ابهامی در خصوص انواع اوراق بورسی داشتید، از طریق بخش ارسال نظرات و دیدگاه ها با ما و سایر همراهان سایت کد بورسی همراه باشید.

اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

اوراق اختیار فروش تبعی یکی از انواع ابزار مشتقه است، همان‌طور که می‌دانید ابزار مشتقه هم زیرمجموعه اوراق بهادار محسوب می‌شود. لازم به یادآوری است ابزار مشتقه اوراقی است با هدف کاهش ریسک و به طبع کاهش ضرر در معاملات که امروزه طرفداران زیادی دارد و هم در بازارهای مالی و هم بازارهای محصول کاربرد دارد. در این مقاله به اختصاص درباره این اوراق می‌پردازیم. با ما همراه باشید تا به گوشه‌ای از علل محبوبیت این اوراق پی ببرید!

در ابتدا خوب است از کل به جز با این مجموعه آشنا شویم:

تعریف اوراق بهادار و اوراق مشتقه

اوراق بهادار، اوراق مالی هستند که قابل خرید و فروش هستند و انواعی دارند: اوراق صاحبان سهام، اوراق مشتقه و اوراق بدهی. اوراق مشتقه همان‌طور که گفته شد زیرمجموعه اوراق بهادار است با این مزیت که ریسک کمتری برای معامله می‌طلبد و قرارداد ایمن‌تری برای افرادی است که می‌خواهند از ضرر قابل‌توجه در امان باشند.

فهرست عناوین مقاله:

انواع اوراق مشتقه

اوراق مشتقه به ۴ نوع تقسیم می‌شود که هر یک در یکی از بازار بورس یا بازار فرابورس (OTC) فعالیت می‌کنند. این انواع به شرح زیر هستند:

۱. قراردادهای آتی:

همان‌طور که از نامش پیداست این قراردادها با وضعیت اقتصادی کنونی و تعیین شده بسته می‌شود اما در آینده اجرا خواهد شد. روی این نوع قرارداد مقررات خاص حاکم است و تحت نظارت سازمان بورس (بورس دارای مکان فیزیکی است) است. ریسک بالایی به نسبت اوراق مشتقه دارد زیرا در بازار احتمال نوسان قیمت وجود دارد اما در عین حال منافعی دارد که بخصوص در بازار محصول به نفع فروشنده است هرچند قیمت‌ها افزایش پیدا کرده باشد؛ از این نظر که فروشنده حداقل از پیش این اطمینان را دارد که درگیر مشکلات عرضه و تقاضا نخواهد شد و تمامی محصولاتش خریداری اوراق تبعی چیست و چگونه کار می‌کند؟ می‌شود در ضمن احتمال افزایش قیمت محصول از کاهش آن بیشتر است.

۲. قراردادهای انتقال:

مانند مورد قبلی است با این تفاوت مشهود که بازار این نوع قرارداد از نوع خارج بورس است و علاوه بر اینکه بصورت آنلاین بررسی می‌شود و پشتیبانی مطمئنی ندارد واسطه ای برای جوش خوردن قرارداد در دست نیست و لازم است با طرف مقابل به صورت فردی آشنایی کافی داشته باشید تا بتوانید برای بستن قرارداد اطمینان کنید که خود چالشی استرس‌زا است.

۳. قراردادهای اختیار فروش تبعی:

در ادامه به طور کلی‌تری به آن پرداخته خواهد شد.

۴. قراردادهای معاوضه (سوآپ):

ریشه این قرارداد شاید به دوران خیلی قبل‌تر از صنعتی شدن با عنوان مبادله کالا به کالا برگردد، اما اکنون هر دو طرف به جای استفاده از بازار محصول می‌توانند از بازار مالی هم بنا بر یک متغییر تصادفی قرارداد معاوضه انجام دهند. در قراردادهای دیگر دو طرف فروشنده و خریدار هستند ولی در این نوع از نرخ ثابت و نرخ شناور استفاده می‌شود. این قرارداد خیلی بین مردم محبوبیت ندارد و بیشتر مورد استفاده سهامداران خیلی بزرگتر مثل بانک‌ها است زیرا انقدر سرمایه دارند که ریسک بالای این قراردادها ورشکست نشوند.

قراردادهای اختیار فروش تبعی

به دلیل پیچیدگی این نوع قرارداد ترجیح دادیم با مثالی آن را برای شما شفاف‌تر سازیم. در ابتدا باید بدانید این قرارداد در بین مردم به‌طور عامیانه به عنوان بیمه سهام شناخته می‌شود چرا که در نوسانات اقتصادی زیادی که همیشه اشخاص را برای خرید سهام دچار تردید می‌کند کاری شبیه به بیمه انجام می‌دهد و رغبت خریداران بازار مالی را برای خرید سهام شرکت‌های در معرض ریسک افزایش می‌دهد.

در بورس ۲ نتیجه کلی وجود دارد:

۱. سود کنید یا نه سود کنید نه ضرر

همان‌طور که بالاتر گفته شد به دلیل ترس از نوسانات اقتصادی قرارداد اختیار فروش تبعی شبیه به بیمه عمل می‌کند، مثل بیمه‌ای که به هر عنوانی پرداخت می‌کنید شما نیز این اوراق را برای جبران خسارت روز مبادا خریداری می‌کنید، حال اگر ضرر نکنید این اوراق بلااستفاده خواهند شد و هزینه خریداری آن جبران ناپذیر است که البته در مقابل سودی که شما بردید به چشم نخواهد آمد.

در صورتی که ضرر کنید با استفاده از این اوراق با قیمتی که شرکت مقابل تعیین کرده بود می‌توانید به نقدینگی رسیده و ضرر را کم کنید. بعنوان مثال ۱۰۰ سهم با قیمت هر سهم ۴۰۰ تومان خریداری کرده‌اید اما ظاهرا قیمت سهام این شرکت به سمت افت و ورشکستگی پیش می‌رود پس برای اینکه اعتماد شما را نگه‌دارد اوراق فروش تبعی را در مدت زمان مشخص در دسترس خرید سهامداران قرار می‌دهد مثلا برای هر سهم ۴۵۰ تومان در مدت ۹ ماه.

در صورتی که شرکت به سمت سوددهی برود و مبلغ سهام از ۴۵۰ تومان فراتر رود شما حاضر نمی‌شوید سهم خود را کمتر بفروشید پس این اوراق شما بی استفاده می‌شوند. اما اگر شرکت ورشکسته شود می‌توانید با فروش این اوراق با مبلغ تعیین شده ۴۵۰ تومان همچنان سود داشته باشید، درست است که این سود آن سودی نیست که شما سرمایه‌گذاریتان را بر پایه‌اش برنامه‌ریزی کرده بودید اما حداقل ضرری هم ندارد.

قوانین خرید

1. حتما باید شخص مالک سهام برای خرید این اوراق اقدام کند و به هیچ شخص دیگری به‌عنوان واسطه و حتی اعضا خانواده این اوراق فروخته نمی‌شوند.
2. به هر تعداد اوراقی که می‌خواهید نمی‌توانید خریداری کنید! بلکه تعداد آن را فروشندگان اوراق تعیین می‌کنند. نمی‌توانید بیشتر از سهم خود اوراق خریداری کنید چون در این صورت مقادیر باقی‌مانده غیرمجاز و بلااستفاده هستند و تنها مبلغی که برای خرید آن‌ها هزینه کردید را ضرر می‌کنید.
3. اگر تعداد سهم شما از مقداری که فروشنده اوراق تبعی چیست و چگونه کار می‌کند؟ تعیین کرده است تجاوز کند شما بخاطر این‌که سهم بیشتری دارید مجاز به خرید بیشتر نخواهید شد.
4. اگر تعداد اوراق اختیار فروش تبعی قابل خرید به اندازه یا بیشتر از تهداد سهام شما بود و شما به اندازه سهام خود اوراق خریداری کردید، در صورتی که تا پایان مهلت اعمال اوراق اختیار شما مقداری از سهام خود را به فرد دیگری واگذار کنید تعداد اوراق بیشتر از حد سهام باقی مانده غیرمجاز و بلااستفاده خواهد شد.
5. در مورد قبل شما با واگذار کردن بخشی از سهم خود به فرد دیگر مجاز به فروش اوراق مربوط به سهم را به شخص ثالث نخواهید داشت.
6. در اوراق اختیار فروش تبعی مهلتی تعیین شده است که اگر از تاریخ آن بگذرد ارزش اوراق باطل می‌شود و هیچ مبلغی بابت آن نمی‌توانید طلب کنید. حتما به مهلت اوراق توجه کنید، شما تنها تا سررسید آن تاریخ قادر به اعمال اوراق هستید.
7. شما قادر به اعمال اوراق تا زمان تعیین شده هستید اما قادر به استفاده دیگری از آن‌ها نیستید: توجه کنید که این دو جمله مفهوم یکسانی ندارند. شما نه به سهام‌داران دیگر و نه به خود عرضه‌کننده نمی‌توانید اوراق را بفروشید.
8. وقتی اوراق خود را اعمال کردید، شرکت هدف تا مهلت زمانی خاصی باید مبلغ تعیین شده را به شما بپردازد در غیر اینصورت طق فرمول قانونی همان شرکت مشمول جریمه خواهد شد و مبلغ این جریمه نیز به حساب شما افزوده می‌شود.
9. تحویل مبلغ تعیین شده در اوراق از سمت شرکت مربوطه به دست سهامدار با شرایط مختلفی صورت می‌گیرد اما در اکثر قوانین باید حضوری و مبلغ به صورت نقدی به فرد مالک سهام تقدیم گردد.
10. در صورتی که مهلت پایان اوراق بگذرد و شما در حالت سود یا نه سود نه زیان باشید بطور اتوماتیک اوراق بی ارزش می‌شوند و نیازی نیست شخصا اقدام کنید.
11. اعلامیه آگاهی فروش اوراق اختیار فروش تبعی حداکثر تا یک روز قبل از در دسترس قرار گرفتن اطلاع‌رسانی می‌شود و دارای سررسید خاص است که در صورت گذشتن تاریخ آن قادر به تهیه این اوراق نخواهید شد.

پاسخ به چند سوال رایج درباره اوراق اختیار فروش تبعی

۱.آیا از وقت خریداری شدن اوراق اختیار فروش تبعی تا قبل از پایان مهلت هر زمان که سهامدار اراده کند می‌تواند آن‌ها را اعمال کند؟

جواب: این یکی از باورهای اشتباه رایج درباره این اوراق است. در اصل شرکت عرضه قصد دارد شما را ترغیب کند که با بیمه خود تا مهلت تعیین شده به آن فرصت پیشرفت بدهید، تا سررسید مهلت استفاده نمی‌توانید این اوراق را اعمال کنید. برای مثال اگر مهلت اوراق ۶ ماه تعیین شده است سررسید آن در اواخر این مدت است و مهلت پایان هم به وضوح اعلام می‌شود.

۲. آیا می‌توان اوراق اختیار فروش تبعی را قبل از خرید خود سهم خریداری کرد؟

در جواب این سوال را پاسخ بدهید، آیا شما می‌توانید ماشینی را که هنوز خریداری نکرده‌اید بیمه کنید؟ همان روز که اقدام به خرید این اوراق می‌کنید به طور سیستمی تعداد سهام و اوراق شما چک خواهند شد در صورتی که سهامی نداشته باشید تنها ضرر مالی خرید را تجربه خواهید کرد اما یک استثنا در میان است: اگر خرید سهام تا پایان همان روز به‌طور کامل انجام گیرد خرید اوراق نیز موفقیت‌آمیز خواهد بود.

۳. در صورتی که اوراق بیشتر از مجاز را خریداری کنیم یا فردی بدون داشتن سهام اوراق بخرد، هزینه آن کجا می‌رود؟

جواب: با توجه به اینکه هر عرضه‌کننده مقدار ثابتی اوراق را در دسترس قرار می‌دهد با این کار افراد شاید افراد دیگری مشمول تمام حق خود برای خرید به اندازه سهم خود نشوند پس این مبلغ بعنوان خسارت به عرضه‌کننده تعلق می‌گیرد.

اطلاعیه فروش

موارد مهمی هست که عرضه‌کننده حتما باید در اطلاعیه درج کند از جمله:

1. کل حجم عرضه‌‌ فروش اوراق
2. حداقل حجمی که روزانه در دسترس قرار می‌گیرد: در صورتی که سهم موردنظر شما برای خرید بالاتر از این سقف باشد باید برای تکمیل خرید روز دیگری مراجعه کنید این قانون اندکی به مساوات سهم خرید افراد کمک می‌کند که کسی صرفا بخاطر جلو بودن در این صف قادر به خرید سهم بیشتر نباشد زیرا تعداد کل اوراق میزان ثابت و مشخصی است.
3. قیمت اوراق: مشخص می‌شود به ازای هر سهم چه مبلغی از طریق اوراق اختیار فروش تبعی می‌توانید طلب کنید.
4. محدودیت تعداد خرید اوراق: حتما باید قید شود زیرا تعداد اوراق بیشتر از تعداد سهم باطل هستند.
5. مهلت معاملاتی: بازه چند روزه مهلت خرید اوراق است.
6. تاریخ اعمال:هم قیمت و هم تاریخ به‌طور واضح در همان ابتدای خرید مشخص شده است.
7. سهم پایه: نام همان سهمی که این اوراق بر طبق آن در دسترس تهیه قرار گرفته است.

مزایا استفاده از این اوراق

1. ضرر ناچیزی در صورت ورشکسته شدن شرکت مربوطه به سهامدار وارد می‌گردد.
2. سهامدار می‌تواند به راحتی سهام خود را در صورت نارضایتی خارج نماید.
3. با توجه به نوسانات قیمت در بازار، این اوراق ابزار مشتقه با کارکرد بیمه‌ای خود ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد و خیلی از شرکت‌ها با این روش از ورشکستگی نجات پیدا کرده‌اند.
4. ریسک بیشتر طبیعتا زمینه‌ساز سود/ زیان بیشتر است. در این سرمایه‌گذاری با اینکه سود چشم‌گیر نیست سرمایه‌گذاران معاملات ایمن‌تری را تجربه خواهند کرد. همچنین نوسانات قیمت بازار باعث استرس سهامدار و خارج کردن سریع سرمایه از شرکت‌ها نمی‌شود.

معایب استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی:

1. این اوراق مستقل نیستند و تنها در صورتی که شما دارای سهام باشید قابل استفاده هستند.
2. امکان فروش آن‌ها پس از خرید به خریدار سهامتان/ عرضه‌کننده وجود ندارد.
3. اگر شما به سود برسید مبلغی که بابت اوراق پرداخت کرده‌اید به شما پس داده نخواهد شد.
4. شاید تعداد اوراق عرضه شده در هر مهلت کمتر از تعداد سهم شما باشد.
5. در هر روز مهلت خرید اوراق تنها تعداد مشخصی از آن را به شما می‌فروشند و در صورت تقاضا بیشتر شما باید در روزهای آینده مراجعه کنید.
6. پس از گذشت تاریخ این اوراق عرضه‌کننده هیچ تعهدی نسبت به اعمال آن ندارد.
7. خریداری این اوراق شاید بیمه‌ای برای ضرر هرچه کمتر شما باشد اما تضمین‌کننده سودگیری شما هم نیست.

سخن آخر

بطور خلاصه اگر علاقه به سرمایه‌گذاری در بازار بورس هستید اما آنقدر سرمایه ندارید که از پس زیان‌های چشم‌گیر جان سالم به در ببرید یا از استرس نوسانات اقتصادی بازار فراری هستید و می‌خواهید با خیال آسوده زمانی را بدون فشارصرف تفکر روی درست/ غلط بودن تصمیمتان درباره سرمایه‌گذاری روی سهام هدف بگذرانید ما ابزار اختیار فروش تبعی را به شما پیشنهاد می‌کنیم. توجه کنید که اکثر معایبی که برای این اوراق ذکر شد ناشی از بی‌توجهی به تاریخ و مهلت‌های تعیین شده است و در صورتی که به مفاد اطلاعیه دقت کافی را نشان دهید از مزایا این اوراق بهره‌مند خواهید شد.امیدوارم این مطلب برایتان مفید واقع شده باشد.

تفاوت اوراق تبعی و قرارداد اختیار فروش

ناشر اوراق‌تبعی با توجه به شناختی که نسبت به سهم و پتانسیل‌های آن دارد، اوراق با قیمت مشخص را منتشر می‌کند و کسی که این اوراق را خریداری می‌کند در تاریخ اعمال در صورتی‌که قیمت سهم پایین‌تر از نرخ اعمال اوراق تبعی باشد زیان او جبران می‌شود. لازم به‌ذکر است که ناشر اوراق تبعی در بازار سرمایه ایران معمولا سهامدار عمده بوده یا تامین مالی ناشر توسط سهامدار عمده صورت می‌گیرد.

فرایند اجرایی اوراق تبعی

اطلاعیه اوراق تبعی منتشر می‌شود و پس از بازگشایی تا اتمام حجم عرضه مورد نظر، هر شخص سرمایه‌گذاری می‌تواند ورقه تبعی را خریداری کند.

ساز و کار اولیه این طرح به این شکل است که ناشر، اوراقی را تحت‌عنوان آپشن یا اختیار فروش تبعی منتشر می‌کند و از این طریق ریسک سرمایه‌گذاران خرد را کاهش می‌دهد. با این طرح سهام به‌طور کامل بیمه می‌شود، اما امکان انجام معاملات ثانویه روی اوراق تبعی وجود ندارد و خریدار فقط می‌تواند از اختیار خود استفاده کند، اما در عین حال کسی‌که یک آپشن را خریداری کرده آسودگی‌خاطر دارد که این سهام را در یک دوره مشخص بالاتر از رقم کنونی به فروش خواهد رساند.

۱. درصورتی‌که قیمت پایانی سهم پایه در روز سررسید بزرگ‌تر یا مساوی قیمت اعمال باشد، «اوراق اختیارفروش تبعی» اعمال آن بی‌معنی است چرا‌که دارنده اختیار می‌تواند سهم خود را با قیمت بالاتر در بازار سهام به فروش برساند.
۲. درصورتی‌که قیمت پایانی سهم پایه در روز سررسید از قیمت اعمال کمتر باشد، اعمال «اوراق اختیار فروش‌تبعی» منوط به ارائه درخواست از سوی سهامدار و از طریق کارگزار وی به بورس حداکثر تا ساعت‌۱۳ آن روز انجام خواهد شد.
لازم به ذکر است کسانی می‌توانند اوراق اختیار تبعی را بخرند که مالک سهام پایه باشند. بدیهی است که تعداد سهم باید به‌اندازه اوراق تبعی یا از آن بیشتر باشد. در صورت خرید اوراق‌تبعی فروش، حتما باید سهم مورد‌نظر تا تاریخ اعمال نگهداری شود و در صورت فروش سهم، برگه‌های اختیار فروش‌تبعی خود به خود ابطال می‌شود.

احتمال رشد قیمت سهام با نزدیک شدن به تاریخ اعمال!؟

انتظار می‌رفت که سهامداران با توجه به تضمین حداقل سود مورد انتظار از نوسانات بازار هراسی نداشته باشند و تصمیمات هیجانی اتخاذ نکنند. حال با نزدیک‌شدن به تاریخ اعمال برخی از اوراق تبعی منتشر شده آنچه که اهمیت دارد سیاست ناشر اوراق تبعی در روزهای منتهی به روز سررسید است.

برخی از اهالی بازار سرمایه معتقدند با توجه به اینکه در اکثر سهم‌ها قیمت اعمال از قیمت روز سهام بیشتر است، این امکان وجود دارد که ناشر برای اجتناب از زیان قیمت سهم را تا قیمت اعمال بالا ببرد.

به‌نظر می‌رسد که با توجه به حجم اوراق تبعی موضوع حمایت ناشر اوراق تا رسیدن قیمت سهم به قیمت اعمال چندان قابل‌استناد نبوده و این مساله‌ای نیست که ناشر اوراق بخواهد روند سهم را به هر قیمتی و در بازار منفی تا تاریخ سررسید تغییر دهد؛ چرا‌که بالا بردن قیمت سهم در بازار منفی هزینه به‌‌مراتب بیشتری را به سهامدار عمده تحمیل می‌کند. علاوه بر آن با توجه به قیمت سهام پس از ریزش‌های اخیر، ناشر اوراق می‌تواند سهم‌ها را در بازه‌های نسبتا ارزنده خریداری کند.

حال با مثالی شما را با بیشتر با مبحث اوراق تبعی آشنا می کنیم.

تصور کنید شما تعداد ۱۰۰۰ سهم از یک شرکت را در قیمت ۳۵۶۰ ریال در تاریخ ۲۶ شهریور 1400 خریداری کرده اید. این شرکت با انتشار اوراق تبعی به شما این اطمینان را می دهد که تا تاریخ ۲۶ شهریور 1401 قیمت هر سهم آن حداقل به ۴۴۵۰ ریال برسد. بنابراین شما می توانید برای اطمینان از سود خود در این یک سال، به تعداد سهام خود، اوراق تبعی خریداری کرده و در تاریخ سررسید یا همان تاریخ اعمال، در صورتی که قیمت هر سهم پایه شما کمتر از ۴۴۵۰ ریال بود، با فروش سهام خود به شرکت، به میزان ۴۴۵۰ ریال بابت هر سهم خود دریافت کنید.
حال تصور کنید ۲۶ شهریور 1401 فرا رسیده است و قیمت سهم می تواند سه حالت داشته باشد:

1.قیمت سهم پایه بالاتر از ۴۴۵۰ ریال باشد. در این حالت قطعا شما تمایل دارید که اوراق تبعی را نادیده گرفته و به جای دریافت سود کمتر، سهام خود را با قیمت بیشتر و در بازار بورس به فروش رسانید.

2.قیمت سهم برابر با ۴۴۵۰ ریال باشد. در این صورت برای شما فرقی نخواهد کرد که در بازار بورس و شخصا سهام خود را به فروش رسانید یا آن را توسط اوراق اختیار فروش خود به شرکت ارجاع داده و پول سهام خود را دریافت کنید اما در این حالت مشکلی که ممکن است با آن روبرو شوید، صف فروش سنگین سهام چه توسط افرادی که اوراق اختیار فروش دارند و چه دیگر سهامداران که از تاریخ اعمال باخبر هستند.

3.قیمت سهم کمتر از ۴۴۵۰ ریال باشد. در این صورت شما می توانید از گزینه اعمال اوراق تبعی در کارگزاری در زمان مشخص اعلام شده استفاده کرده و با فروش سهام پایه به شرکت، ریسک سرمایه گذاری خود را کاهش دهید.

نحوه خرید اوراق تبعی در بورس

تمام اوراق تبعی منتشر شده در بورس، دارای نماد معاملاتی هستند که در اطلاعیه آن ها درج می شود. شما می توانید با جستجوی نماد آن ها در کارگزاری های بورسی خود، مقدار اوراق مورد نظر خود را با توجه به قیمت در نظر گرفته شده برای هر ورق خریداری نمایید.نماد های اختیار فروش تبعی با (ه) شروع میشود.
توجه داشته باشید که بیشتر از سقف مجاز اعلام شده توسط شرکت قادر به خرید نخواهید بود و همچنین این اوراق تنها به همراه سهام پایه ارزش خواهند داشت؛ بنابراین حتما باید سهام پایه شرکت منتشر کرده اوراق تبعی را خریداری کرده باشید. همچنین خرید تعداد بیشتر اوراق تبعی نسبت به تعداد سهام پایه موجود در پرتفوی شما فقط باعث هزینه اضافه برای شما شده و تعداد مازاد سوخت می گردد
برای مشاهده نماد های اوراق تبعی میتوانید به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس مراجعه کنید

تا به اینجا کامل اوراق تبعی را آموزش دیدیم، و با ساز و کار آن آشنا شدیم . اما تفاوت اوراق تبعی و قرارداد اختیار فروش در چیست؟

1.عدم وجود بازار ثانویه برای فروش اوراق تبعی در حالی که معامله گر قرارداد اختیار فروش تا زمان سررسید هر زمان میتواند قرارداد خودش را به فروش برساند.
2.وجود سقف خرید برای سهامداران حقیقی و حقوقی در اوراق تبعی در حالی که در قرارداد های اختیار فروش شما سقف خرید ندارید.
3.فروش تنها در تاریخ اعمال برای اوراق تبعی به این صورت که شخص خریدار اوراق تبعی تا تاریخ سررسید باید اوراق خودش را نگه دارد درحالی که در بازار آپشن این محدودیت نیست.
4.داشتن سهام پایه در صورت خرید اوراق تبعی،اما دربازار آپشن شما الزامی به داشتن و خرید سهام پایه ندارید.