شاخص کل بورس به چه دردی می‌خورد؟
معاملات بازار سهام در اولین روز هفته با تب تند فروش در اغلب نمادها شروع شد. اما در این میان، برخی نیز در گوشهای به روند صعودی خود ادامه می دهند.
بهترین های هفته را بشناسید / «شزنگ» در کنار «لخانه» اطراق کرد
در هفته ای که گذشت شاخص کل بورس به چه دردی می‌خورد؟ اغلب سهامداران کامروا شدند و با پرتفویی سبز به استقابل تعطیلات رفتند. باز هم نام های بسیاری از اهالی بازار پایه در لیست پربازدهترین های هفته به چشم می خورد.
حوض حافظ سبز شد / بانکی‌ها سوار بر خودروسازان از تالار رفتند
بازار سرمایه در پایان معاملات امروز پنجم خردادماه، افت چندروزه بازار و جان گیری مجدد تابلوهای بازار با چاشنی کاهش تنش‌های سیاسی، پرچم سبز را از تالار بورس، به نمایش گذاشت.
خوب‌ها و بدهای بازار سرمایه در اردیبهشت ماه / «شمواد» در «کرمان» شاباش داد
دومین ماه از سال 98 برای اغلب سرمایه‌گذاران ثمربخش و سودآور بود. در این میان، سهامداران چند شرکت بازار پایهای از جمله «شمواد» و «لخانه» بیش از سایرین شیرین کام شدند.
زمزمه سفته‌بازان دلاردوست در زیرتابلوها پیچید / نگاه سرمایه به پس‌کوچه‌های بازار
بازار سرمایه در پایان معاملات امروز چهارم خردادماه، پس از زمزمه‌های گرانی دلار و بازارهای فرعی، شاخص کل با کاهش ۸۵۴واحدی همراه شد تا شاخص‌کل به ۲۱۴هزار و ۳۱۴واحد دست یابد.
توقف شاخص‌کل در ایستگاه ۲۱۵هزار واحدی / رفت و آمدهای سریع در «خودرو»
تالارنشینان حافظ امروز زودتر از موعد به تعطیلات رفتند و معاملات کم رمقی را زقم زدند. رفت و آمدهای سریع در «خوردو» و عقب نشینی پالایشی ها از اتفاقات جالب توجه امروز بود.
افت معاملات در هفته‌ای که گذشت / تحرکات مشکوک در «غسالم» و «وپخش»
در سومین هفته اردیبهشت ماه، بازار سرمایه افت و خیزهای فراوانی داشت اما در نهایت، شاخص کل در نقطه شروع قرار گرفت. بازار پایهایها سرآمد بازدهی هفته بودند و نمادهایی از گروه «غذایی» و «دارویی» معاملات مشکوک داشتند.
نظرسنجیها رنگ واقعیت گرفت / خوب‌ها و بدهای هفته بازار سرمایه معرفی شدند
در هفته‌ای که سپری شد، بازار سهام با افت و خیزهای بسیار شدید همراه بود و در اواسط هفته زلزلهای بیش از 8 هزار واحد شاخص کل را لرزاند. اما در این میان، برخی سهم‌ها همچون «وحافظ» و «لخانه» بدون توجه به جو بازار، به روند صعودی خود ادامه دادند.
بورس، سپر حمایتی سرمایه‌گذاران در برابر تورم
معاون سرمایه‌گذاری سبدگردان آسمان گفت: در شرایط فعلی سرمایه‌گذاران، بازار سهام را بر سایر گزینه‌های سرمایه‌گذاری ترجیح می‌دهند. داشتن سهام در مقایسه با وجه نقد، سپرده بانکی و اوراق بهادار با درآمد ثابت، آنها را در مقابل تورم محافظت میکند.
برق «مبین»، «بفجر» را گرفت / «ومعادن» خواستگار جدید «وامید»!
در روز ورود شاخص کل به کانال 220 هزار واحدی، بانکی‌ها از حمایت حقوقی‌ها برخوردار بودند و «فجر» حجم معاملات عجیبی را ثبت کرد که باید علت آن را به انتظار نشست.
دردی مزمن بر جان «ذوب» / سنگینی بدهیها مجالی به سهامداران نمیدهد
درد مزمن «ذوب آهن اصفهان» مواد اولیه است. این شرکت همواره با معضل و ریسک افزایش بهای تمام شده به دلیل رشد نرخ مواد اولیه (ذغالسنگ، کک و سنگ آهن) مواجه بوده است. علاوه بر این، افزایش هزینه مالی، زیان ناشی از تسعیر ارز، هزینه حمل و سایر هزینههای عملیاتی و غیرعملیاتی، بار سنگینی را بر دوش «ذوب» قرار داده است.
«وبشهر» روی خوشی به سهامداران نشان نمیدهد / صعود یک نفس «سیلام» تا کجا!
روزی دیگر و رکوردشکنی دیگر از شاخص کل را شاهد بودیم. بازارهای دیگر، همچون ارز و سکه نیز عزم صعود کردند. اما در روزهای سبز بازار سهام، برخی حقوقی‌ها چندان علاقهای به رشد سهام خود نشان نمی‌دهند و سعی در شناسایی سود در اولین فرصت ممکن دارند.
دو نماد بانکی بار معاملات بورس را به دوش کشیدند / بده بستانهای بالا در «سیمانیها»
در روزی که نمادهای گروه بانکی نگاههای بسیاری را به خود معطوف کردند، دو نماد دارویی معاملاتی فراتر از حجم ماهانه ثبت کردند.
خوب‌ها و بدهای بورس در فروردین ماه / «سیمانیها» گل کاشتند
بررسیها نشان می‌دهد که سه هم از بازار پایه، «سفاسی»، «سنیر» و «لخانه» بیشترین رشد قیمت را در یک ماه اخیر داشتند و در نگاه کلان، صنعت خاکستری بیشترین رشد شاخص را تجربه کرد.
«زاگرس» و «های وب» در صف خرید
«های‌وب» پس از ۶۹ میلیون معامله، اکنون به صف خرید بیش از ۱.۵ میلیونی رسید. امروز نیز تحرکات حقوقی ها در این سهم دیده شد.
قدرتنمایی خریداران در روز شلوغ «ونیرو» / قندیها از تب و تاب افتادند
شاخص کل امروز دنده معکوس کشید و با سرعت بالا، از منفی به سمت مثبت حرکت کرد. حمایت حقوقی‌ها از نمادهای شاخص‌ساز در این گردش اثرگذار بود؛ هر چند که در برخی نمادها همچون «ونیرو» حضوری از جنس فروش داشتند.
عقب‌نشینی شاخص‌کل در روز انتظار سهامداران
با توجه به رشد بهاری شاخص‌کل بورس تهران، انتظار رشد برای روز جاری نیز وجود داشت که بازار کار خود را با عقب‌نشینی آغاز کرد.
رشد دلچسب در پایان هفته/ کاروان صادراتی‌ها سوار بر امواج دلار در سال 98
با شروع امواج دلار در بازارهای فرعی، صادراتی‌ها به‌خوبی بر دریای بورس موج‌سواری می‌کنند و امروز توانستند شاخص‌کل را به سکوی 193 هزار واحدی برسانند.
شاخص به 190 هزار واحد رسید/ حرکت بازار به سمت سهم‌های دلاری
درحالی که در ابتدای آغاز معاملات امروز شاید پیش‌بینی روز قرمزپوشی از بازار می‌رفت اما شاخص کل به 190هزار واحد رسید.
در حاشیه بازار / «حفارس» پرقدرت بازگشت
بازار سهام امروز از منفی به مثبت حرکت کرد و همچنان علاقه خود به صعود به شاخصهای بیشتر نشان داد. در این میان، همچنان گروه «خودرو» پر رفت و آمد ظاهر شد و «سیمانیها» بار دیگر خودنمایی کردند.
توصیه‌هایی به سهامداران برای کاهش ضرر و زیان در بورس
کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه قیمت بسیاری از سهام بازار به کف تاریخی و نقطه مطلوب ارزندگی برای سرمایه‌گذاری بلندمدت رسیده گفت: پیشنهاد میشود سهامداران برای جلوگیری از ضرر احتمالی اقدام به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم و متنوع کردن پرتفوی سرمایه‌گذاری خود کنند.
به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، عرفان هودی به افت شاخص بورس در روزهای اخیر اشاره کرد و افزود: اکنون برای ارزیابی روند کلی بازار باید برخی از مؤلفه ها مورد بررسی قرار بگیرند تا بتوان به ارزیابی دقیق تری نسبت به وضعیت فعلی بازار دست پیدا کرد.
وی اظهار کرد: در دو ماه گذشته و در بیشتر روزهای معاملاتی شاهد خروج پول حقیقی از این بازار بودیم اما از هفته گذشته و تحت تاثیر حمایت هایی که مسوولان از این بازار داشتند، بازار وارد مدار تعادل شد اما دوباره از چند روز گذشته تحت تاثیر نگرانی سهامداران شاهد خروج نقدینگی از این بازار هستیم.
هودی خاطرنشان کرد: سهامداران به صورت هیجانی در حال فروش سهام خود از این بازار هستند و طبیعی است زمانی که بازار سرمایه طی یک سال گذشته تجربه روند نزولی شدیدی را دارد و فقط در برخی از شرایط خاص وارد مدار صعودی شده است، خروج پول از بازار صورت بگیرد.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: بهتر است حمایت های صورت گرفته از بازار، کمک‌کننده بازگشت اعتماد سهامداران حقیقی به بازار باشد و شاهد حمایت سهامدار خرد از روند معاملات این بازار باشیم.
وی گفت: در دو هفته گذشته و تحت تاثیر شاخص کل بورس به چه دردی می‌خورد؟ حمایت‌های انجام شده از این بازار، نقدینگی از سوی سهامداران حقیقی به سهام بزرگ و شاخص ساز ورود پیدا کرد.
توصیه به سهامداران
هودی به سهامداران توصیه کرد و افزود: پیشنهاد ما این است که سهامداران به منظور جلوگیری از ضرر وزیان های احتمالی خود اقدام به سرمایه گذاری غیرمستقیم در بازار کنند و به طور حتم پرتفوی سرمایه گذاری آنها متنوع باشد.
این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه اتفاقاتی مثبت در بازار سرمایه در حال رخ دادن است و به زودی شاهد تاثیرگذاری آن در بازار خواهیم بود، گفت: تیمی که در رأس سازمان بورس حضور دارند از افراد برگزیده بورس کالا هستند که خود مخالف ۱۰۰ درصدی قیمت‌گذاری دستوری هستند و بارها مقاومت شدیدی را در مقابل این اقدامات از خود نشان دادند.
به گفته وی، این اتفاق به عنوان نکته ای مثبت در بازار تلقی می شود که امیدواریم در بازار ادامه پیدا کند.
راه‌های بهبود روند معاملات بورس
هودی به راه‌های بهبود روند معاملات بورس تاکید کرد و افزود: پیشنهاد ما این است تا سایر ارکان بورس مانند بورس کالا کمک کننده معاملات بازار سهام باشند و با ورود محصولات جدید مانند خودرو به بازار شاهد تاثیرگذاری آن در سهام شرکت ها باشیم که به نظر می رسد از این طریق گروه خودرو برای مدتی به عنوان لیدر بازار انتخاب خواهند شد.
این کارشناس بازار سرمایه معتقد است که در کنار بورس کالا، بانک ها باید به نماد خود در بورس کمک کنند و برای مدتی این گروه را در مدار صعودی هدایت کنند.
وی ادامه داد: اکنون بازار سرمایه لیدر ندارد، در حالی که بازار سرمایه لیدرمحور است و این امر ناشی از وجود جو ترس و نگرانی سهامداران در بازار است.
هودی گفت: در وضعیت فعلی و بعد از ریزش های شدیدی که بازار تجربه کرده است قیمت سهام شرکت ها به مرحله ای از ارزندگی رسیده اند و سهامداران می توانند با دید بلندمدت سهام ارزیابی شده را خریداری و برای بلندمدت از آن نگهداری کنند تا از این طریق سود چشمگیری را به دست آورند.
این کارشناس بازار سرمایه اعلام کرد: قیمت بسیاری از سهام بازار به کف تاریخی خود رسیده اند و حتی ارزش اسمی آنها به کمتر از ١٠٠ تومان رسیده است.
بی‌تفاوتی شاخص بازار بورس به حقوقی‌ها
گروه اقتصادی: بورس تهران که مدت‌هاست بر مدار نزولی حرکت میکند، روز سه‌شنبه نیز در این مسیر طی طریق کرد و در نهایت با افت حدود ۱۴هزار واحدی مواجه شد. به این ترتیب تنها در سه روز کاری، ۱۱۸هزار واحد از ارتفاع شاخص سهام کاسته شده است.این در حالی است که حقوقی‌ها همچنان به خریدهای دستوری خود ادامه می‌دهند؛ اما بازار بی‌اعتنا به این حمایت‌ها راه خود را می‌رود. مطالبه جامعه بورسی در شرایطی که راهکارهای دستوری، دردی از بازار دوا نمی‌کند، چیست؟ سیاست‌گذار تا چه زمانی بر سیاست‌های ناکارآی خود پافشاری خواهد کرد؟
بی‌تفاوتی بورس به حقوقی‌ها
پس از افت بیش از ۱۰۰ هزار واحدی شاخص سهام در هفته جاری، روز گذشته بورس تهران با سفارش‌های سنگین حقوقی در سمت خرید سهام به ویژه در سهام بزرگ و شاخص‌ساز مواجه بود، به‌طوری که نمادهای گروه‌های بزرگ کالایی، شاهد متعادل شدن قیمت به دنبال خریدهای هماهنگ کدهای حقوقی بودند. این ترفند اما دوام چندانی نداشت و مجددا شاهد تشدید فشار فروش در کلیت بازار بودیم، حمایت‌های دستوری که در یک ماه گذشته تاثیری در بازگشت اعتماد بورس‌بازان نداشته است.سرمایه‌گذارانی که با وجود رسیدن قیمت سهام به اوج‌های بی‌سابقه، بدون داشتن دانش کافی از معاملات سهام و نبود هیچ‌گونه تحلیلی روانه گردونه معاملات سهام شده‌اند و با غلبه کردن فضای هیجانی بر بازار، فرار را بر قرار ترجیح داده و در صف‌های فروش انتظار می‌کشند. اما حالا که این راهکارهای دستوری جوابگو نیست، این اعتماد از دست رفته چگونه به بازار بازمی‌گردد؟ مطالبه جامعه بورسی از سیاست‌گذار چیست؟
نقدشوندگی فدای قوانین خودساخته
نقدشوندگی بازار به دنبال تشدید فضای هیجانی حاکم بر معامله‌گران و البته قوانین دست و پاگیر خودساخته طی روزهای اخیر به شدت مورد تهدید قرار گرفت. سهامی که در صف‌های فروش قفل شده و سهامداران هیچ‌راهکاری برای نقد کردن سهام خود نمی‌یابند. این وضعیت سبب شد تا روز دوشنبه ارزش معاملات خرد سهام که در دوره اوج بازار حتی سطوح ۳۰ هزار میلیارد تومانی را نیز ثبت کرده بود، به زیر ۳هزار میلیارد تومان نزول کند. در این شرایط سیاست‌گذار بورسی به جای اینکه به دنبال حل اصولی مشکلات بازار باشد، مجددا حقوقی‌ها را واسطه کرد تا به اصلاح صف‌های سنگین موجود را جمع‌آوری کنند.اتفاقی که صبح روز گذشته سبب خروج مقطعی نمادهای بزرگ و به اصلاح لیدر بازار از صف فروش و حتی مثبت شدن برخی سهام شد. در این میان افت شاخص سهام به زیر محدوده حمایتی یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحدی در این رفتار سراسیمه حقوقی‌ها بی‌تاثیر نبود. با این حال طولی نکشید که مجددا معامله‌گران حقیقی دست به ماشه، در سمت فروش بازار فعال شدند و صف‌های فروش مجددا سنگین شد.
مسوولیت زیان خود را بپذیرید
همان‌طور که در دوره رشد بازار سهام به کرات عنوان شد، رشد افسارگسیخته قیمت سهام که از اواسط سال ۹۸ با شتاب بیشتری رقم خورد تنها به پشتوانه ورود پول‌های سرگردان رقم خورد و مولفه‌های بنیادی به‌طور کامل به دست فراموشی سپرده شد. در آن دوره بسیاری از سهم‌ها به محدوده‌های حبابی وارد شدند و برخی دیگر همچنان ارزنده قلمداد می‌شدند. در آن دوره طرفداران حباب قیمت سهام، به متغیرهایی چون سودآوری و نسبت قیمت بر درآمد بورس نگاه کرده و آن را همخوان با همین نسبت در بازار پول نمی‌دانستند و با افزودن فشار تحریم‌ها، وضعیت قیمت‌های جهانی و سایر آسیب‌های ناشی از کرونا در کنار کسری بودجه دولت در سال پیش رو، ظرفیت‌های بنیادی برای سهام قائل نبوده و سقوط شاخص بورس را حتمی قلمداد می‌کردند. اما موافقان رونق بورس تحلیل خود را بر عوامل دیگری سوار کردند. این گروه، محدودیت‌های معاملاتی در بازارهای همسایه (به خصوص در بازار ارز)، حضور همه‌جانبه دولت در تالار بورس و افزایش بی‌سابقه ضریب نفوذ بازار سرمایه در بین توده مردم را از عوامل پیش‌برنده سهام بود.این گروه با تاکید بر پولی شدن کسری بودجه کاهش نرخ سود بانکی در تورم بالای فعلی را از دیگر عوامل توجیه‌کننده تداوم رشد قیمت سهام عنوان می‌کردند. واقعیت این است که فشار اقتصادی ناشی از افزایش تورم اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی، عموم صاحبان نقدینگی را بر آن داشت تا در تلاش برای حفظ ارزش سرمایه خود برآیند. در این میان با توجه به رخوت دیگر رقبای بازار سهام، بورس به تنها مامن هجوم این پول‌های سرگردان تبدیل شد. پول‌هایی که می‌پنداشتند رشد قیمت‌ها تا نامتناهی ادامه خواهد یافت و پایانی برای آن وجود ندارد. عطش بورس‌بازان با کسب سودهای پرمقدار در کوتاه‌ترین زمان ممکن بیشتر نیز شد و برخی به اشتباه سرمایه‌های خود همچون ماشین و ملک را نقد کرده و وارد گردونه معاملات سهام شدند و با آغاز روند اصلاحی بورس، دستپاچه به صف‌های فروش پناه آورده‌اند. این دسته از معامله‌گران در شرایط فعلی اما تنها باید مسوولیت زیان خود را بپذیرند. موضوعی که یکی از شروط ماندگاری در بازارهای مالی محسوب میشود و عدم پذیرش آن نتایج مخرب‌تری را به دنبال دارد.
دامنه‌نوسان؛ بلای جان بورس‌بازان
اصلاح قیمت‌ها بعد از هر رشد پرشتابی طبیعی به نظر می‌رسد. اما زمانی اوضاع پیچیده میشود که برخی قوانین دست و پاگیر و البته حمایت‌های دستوری سبب فرسایشی شدن اصلاح بازار می‌شوند. محدودیت دامنه نوسان یکی از قوانین خودساخته بازار سهام کشور است که تنها به هیجانات (مثبت یا منفی) دامن زده و صف‌های خرید و فروش نیز به واسطه همین محدودیت ایجاد میشود. در صورت بازتر شدن این دامنه نوسان یا حذف آن (که البته به نظر می‌رسد یکباره امکان‌پذیر نباشد) شاهد بازگشت تعادل به بازار سهام خواهیم بود و رفتارهای گله‌ای نیز کمتر مشاهده خواهد شد.
آسیب‌های حمایت‌های دستوری
تنها در سه روز کاری گذشته که شاخص سهام افت حدود ۷ درصدی را ثبت کرده است، شاهد تغییر مالکیت ۳ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومانی در مسیر حقیقی به حقوقی بودیم. حمایت‌هایی که نه به خواسته سهامداران عمده بلکه به دستور سیاست‌گذار واقع شد. با این حال چنین اقدامی منجر به از بین رفتن صف‌های فروش سهام نشد و هر روز صف‌های سنگینی مقابل سهام تشکیل شده و تا آخر وقت نیز باقی می‌ماند. به‌نظر می‌رسد حمایت این‌گونه حقوقی‌ها هر چقدر هم که پر قدرت باشد، نمی‌تواند حجم پر فشار نقدینگی را که در یک سال اخیر وارد بازار سهام شده مهار کند. علاوه بر این چنین اقداماتی تنها موجب آسیب به اعتماد سهامداران خرد به بورس تهران شده است. حمایت سهامداران حقوقی از قیمت برخی از سهم‌ها در تمام دنیا امری رایج است. این دسته از معامله‌گران به دلیل پرتفوی‌های با ارزش و بزرگی که دارند گاهی اوقات در هنگام نزول قیمت یک سهم اقدام به خرید و حمایت از قیمت آن می‌کنند تا ارزش پرتفوی خودشان افت چندانی را تجربه نکند. به عبارت دیگر سهامدار حقوقی هم مانند بقیه سرمایه‌گذاران به فکر حداکثر کردن سود خود است. اما به‌نظر می‌رسد وظیفه این دسته از سهامداران در بورس تهران تغییر کرده است. به عبارت دیگر با مشاهده رفتار حقوقی‌ها در روزهای منفی بازار سهام به نظر می‌رسد وظیفه آنها محدود به حمایت از شاخص کل شده است. این رفتار موجب ارسال سیگنال‌های غلطی به سهامداران میشود. به‌طوری که در شرایط منطقی، اولین پیام مثبت خرید حقوقی‌ها این است که سهام خریداری شده میتواند آینده مثبتی برای سرمایه‌گذاری داشته باشد.
بازار بورس تا کجا میتواند بریزد؟
در روندهای نزولی بورس، معمولا سوالی که برای اکثر افراد مطرح است که بورس تا کجا ریزش یا اصلاح میکند؟ توجه کنید اصلاح و ریزش دو مفهوم متفاوت در بین اهالی بازار است. اصلاح افت موقتی در جهت روند است ولی ریزش به معنی تغییر روند صعودی بازار به روند نزولی است. اما به هر حال این سوال جواب مشخصی ندارد، واقعا کسی نمی‌داند بورس دقیقا تا کجا می‌ریزد یا اصلاح میکند، اما بازار تا کجا میتواند بریزد؟ این سوال اتفاقا جواب دارد که جواب آن را در ادامه ذکر خواهیم کرد.
در بورس، گذشته چراغ راه شاخص کل بورس به چه دردی می‌خورد؟ آینده است!
برای موفقیت در هر کاری ابتدا باید با افراد باتجربه و بادانش آن حوزه مشورت کرده و از رهنمون‌های آنها بهره‌مند شد و بورس نیز از این قاعده مستثنی نیست. آیا فرد باتجربه‌ای که در زمینه بورس حداقل 8 سال تجربه فعالیت مستمر داشته باشد را می‌شناسید؟ اگر پاسخ شما مثبت است شما خوشبخت هستید! در صحبت‌های این فرد قطعا نکات بسیار ارزشمندی را می‌توانید پیدا کنید که در هیچ سایت یا کتابی وجود ندارد.
اما اگر همچنین فردی را نمی‌شناسید نگران نباشید. بنده مصطفی دهقان (نگارنده‌ی این مقاله) با 13 سال سابقه فعالیت در بازار سرمایه ایران، در این مقاله قصد دارم نکته‌ای را به شما بگویم که در هیچ کتاب یا کلاسی به شما اموزش نمی‌دهند.
در زمان نگارش این مقاله در 6 مهر 1399 بازار بورس در یک ریزش شدید به سر می‌برد و شاخص هم وزن در طی دو ماه گذشته حدود 22 درصد ریزش را تجربه کرده است و قیمت بسیاری از سهام‌ها چیزی حدود 40 تا 60 درصد در طی دو ماه گذشته کاهش یافته است.
سوال بسیاری از افراد در این برهه‌ی تاریخی از بورس این است، بورس تا کجا می‌ریزد؟
همان طور که در ابتدای مقاله گفته شد، هیچ کس نمی‌تواند به طور دقیق پایان ریزش را پیشگویی کند، اما این که بازار تا کجا میتواند ریزش داشته باشد سوال دیگری است که جواب آن نیازمند رجوع به گذشته بازار است.
بورس تا کجا میتواند بریزد؟
چیزی که می‌خواهم در اینجا بگویم تجربه 13 ساله بنده است و متاسفانه شاید تلخ باشد اما واقعیت دارد و در گذشته بازار در طی این 13 سال چند بار اتفاق افتاده است و خود من به شخصه آن را تجربه کرده‌ام. افرادی که در طی این دو سال (1398 و 1399) وارد بازار بورس شده‌اند این ریزش اخیر را تا به حال تجربه نکرده بودند.
اما این ریزش بازار تا کجا میتواند ادامه پیدا کند؟
بازار سهام، کف ندارد! آنقدر قیمت یک سهم میتواند پایین بیاید که بازدهی سود سالانه‌ای که میتواند آن شرکت به ازای هر سهم به صورت سالانه بسازد (سود سهم یا EPS) به اندازه سود بانکی شود. یعنی اگر سهمی که سود آن 50 تومان است میتواند تا 250 تومان پایین بیاید. یعنی قیمت سهم‌ها تا P/E حدود 5 می‌توانند کاهش پیدا کنند. در همین حال سهم‌هایی در بازار خواهید دید که P/E آنها 4 یا 3 خواهد. علت آن است که سودی که آنها ساخته‌اند فقط برای امسال است و سال آینده نمی‌توانند این سود را تکرار کنند. فرضا اگر چند ساله آینده میانگین سود سالانه آنها N باشد قیمت سهم میتواند تا 5N تومان به راحتی کاهش پیدا کند.
بنابراین بازار تا جایی میتواند بریزد که بر اساس سود سال‌های آتی سهم، P/E فرضی سهم به 5 برسد.
آموزش گام به گام تحلیل بنیادی برای انتخاب سهم مناسب
برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تحلیل بنیادی روی لینک زیر کلیک کنید.
آیا میخواهید در بورس به موفقیت برسید؟ آیا نمیدانید چگونه یک سهم را از منظر بنیادی تحلیل کنید؟ نبود منبع آموزشی مناسب در زمینه تحلیل بنیادی انگیزه ای شد تا در یک کتاب آموزشی به زبانی کاملا ساده و کاربردی، به کمک تصاویر گویا و آموزش گام به گام، روش انتخاب یک سهم را بر اساس نکات بنیادی آموزش داده ایم. قطعا این روش آموزشی را در هیچ کجا پیدا نخواهید کرد! این کتاب الکترونیکی را به تمام کسانی که می خواهند در بازار بورس به موفقیت مستمر برسند توصیه میکنیم .
حقیقت تلخ در زمان ریزش بازار بورس
توجه کنید نکته‌ی مهم و تلخ این است:
بازار زمانی که می‌خواهد رشد کند به ارزش ذاتی سهم نگاه میکند، کاری ندارد سود سهم چقدر است. همه جا می‌شنوید که می‌گویند فلان سهم فلان قدر دارایی و مال و املاک دارد. یا NAV فلان سهم فلان قدر است. فلان سهم در فلان نقطه زمین دارد و از این صحبت‌ها که به لحاظ بنیادی و ارزش گذاری کاملا درست است و بحثی در آن نیست. اما موضوع این است که وقتی بازار بورس بخواهد ریزش کند کاری ندارد که فلان سهم چقدر دارایی دارد یا فلان زمینش چقدر میارزد، بازار فقط شاخص کل بورس به چه دردی می‌خورد؟ نگاه میکند به سود سالانه سهم.
اگر سود بانکی بیشتر از آن باشد یعنی قیمت سهم هنوز جا دارد برای ریختن! متاسفانه به نادرست این منطق بازار سهام است و اگر تا امروز آن را قبول نداشتید از این به بعد قبول کنید چون واقعیت دارد. چه بخواهیم چه نخواهیم قیمت سهام را نمیتوان با قیمت گوشت و پراید و مسکن مقایسه کنیم. بازار بورس در زمان ریزش با هر بهانه ای افت میکند و در زمان رشد به هیچ بهانه‌ای رشدش متوقف نمی‌شود.
این نقدینگی و روانشناسی بازار است که باعث رشد یا افت بازار میشود. در زمانی که بی اعتمادی در بازار وجود داشته باشد و روند بازار نزولی باشد، قیمت سهام میتواند تا P/E حدود 5 پایین بیاید. از آن سمت هم هیچ سقفی برای رشد یک سهم نمیتوان متصور بود. بازارها چه در زمان افت و چه در زمان رشد معمولا بیشتر از انتظار عموم افراد ادامه پیدا می‌کنند.
نقش تحلیل در بازار سهام
در اینجا ممکن است سوء تفاهمی برای افراد بوجود آید که پس نقش تحلیل در بورس چیست؟ آیا تحلیل تکنیکال در بورس ایران جواب می‌دهد؟ با این اوصاف تحلیل بنیادی به چه دردی می‌خورد؟ این شبهات از آنجا ناشی میشود که افراد مبتدی درک درستی از مفهوم تحلیل سهام و کارکرد آن در بورس ندارند.
باید بدانید دلیل رشد سهم ورود نقدینگی یا همان ورود پول است (که باعث افزایش تقاضا میشود) و دلیل افت قیمت سهام خروج نقدینگی است (که باعث افزایش عرضه میشود). بنابراین تحلیل سهام علت رشد یا کاهش قیمت سهام نیست بلکه علت عرضه و تقاضا است. تحلیل بنیادی به دنبال علت ورود یا خروج نقدینگی است و پتانسیل‌های موجود برای ورود یا خروج نقدینگی را در آینده جستجو میکند و تحلیل تکنیکال ورود یا خروج نقدینگی را ردیابی و پیش بینی میکند.
برای مثال همان طور که در بالا گفتیم در زمان ریزش بازار بورس و یا افت قیمت یک سهم، باید به دنبال روند سودآوری شرکت‌ها بود و آن را برای سال‌های آینده پیش بینی کرد و با در نظر گرفتن P/E شاخص کل بورس به چه دردی می‌خورد؟ حدود 5 می‌توان پتانسیل کاهش قیمت یک سهم را پیش بینی کرد. آیا این کارها چیزی جزء تحلیل بنیادی سهم است؟
حتما نگاهی به مقاله تاثیر رعایت حد ضرر در بازدهی بورس بیاندازید.
بازار بورس تا کجا میتواند بریزد و چگونه میتواند پایان آن را پیش بینی کرد؟ نظر خود را در قسمت کامنت‌ها برای ما بنویسید.
چرا سرمایه‌گذاران تازه‌کار نباید از ریزش بورس بترسند؟
شرایط امروز بورس به کلی با سال ۸۴ متفاوت است. جمعیت فعالان بورس رشد چندبرابری داشته و حالا ارزش معاملات روزانه به اندازه کل ارزش بازار در ریزش‌های قبلی است. همین مورد تکرار وقایع سال ۸۴ را به کلی رد میکند. شرایط امروز همچنین با سال ۹۲ هم تشابه شاخص کل بورس به چه دردی می‌خورد؟ زیادی ندارد. آن زمان رشد دلار متوقف شده بود و دیگر دلیلی برای رشد بورس وجود نداشت، اما فعلا چشم‌اندازی برای ثبات قیمت دلار وجود ندارد. دلار نیمایی به ۲۰ هزار تومان رسیده و با افزایش قیمت دلار، درآمد شرکت‌های بورسی هم افزایش پیدا میکند و به دنبال آن شاهد افزایش ارزش و قیمت سهام شرکت‌ها خواهیم بود
فرارو- شش ماه است مدام حرف از ریزش بورس لرزه بر تن سهامداران می‌اندازد. سایه این هیولا مدام بالای سر سهامداران قدیمی و تازه‌وارد ایستاده و می‌گویند قرار است سرمایه آنها را نیست و نابود کند، اما آیا واقعا ریزش بورس به همان اندازه که می‌گویند و در ذهن ما نقش بسته وحشتناک است؟ جواب این سوال تا حدودی مثبت است چراکه هیچکس از کاهش سرمایه‌اش خوشحال نمی‌شود، ولی ماجرا از این قرار است که همین دو هفته پیش نمونه‌ای از ریزش بازار را شاهد بودیم. در این حادثه خیلی از فعالان بورس حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد سرمایه‌شان را از دست دادند و می‌توان گفت به‌صورت کلی شرایط به اندازه ریزش سال ۹۲ ترسناک بود. در این گزارش سراغ لولوی بورس رفتیم تا ببینیم ریزش احتمالی بازار چطور اتفاق می‌افتد و بهترین استراتژی در روزهای ریزش کدام است؟ چطور می‌توانیم از ریزش بازار در امان بمانیم و چرا می‌توانیم به آینده بازار امیدوار باشیم. شرایط این روز‌ها تفاوت‌های زیادی با سال‌های ۸۴ و ۹۲ به عنوان سال‌های ریزش دارد و برخی کارشناسان اعتقاد دارند فعلا تکرار اتفاقات آن سال‌ها دور از ذهن به‌نظر می‌رسد. هرچند بعضی دیگر می‌گویند سال ۹۲ هم اتفاقات سال ۹۴ دور از ذهن بود.
ماجرای ریزش سال ۹۲
کلیدواژه ریزش ۹۲ در اغلب تحلیل‌های وحشتناک به چشم می‌خورد. قدیمی‌های بازار آن را به نام یکشنبه سیاه می‌شناسند. چراکه این ریزش دقیقا در یک روز یکشنبه شروع شد. بدون مقدمه و پیش‌زمینه روند صعودی بازار به ریزش بزرگ تبدیل شد. شاخص بورس روز به روز رکورد جدید می‌شکست و در آستانه رسیدن به کانال ۱۰۰ هزار واحدی بود، اما نهایتا در محدوده ۸۹ هزار واحد، دنده معکوس بازار جواب نداد و ریزش آغاز شد. بعد از بازدهی ۳.۸ برابری بورس از مرداد ۹۱ تا دی‌ماه ۹۲، شاخص بورس شروع به روند نزولی کرد. روندی که کسی جلودار آن نبود و باعث شد شاخص بورس تا آذر دو سال بعد یعنی ۹۴ رنگ سبز به خود ندید و به محدوده ۶۲ هزار واحد عقب‌نشینی کرد. در آن ریزش طولانی مدت شاخص شاخص کل بورس به چه دردی می‌خورد؟ بورس حدود ۳۰ درصد کاهش پیدا کرد.
دوران ریزش چه اتفاقی برای سهامداران می‌افتد؟
شاخص بورس در ریزش سال ۹۲ حدود ۳۰ درصد اصلاح داشت، ولی خیلی از سهامداران درصد بیشتری از سرمایه‌شان را از دست داده‌اند. به خصوص کسانی که در سبدشان سهام شرکت‌های پالایشگاهی و پتروشیمی داشتند بیشتر از بقیه متضرر شدند. اگر بخواهیم شرایط را کامل برایتان توصیف کنیم، باید بگوییم در زمان ریزش شما هر روز شاهد آب رفتن سرمایه‌تان خواهید بود. کاری از دستتان بر نمی‌آید. حتی نشستن در صف فروش هم فایده‌ای نخواهد داشت. چراکه حجم معاملات در روزهای ریزش به طرز چشمگیری کاهش پیدا میکند و این یعنی به سختی می‌توان خریدار سهام پیدا کرد. تا زمانی که خریدار نباشد، سهام شما نقدشوندگی خود را از دست خواهد داد و نمی‌توانید پولتان را از بازار خارج کنید و به طور خلاصه، راه فراری نیست. برای درک بهتر می‌توان شرایط دو هفته قبل را که شاخص بورس از محدوده دو میلیون واحد تا یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد عقب‌نشینی کرد مثال زد. در آن روز‌ها سهام اغلب شرکت‌ها بدون در نظر گرفتن اینکه ارزنده هستند یا نه، روزانه پنج درصد کاهش قیمت پیدا می‌کردند. ریزش دو هفته‌ای با کاهش ۲۰ درصدی شاخص بورس و ضرر ۲۵ درصد سهامداران، تا حد زیادی مشابه اتفاقات دو سال بعد از ریزش ۹۲ بود. آن زمان ریزش در دوره طولانی اتفاق افتاد و این بار همه‌چیز در دو هفته پیش روی سهامداران قرار گرفت.
چه عواملی ریزش سال ۹۲ را رقم زد؟
شاید باور کردنش سخت باشد، اما ثبات اقتصادی، مهمترین عامل ریزش بورس در سال ۹۲ بود. از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم در مردادماه سال ۹۲، شرایط اقتصادی رو به بهبود گذاشت. قیمت ارز بعد از دو سال شوک و نوسان عجیب و غریب، ثبات پیدا کرد و طلا و سکه تغییرات روزانه چندانی نداشتند. اگر بخواهیم دلیل اصلی ریزش سال ۹۲ تا ۹۴ را پیدا کنیم، باید سراغ عامل بازدهی چشمگیر ۹۱ و ۹۲ برویم. آن زمان با وجود اینکه رشد اقتصادی منفی بود، شاخص بورس به خاطر افزایش قیمت دلار و بالا رفتن درآمد شرکت‌های صادراتی رشد کرد. سال ۹۲ با متوقف شدن افزایش قیمت دلار، دیگر عاملی برای ادامه رشد بورس وجود نداشت و همین مورد باعث تخلیه حباب قیمت‌ها و رسیدن آنها به محدوده ارزش ذاتی سهام و حتی کمتر از آن شد.
برجام؛ نقطه پایان ریزش ۹۲
دوره دو ساله ۹۲ تا ۹۴، بورس دائما قرمز رنگ نبود و برای دوره‌های کوتاه مدت شاهد رشد شاخص بودیم. دوره‌هایی که سهامداران به توافق هسته‌ای امیدوار می‌شدند، شاخص بورس روند صعودی به خود می‌گرفت. آذر ۹۳ همزمان با ضرب‌الاجل توافق جامع هسته‌ای و ادامه مذاکرات اولن بازگشت شاخص بورس به روند صعودی بود، اما این اتفاق چندان دوام نیاورد تا اینکه بیانه لوزان در فروردین‌ماه ۹۴ وضعیت بورس را به طور ناگهانی مثبت کرد و شاهد رشد ۱۵ درصدی شاخص در دوره کوتاه مدت بودیم. نهایتا با امضای برجام در تیرماه ۹۴، دوران ریزش دو ساله پایان پیدا کرد و بعد از آن بورس وارد روند عقلانی شد و نهایتا از دی‌ماه ۹۴ بورس دوباره صعود خود را آغاز کرد و در کمتر از یک سال به جایگاه اولیه یعنی محدوده ۸۰ هزار واحد برگشت.
ماجرای ریزش سال ۸۴
ترس از ریزش سال ۹۲ هم به سراغ سهامداران آمده بود. گزارش‌ها و مقاله‌های مختلف درباره ریزش محتمل بورس بعد از رشد چشمگیر هشدار می‌دانند. مثل حالا که خیلی‌ها از ریزش ۹۲ صحبت می‌کنند، آن شاخص کل بورس به چه دردی می‌خورد؟ زمان کلیدواژه ریزش ۸۴ بین تحلیل‌گر‌ها رواج داشت. چراکه آن زمان هم اتفاق مشابهی افتاد و شاخص بورس با ریزش ۳۰ درصدی در یک سال کام سهامداران را تلخ کرد. مهرماه سال ۸۴ شاخص بورس در حال نزدیکی به محدوده ۱۳ هزار واحد بود و قبل از رسیدن به آن وارد روند نزولی شد و نهایتا تا پایان سال ۸۴ به کمتر از ۱۰ هزار واحد بازگشت. البته آن زمان بورس چندان در اقتصاد کشور مطرح نبود. کمتر از ۱۰۰ هزار نفر در بورس فعال بودند و از ۴۲۰ نماد حاضر در بازار سرمایه، صرفا ۲۰۰ نماد معاملات منظم روزانه داشتند. به عبارتی معامله‌ای برای سهام ۲۲۰ شرکت انجام نمی‌شد و کل بازار حدود ۴۴ میلیارد تومان ارزش داشت. آن زمان ۱۰۰ هزار نفر فعال بورسی تک و تنها بودند و دولت برنامه‌ای برای حمایت از بورس نداشت. ریزش سال ۸۴ هم بعد از یک دوره چشمگیر اتفاق افتاد. روند رو به رشد از مهرماه ۸۲ شروع شد و تا فروردین ۸۳ بازدهی ۶۰ درصدی را رقم زد. این بازدهی مثبت تا پایان سال ۸۳ ادامه داشت و سرمایه سهامداران را در یک سال دو برابر کرد. نهایتا ریزش بورس در سال ۸۴ بعد از بازدهی چهار برابری آغاز شد و حدود ۳۰ درصد به سهامداران ضرر رساند. ضرری که تنها بخشی از سود دو ساله بورس‌باز‌ها را تحت تاثیر قرار داد.
بهترین استراتژی‌ها در برابر ریزش بورس
تشکیل سبد متنوع از سهام شرکت‌های مختلف شعار اصلی کارشناسان و مشاوران سرمایه‌گذاری است. مفهومی که به درستی جا نیافتاده و همچنان نمی‌تواند در برابر ریزش بورس مقاومت داشته باشد. چراکه خیلی‌ها فکر می‌کنند سبد متنوع یعنی سهام چند شرکت را بخریم. درحالی که تشکیل یک سبد خوب برای مقابله با ریزش بازار، کمی پیچیده‌تر از این حرف‌ها است. بعضا پیشنهاد می‌کنند بخش قابل توجهی از سرمایه‌تان را به صندوق‌ها بسپارید. آن هم نه صندوق‌های سهامی. چراکه صندوق‌های سهامی در برابر ریزش بورس مقاوم نیستند. پیشنهاد اصلی سرمایه‌گذاری بخشی از دارایی‌ها در صندوق‌های درآمد ثابت است که حتی در روزهای منفی بورس، به شما سود می‌رسانند.
مورد دیگری که باعث میشود در دوران ریزش بورس کمتر آسیب ببینید، توصیه‌ای است که همه فعالان بورسی آن را می‌دانند، ولی کمتر کسی به آن عمل میکند. گرفتن وام، پول قرض کردن، فروش خانه و خودرو شما را در برابر ریزش بورس آسیب‌پذیر می‌کنند. چراکه در چنین حالتی اصل سرمایه شما در معرض خطر قرار می‌گیرد. درحالی که اگر صرفا پس‌انداز خود را با دید بلندمدت به بورس بیاورید، می‌توانید در دوران ریزش صبر داشته باشید و منتظر صعود بعدی بمانید. ولی اگر پول قرض کرده باشید، چاره‌ای جز خروج با ضرر قابل توجه نخواهید داشت.
خارج کردن بخشی از سود، یکی دیگر از استراتژی‌ها برای دوام آوردن در دوران ریزش بورس است. بعضا آن را سیو سود صدا می‌کنند. زمانی که سرمایه ۱۰ میلیونی شما به ۲۰ میلیون تومان رسید، باید منتظر اصلاح باشید و بهتر از قبل از شروع آن بخشی از سودتان را به پول نقد تبدیل کنید. این مورد کمک میکند تا در صورت ریزش احتمالی، شما به اندازه کافی سود کرده باشید و ریزش بازار نتواند آسیب چندانی به سرمایه شما وارد کند.
هرچقدر تحمل ضرر کردن دارید، سهام بخرید. اگر ضرر روزانه یک میلیون تومانی اعصاب شما را خرد میکند، بهتر است بیشتر از ۲۰ میلیون تومان در سهام سرمایه‌گذاری نکنید و مابقی را به صندوق‌های درآمد ثابت ببرید. چراکه با یک روز ریزش بازار و از بین رفتن پنج درصد از سرمایه شما، ضر یک میلیونی برایتان گران تمام میشود و ممکن است سراغ تصمیم‌های احساسی بروید که اغلب آنها در آینده باعث پشیمانی می‌شوند.
چرا ریزش بورس فعلا محتمل نیست؟
شرایط امروز بورس به کلی با سال ۸۴ متفاوت است. جمعیت فعالان بورس رشد چندبرابری داشته و حالا ارزش معاملات روزانه به اندازه کل ارزش بازار در ریزش‌های قبلی است. همین مورد تکرار وقایع سال ۸۴ را به کلی رد میکند. شرایط امروز همچنین با سال ۹۲ هم تشابه زیادی ندارد. آن زمان رشد دلار متوقف شده بود و دیگر دلیلی برای رشد بورس وجود نداشت، اما فعلا چشم‌اندازی برای ثبات قیمت دلار وجود ندارد. دلار نیمایی به ۲۰ هزار شاخص کل بورس به چه دردی می‌خورد؟ تومان رسیده و با افزایش قیمت دلار، درآمد شرکت‌های بورسی هم افزایش پیدا میکند و به دنبال آن شاهد افزایش ارزش و قیمت سهام شرکت‌ها خواهیم بود. ریزش‌های بورس در شرایط فعلی عموما در مقاطع کوتاه مدت مثل آنچه در دو هفته گذشته شاهد آن بودیم خواهد بود و ضرر سهامداران در کوتاه‌مدت جبران خواهد شد.
دیدگاه شما