ارزش گذاری سهام بر مبنای PE

در این قسمت ملاحظه میکنید که نماد ۲۰۷۸۷ ریال است که مفهوم آن یعنی این شرکت پیش بینی پرداخت این سود به هر سهم را دارد، که سود بسیار مناسبی هست.
و از طرفی سهم نیز پایین است که معمولا تحلیل گران یکی از معیار های انتخاب سهامشان پایین بودن این عدد کمتر از ۱۰ میباشد دقت کنید که همیشه پی بر ای پایین
ملاک نیست و در تحلیل موئلفه های دیگیری هم نقش دارند.

ارزش گذاری سهام بر مبنای PE

P/E يا نسبت قيمت به سود يكي از افزارهاي قديمي و عموماً پر استفاده به منظور ارزش گذاري سهام است. هر چند محاسبه P/E بسيار ساده است اما تفسير آن عملاً دشوار مي نمايد.

در شرايط معيني اين نسبت بسيار گويا و در زمان هاي ديگر كاملاً بي معنا جلوه مي كند. از اين رو، غالباً سرمايه گذاران اين اصطلاح را نادرست به كار مي گيرند و در تصميماتشان بيش از حد لازم به آن وزن مي دهند.
در بخش هاي بعدي اين ارزش گذاری سهام بر مبنای PE مقاله ابتدا به تشريح و تبيين P/E مي پردازيم، سپس چگونگي استفاده از اين نسبت را در تجزيه و تحليل سهام بازگو مي كنيم، و سرانجام به شرايطي مي پردازيم كه نبايد از اين نسبت استفاده شود.

• P/E چيست

P/E كوتاه شده نسبت price) P يا قيمت سهم) به ESP) Earning Per Share) يا سود هر سهم است. همان گونه كه از نام آن پيدا است، براي محاسبه P/E آخرين قيمت روز سهام يك شركت به سود هر سهم (EPS) آن تقسيم مي شود.غالباً P/E در تاريخ هايي محاسبه مي شود كه شركت ها اطلاعات EPS (معمولاً سه ماهانه) را افشا مي كنند. اين P/E را كه بر مبناي آخرين EPS محاسبه مي شود بعضاً P/E دنباله دار نيز مي گويند. اما ارزش گذاری سهام بر مبنای PE گاهي از EPS برآوردي براي محاسبه P/E استفاده مي شود، اين EPS معمولاً معرف سود برآوردي سال آينده است. در اين صورت به P/E محاسبه شده P/E برآوردي يا پيشتاز گفته مي شود.
محاسبه P/E گاهي روش سومي هم دارد كه مبتني بر ميانگين دو فصل گذشته و برآورد دو فصل باقيمانده سال است. تفاوت عمده اي بين اين سه نوع وجود ندارد اما بايد بدانيد كه از محاسبات داده هاي تاريخي واقعي در مقايسه با برآوردهاي تحليلگران مالي استفاده كنيد. مشكل بزرگ محاسبه P/E مربوط به شركت هايي است كه سود آور نيستند و از اين رو EPS منفي دارند. در خصوص چگونگي رفتار با اين پديده ديدگاه هاي متفاوتي وجود دارد. برخي قائل به وجود P/E منفي هستند، گروهي در اين حالت ارزش گذاری سهام بر مبنای PE P/E را صفر مي دانند و بسياري ديگر هم معتقدند كه ديگر P/E محلي از اعراب ندارد.
به لحاظ تاريخي در بورس اوراق بهادار تهران عموماً ميانگينP/E در دامنه ۲‎/۳ تا ۲‎/۱۳تجربه شده است. نوسان P/E در اين دامنه عمدتاً بستگي به شرايط اقتصادي هر زمان دارد. در حال حاضر ميانگين P/E كل شركت هاي پذيرفته شده در بورس تهران حدود ۲‎/۸ است. همچنينP/E بين شركت ها و صنايع مي تواند كاملاً متفاوت باشد.

• كاربرد P/E

به لحاظ نظري، P/E يك سهم به ما مي گويد كه سرمايه گذاران چند ريال حاضرند به ازاي هر ريال سود يك شركت پرداخت نمايند. به همين جهت به آن ضريب سهام نيز مي گويند. به عبارت ديگر اگر P/E يك سهم ۲۰ باشد بدين معني است كه سرمايه گذاران حاضرند ۲۰ ريال براي هر ريال از سود اين سهم (كه شركت توليد مي كند) بپردازند.
الف- رشد سود

آنچه در بحث بالا به آن پرداختيم رشد شركت ها است. قيمت سهام بازتاب انتظارات سرمايه گذاران از ارزش‌و رشد آينده شركت است. اما توجه كنيد كه اندازه سود (EPS) معمولاً مبتني بر سود هاي (EPSهاي) گذشته است. اگر شركتي انتظار رشد دارد بنابراين انتظار داريم كه سودش نيز رشد كند. در نتيجه تفسيري بهتر از P/E آن است كه خوشبيني بازار از آينده رشد يك شركت را باز تاب مي دهد.
اگر P/E شركتي بالاتر از ميانگين بازار يا صنعت باشد بدين معني است كه بازار در ماه ها يا سال هاي آينده انتظارات بزرگي از سهم اين شركت دارد. شركتي با P/E بالا بايد سود هاي فزاينده ايجاد كند، در غير اين صورت قيمت سهمش سقوط خواهد كرد. مثالي از شركت ايران خودرو گوياي اين بحث است.
ب- ارزاني يا گراني

P/E در مقايسه با قيمت بازار شاخص بهتري براي ارزش گذاري سهم است. مثلاً به شرط پايداري ساير متغيرها، سهمي با قيمت ۲۰۰ ريال و P/E برابر ۱۰ بسيار گران تر از سهمي با قيمت ۲۰۰۰۰ و P/E برابر ۱۰ است. توجه كنيد كه محدوديت هايي در اين مثال وجود دارد. شما نمي توانيد P/E هاي دو شركت كاملاً متفاوت را براي ارزش گذاري بهتر آنها مقايسه كنيد. به عبارت ديگر تعيين بالا يا پايين بودن P/E بدون توجه به دو عامل اصلي بسيار دشوار است: ۱) نرخ رشد شركت و ۲) صنعت.
۱- نرخ رشد شركت

آيااندازه رشد گذشته شركت ها مي تواند معرف نرخ هاي انتظاري از رشد آينده باشد؟ هر چند پاسخ اين پرسش نمي تواند صريح باشد اما در عمل سرمايه گذاران براي پيش بيني سود (EPS ) و محاسبه P/E از نرخ هاي رشد گذشته استفاده مي كنند.
۲- صنعت

مقايسه شركت ها تنها در صورتي فايده مند است كه به يك صنعت تعلق داشته باشند، مثلاً شركت هاي صنعتي كه عمدتاً داراي ضرايب P/E پايين هستند. چون به رغم ثبات صنعت رشد پاييني دارند. از طرف ديگر شركت هاي صنعتي به دليل انتظار رشد از P/E هاي بالايي برخوردارند.
• دام هاي كاربرد P/E
تا بدين جا آموختيم كه در شرايط معيني P/E مي تواند ما را در تعيين بالا يا پايين بودن ارزش يك شركت كمك كند. همچنين پي برديم كه P/E تنها در شرايط معيني معتبر است. اما علاوه براين دام هاي ديگري نيز در تحليل P/E وجود دارد كه در ادامه درباره برخي از آنها بحث مي شود.

• حسابداري

سود يك اندازه حسابداري است كه در محاسبه اش از اقلام غيرنقدي نيز استفاده مي‌شود. معيارهاي اندازه گيري سود بر طبق اصول حسابداري همگاني (GAAP ) مقرر مي شوند. اين اصول در گذر زمان تغيير مي كند و در هر كشوري نيز متفاوت از ديگر كشورها است. از اين رو محاسبه سود ( EPS) بسته به چگونگي دفترداري و حسابداري مي تواند به صورت هاي متفاوت ارائه شود. در نتيجه مقايسه سودها (EPS ها) با يكديگر گاهي به مقايسه سيب و پرتقال مي ماند.

• تورم

در شرايطي كه اقتصاد كشور تورم بالايي را تجربه مي كند طبعاً كالاها و هزينه هاي استهلاك به دليل بالا رفتن هزينه هاي جايگزيني كالاها و تجهيزات در مقايسه با سطح عمومي قيمت ها كم نمايي مي شود. بنابراين در زمان هاي تورمي P/E ها عموماً پايين تر مي آيند زيرا بازار سودها را كه به صورت ساختگي به بالا گرايش دارد تخريب شده مي بيند. بررسي P/E همانند تمامي نسبت ها در گذر زمان براي پي بردن به روند آن ارزشمند است. تورم اين بررسي را دشوار مي كند زيرا اطلاعات گذشته در امروز از فايده مندي كمتري برخوردارند.

• تفسيري ديگر

P/E پايين لزوماً بدين معني نيست كه ارزش يك شركت كم نمايي شده است. بلكه به معناي آن است كه بازار معتقد است شركت در آينده نزديك با مشكل روبه رو خواهد شد. سهمي كه قيمتش پايين مي آيد معمولاً دليلي دارد.
عمده ترين دليلش اين است كه سود شركت كمتر از سود انتظاري اش خواهد بود. اين مسئله P/E دنباله دار بازتابي ندارد مگر آن كه سود در عمل نيز محقق گردد.

• تنها به اتكاي P/E سهام نخريد

يكي از پر بسامدترين اشتباهاتي كه سرمايه گذاران غير حرفه اي مرتكب مي شوند خريد سهام صرفاً به اتكاي P/E بالا يا پايين است. توجه كنيد كه ارزشيابي سهام تنها با تكيه بر شاخص هاي ساده اي مانند P/E ساده انگارانه و نادرست است. P/E بالا ممكن است به معني بيش نمايي ارزش سهم باشد و هيچ تضميني وجود ندارد كه بعداً به سرعت پايين نيايد. ضمناً توجه كنيد كه حتي اگر ارزش سهمي كم نمايي شده باشد ممكن است ماه ها يا حتي سال ها طول بكشد تا بازار ارزش آن را اصلاح نمايد.
در هر صورت تجزيه و تحليل سهام امري بسيار پيچيده تر از دانستن چند نسبت ساده است. به عبارت ديگر هر چند كليدي براي معماي ارزش گذاري سهام است اما تمام آن نيست. از اين رو توصيه مي شود كه سرمايه گذاران براي خريد سهام با خبرگان سرمايه گذاري رايزني ارزش گذاری سهام بر مبنای PE نمايند. پاسارگاد نيك آماده است تا سرمايه گذاران علاقه مند را با قواعد سرمايه گذاري آشنا سازد.

• نتيجه گيري

P/E همه چيز يا به عبارتي حرف آخر را درباره ارزش سهم نمي گويد اما براي مقايسه شركت هاي يك صنعت، كل بازار يا روند تاريخي P/E يك شركت سودآور است.
به ياد بسپاريد كه :
الف - P/E يك نسبت است و از تقسيم P يا PRICE يا قيمت روز سهم به EPS يا E يا سود هر سهم به دست ارزش گذاری سهام بر مبنای PE مي آيد.
ب- سه نوع EPS به نام هاي EPS دنباله دار، آينده و ميانگين وجود دارد.
ج- به لحاظ تاريخي، ميانگين P/E ها در بازه ۲‎/۳ _ ۲‎/۱۳ قرار مي گيرد.
د- به لحاظ نظري، P/E يك سهم به ما مي گويد كه سرمايه گذاران حاضرند چند ريال به ازاي هر ريال سود بپردازند.
هـ - تفسير بهتري از P/E اين است كه آن بازتاب خوشبيني بازار از آينده رشد يك شركت است.
و- P/E در مقايسه با قيمت بازار شاخص بهتري براي ارزش گذاري يك سهم است.
ز- بدون در نظر گرفتن نرخ هاي رشد صنعت، صحبت از بالا يا پايين بودن P/E يك شركت بي معناست.
ح- تغيير در اصول حسابداري شامل وجود چندين روش مجاز براي سود (EPS ) تجزيه و تحليل P/E را دشوار مي كند.
ط- P/E ها عموماً در زمان تورم حاد پايين تر مي آيند.
ي- تفاسير بسياري پيرامون دليل پايين بودن P/E يك شركت وجود دارد.
ك- تنها به اتكاي ضريب P/E اقدام به خريد و فروش سهام نكنيد.

فیلتر P/E – (دیده‌بان بازار بورس)

فیلتر P/E ( فیلتر پی بر ای) انتظارات سرمایه گذاران از بازدهی آینده یک سهم یا دارایی را نشان می دهد. فیلترهای بورسی کمک می کند تا سرمایه گذاران بتوانند سهم‌های مناسب و دارای شرایط مناسب رشد را به سرعت پیدا کنند. یکی از این فیلترها که در بورس مورد استفاده قرار می‌گیرد، فیلتر P/E است. در این مقاله ابتدا توضیحی در خصوص این فیلتر ارائه خواهیم کرد و سپس با بررسی نکات حائز اهمیت و کد فیلتر خواهیم پرداخت.

تعریف فیلتر P/E

فیلتر P/E با نسبت‌گیری دو پارامتر می‌توان بدست آورد. در بازار بورس P قیمت سهام و E سود سهام سهام مورد نظر در بازار بورس است. با تقسیم قیمت سهام بر سود سهام عددی بدست می آید که به آن P/E گفته می شود.

با توجه به عدد بدست آمده می توان نتیجه گرفت که یک سرمایه گذار حاضر است به ازای هز 1 ریال سود چند ریال پرداخت کند. بعنوان مثال اگر قیمت یک سهم 2000 ریال و سود سال جاری سهم 500 ریال باشد در اینصورت سرمایه گذاران حاضر هستند به ازای هر 1 ریال سود 4 ریال پرداخت نمایند. (4=2000/500)

به علت فراوان بودن تعداد انواع شرکت‌ها در بازار بورس، ممکن است پیدا کردن سهم های بورس با پی بر ای مختلف کار سختی باشد. با کمک فیلترهای مهم و کاربردی از جمله فیلتر P/E می‌توان سهم‌های زیادی را با مقادیر مختلف P/E در بازار بورس جستجو نمود.

نحوه پیداکردن سهم‌های مورد نظر با فیلتر P/E

برخی از سرمایه گذاران تصور می کنند خرید سهم‌هایی با مقدار P/E کم، مناسب‌تر است. اما باید در نظر داشت که همیشه این چنین نیست. همچنین ممکن است سود اعلام شده توسط شرکت‌ها در بازار بورس، مربوط به سود فعلی باشد و نه سود عملیاتی؛ بنابراین ممکن است این شرکت نتواند همان مقدار سود را برای سال آینده در بازار بورس کسب کند.

پس در انجام بررسی شرکت‌ها در بازار بورس که شرایط نسبتا یکسانی دارند استفاده از فیلتر P/E مناسب است اما باید NAV آن شرکت‌ها را نیز در نظر گرفت.

بررسی شرکت‌های بورس بر اساس NAV (ارزش ذاتی)

شرکت‌های سرمایه‌گذاری معمولا از کم خطرترین شرکت‌ها در بازار بورس هستند. بر این اساس، سهم‌های این نوع شرکت‌ها را می‌توان به دو دسته زیر تقسیم کرد:

NAV کم و سود زیاد

این گروه شرکت‌هایی با سود فعلی بالا و P/E پایین را نشان می‌دهد. در این شرکت‌ها میزان NAV یا همان ارزش ذاتی کاهش زیادی پیدا می‌کند و بدان معناست که این شرکت در سال آینده، قادر به ارائه سود به همین مقدار نخواهد بود.

NAV زیاد و سود کم

این دسته ارزش ذاتی یا NAV بالایی دارند اما هنوز قادر به ارائه سود بالا نبوده و میزان P/E این شرکت ها بالا می باشد. افراد مبتدی در بازار بورس، ممکن است سهام‌ را صرفا بر اساس P/E خربداری نمایند اما افراد حرفه‌ای می‌دانند که بررسی P/E به همراه ارزش ذاتی سهم گزینه امن‌تری برای خرید سهام خواهد بود.

جمع‌بندی

در این مقاله به بررسی فیلتر P/E پرداختیم و بیان کردیم که میزان کم آن به معنی سود بیشتری نسبت به قیمت سهم است. در ادامه به بررسی بهترین گزینه برای خرید سهام با توجه به NAV و P/E پرداختیم. امیدواریم مطالب فوق شما را در خرید مناسب‌ترین سهام‌ها راهنمایی کرده باشد. همچنین از فیلتر زیر می توانید به عنوان فیلتر P/E استفاده نمایید و مقادیر را به دلخواه خود تغییر دهید.

کد زیر سهم هایی را نشان می دهد که P/E (پی بر ای) کمتر از صفر دارند. (شرکت های زیان ده در بورس)

کاربرد و مفهوم p/e و Eps

اطلاعات مفید در مورد دو مفهوم کاربردی p/e و Eps در آمار بورس

احتمال زیاد در تابلوی سازمان بورس اوراق بهادار به واژه p/e و eps برخورد کرده اید و اعداد جلوی آن هم برای شما جای سوال شده، در ادامه برای شما توضیج میدهیم که کار برد شان چیست. اصولا p/e همان نسبت درآمد هر سهم به قیمت آن است.

که به این صورت است : در آمد سهام در هر سهم /تقسیم بر قیمت سهم در بازار = < p/e>

عمدتا نوع محاسبه

بر اساس سودیست که شرکت به هر سهم داده است که اصولا در آخرین گزارش شرکت قابل مشاهده است، در جدول به سود پرداختی شرکت < dps >گفته میشود.
در این گزارشی که شرکت اعلام میکند مقدار سود سال آینده را بصورت پیش بینی ارائه میدهند که یکی از اصول انتخاب سهام برای خرید است.

در بعضی موارد شما با منفی روبرو میشوید، این بدین معانست که شرکت دارای سود دهی نیست که در بیشتر موارد تحلیلگران صفر را جایگزین عددی که تابلو نشان میدهد میکنند. در عکس زیر یک نمومه از نماد پتروشیمی با اسم زاگرس را مشاهده میکنید که دارای و < p/e>مناسب از نظر بنیاد شرکت هست.

در این قسمت ملاحظه میکنید که نماد ۲۰۷۸۷ ریال است که مفهوم آن یعنی این شرکت پیش بینی پرداخت این سود به هر سهم را دارد، که سود بسیار مناسبی هست.
و از طرفی

سهم نیز پایین است که معمولا تحلیل گران یکی از معیار های انتخاب سهامشان پایین بودن این عدد کمتر از ۱۰ میباشد دقت کنید که همیشه پی بر ای پایین
ملاک نیست و در تحلیل موئلفه های دیگیری هم نقش دارند.

ولی اصولا این اعداد نشان دهنده پتانسیل رشد و سود سازی سهام هستند که با دقت به وضعیت تکنیکال و فاندامنتال میتوانید انتخاب بهتری داشته باشید.

شرح حباب قیمتی با یک مثال از «وصنا»/ خلط مبحث NAV و P/E در شرکت‌های سرمایه‌گذاری

«وصنا» به دلیل افشای اطلاعات با اهمیت متوقف است. برخی همچنان درکی در خصوص طرح مسئله حباب قیمتی واضح در برخی از نمادهای سرمایه‌گذاری ندارند. بعضی علت اهمیت NAV را برای یک شرکت سرمایه‌گذاری نمی‌دانند و عنوان می‌کنند که برای مثال اگر فلان دارایی شرکت فروخته شود سود زیادی برای شرکت دارد. خلط مبحث نسبت قیمت به درآمد با خالص ارزش دارایی‌ها می‌توان این نتیجه‌گیری اشتباه را برای سرمایه‌گذاران رقم بزند. بر این اساس به بهانه شفاف‌سازی «وصنا» به بررسی این نگاه به شرکت‌های سرمایه‌گذاری پرداخته شده است.

دنیای بورس: شاید تشریح شفاف‌سازی اخیر گروه صنایع بهشهر ایران در خصوص فروش سهام سهام‌دار عمده (توسعه صنایع بهشهر) در معاملات خرد در هفته‌های اخیر این موضوع را بهتر مشخص کند. «وصنا» حدود یک درصد از سهام «وبشهر» را واگذار کرده است که بهای تمام‌شده این سهم حدود 13.5 میلیارد تومان بود و میزان سود شناسایی شده حدود 25 میلیارد تومان. برخی همچنان این توهم را دارند که همین سود بالا می‌تواند نشان از ارزندگی سهم باشد. این در حالی است که این سود اگر در مجمع تقسیم شود و نقدینگی از شرکت خارج شود به همان میزان از ارزش بازار (قیمت سهم) کسر می‌شود و تنها همان مبلغ 13.5 میلیارد تومان برای شرکت باقی می‌ماند. بر این اساس است که به سود با کیفیت و تکرارشونده نسبت قیمت به درآمد 5 (برای مثال) داده می‌شود و بر اساس آن قیمت سهم محاسبه می‌شود (5 برابر سودآوری) در حالی‌که اگر سودی برای شرکتی قابلیت تکرار نداشته باشد نسبت قیمت به درآمد یک به آن داده می‌شود؛ فروش دارایی شرکت‌های سرمایه‌گذاری شامل نسبت قیمت به درآمد یک می‌شود.

اما به نظر می‌رسد برخی از فعالان بورس تهران درک چندانی از ارزش‌گذاری شرکت‌های سرمایه‌گذاری ندارد. اگر گفته می‌شود که خالص ارزش دارایی‌های یک شرکت سرمایه‌گذاری (NAV) برای مثال 500 تومان است به این معنا است که اگر یک دارایی این شرکت به فروش برسد و برای مثال 100 تومان به ازای هر سهم شرکت سرمایه‌گذاری سود ایجاد کند اگر این صد تومان در مجمع تقسیم شود به همان میزان از خالص ارزش دارایی‌های شرکت سرمایه‌گذاری کاسته می‌شود و به 400 تومان می‌رسد و به همان میزان نیز قیمت سهم پس از مجمع کسر می‌شود. حال اگر کل دارایی‌های شرکت به فروش رسد و با فرض این‌که ارزش دفتری (یا بهای‌ تمام‌شده) دارایی‌های شرکت‌ 300 تومان باشد در نهایت این شرکت توانایی تقسیم 200 تومان را میان سرمایه‌گذاران خود دارد و در نهایت شرکتی داریم که 300 تومان وجه نقد به ازای هر سهم دارد. بر این اساس اگر این شرکت که NAV 500 تومانی را دارا است هزار تومان می‌خریم در حقیقت سهمی با حباب صد درصدی را خریداری می‌کنیم. چون اگر تمام شرکت به فروش رود و هر آن‌چه هست میان سهام‌داران تقسیم شود خریداری که سهم را در قیمت هزار تومان خریداری کرده است نیمی از سرمایه خود را از دست داده است.

«وصنا» در کنار برخی دیگر از شرکت‌های سرمایه‌گذاری حباب واضح قیمتی را دارند و لازم است که معامله‌گران به آن توجه داشته باشند.

ادبیات ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها باید تغییر کند

زمزمه عرضه اولیه استارت آپ‌هایی چون تپسی، دیجی کالا، کافه بازار، شیپور، فیلمیو و . حدود دو سالی است که در بازار سرمایه مطرح می‌باشد. زمانی که فرهاد دژپسند سکان هدایت وزارت اقتصاد را بر عهده داشت این وعده را داد که به زودی استارت آپ‌ها هم وارد بازار سرمایه خواهند شد اما این اتفاق تا به امروز رخ نداده است.

تپسی نزدیک‌ترین استارتاپ به عرضه اولیه

تپسی از بهمن ۹۸ وارد فرآیند پذیرش شد و استعلام رویه حسابرسی از کمیته فنی سازمان حسابرسی، تغییر حسابرس، انجام حسابرسی ویژه صورت گرفت و بعد از برگزاری ۳ جلسه کامل، انتهای مهرماه ۹۹ پذیرش مشروط تپسی انجام شد. با رفع شروط پذیرش مشروط در تاریخ ۲۹ دی ۱۳۹۹، پذیرش قطعی در بازار دوم فرابورس انجام شد.

با توجه به سپری شدن فرآیند‌های لازم، نماد تپسی به عنوان نخستین شرکت استارتاپی در بازار دوم فرابورس درج شد تا نخستین گام عملی برای ورود شرکت‌های استارتاپی به بازار سرمایه برداشته شود. به گزارش نبض بورس و مطابق اطلاعیه فرابورس ایران شرکت پیشگامان فناوری و دانش آرامیس پس از احراز کلیه شرایط پذیرش از ۷ آذر ۱۴۰۰ در فهرست نرخ‌های فرابورس ایران به عنوان دویست و هفتادمین نماد معاملاتی و یکصد و شصت و چهارمین شرکت در بازار دوم فرابورس ایران درج گردید. نماد این شرکت تپسی و در گروه رایانه و فعالیت‌های وابسته آن قرار گرفت. ۸ فروردین ماه سال جاری بود که مدیرعامل فرابورس ایران اظهار داشت: در حال حاضر نیز بخش زیادی از فرآیند عرضه اولیه تپسی در فرابورس انجام شده، اما تعدادی استعلام باقی مانده که به محض ارایه پاسخ آنها، عرضه تپسی در فرابورس انجام خواهد شد.

چرا عرضه اولیه تپسی هنوز انجام نشده است؟

چند باری خبر عرضه اولیه تپسی توسط افراد مختلف منتشر شد اما این اتفاق تا به امروز ۴ خرداد ۱۴۰۱ هنوز رخ نداده است و پرسش این است که چرا تپسی علیرغم اینکه همه فرآیندها تقریبا طی شده است، هنوز نتوانسته سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کند؟ میثم فدایی، مدیرعامل فرابورس ایران به تشریح مشکلات ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها پرداخته و به‌طور نمونه در خصوص عرضه اولیه تپسی اظهار داشت: اصولا در بازار سرمایه هر کار اولی، چالش‌های خودش را دارد چرا که منافع عموم درگیر است. جلسات مختلفی در مورد عرضه تپسی نیز در حال برگزاری است و ارکان عرضه و روش عرضه در حال تبیین است. به گفته وی در مورد عرضه استارتاپ‌ها این شرکت‌ها باید توجه کنند که نیاز به برگزاری جلسات نقشه راه (Road (Map وجود دارد. فدایی واحد، مهم‌ترین چالش کنونی این حوزه را «سنتی بودن ادبیات و نگاه به ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود» دانست و افزود: بسیاری از فعالان حوزه استارتاپ‌ها عنوان می‌کنند که مجوز ارزش‌گذاری به نهادهای مالی‌ای داده شده که دانش ارزش‌گذاری شرکت‌های این حوزه را ندارند. او همچنین به اقدام فرابورس در صدور مجوز برای ۱۲ سکوی تامین مالی اشاره کرده و عنوان داشت: تاکنون ۱۰۰ میلیارد تومان برای طرح‌های مختلف از طریق تامین مالی جمعی جذب سرمایه شده که ۸۰ میلیارد تومان آن اواخر ۱۴۰۰ انجام شده است. فدایی واحد با اشاره به نتایج خوبی که در زمینه چالش‌های بازار سرمایه با شورای رقابت در راه است، عنوان کرد: ادبیات ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود باید آموزش داده شود که اقدام فرابورس ایران در زمینه ابلاغ مصادیق سرمایه‌گذار حرفه‌ای نیز در همین راستا صورت گرفته است. او در ادامه با اشاره به یکی از مصادیق سنتی بودن دیدگاه بازار سرمایه در زمینه ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها، عنوان کرد: دانش ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود وجود ندارد. برای مثال وقتی صحبت از عرضه اولیه تپسی، فیلیمو یا علی بابا می‌شود پرسش‌هایی از این دست که P/E باید چقدر باشد مطرح می‌شود. مدیرعامل فرابورس ایران همچنین با اعلام این خبر که ضوابط پذیرش استارتاپ‌ها در فرابورس به زودی تعیین می‌شود، به این شرکت‌ها توصیه کرد: لازم است استارتاپ‌ها رفته رفته ضوابط و مقررات را رعایت کرده و استعلامات را پیاده‌سازی کنند. ضمن آنکه فرابورس ایران برای فرهنگ‌سازی در این زمینه و ارتقای دانش بازار سرمایه در کنار استارتاپ‌ها خواهد بود. فدایی واحد در بخش پرسش و پاسخ رویداد تخصصی ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود در زمینه بزرگ‌ترین مشکلات عرضه اولیه استارتاپ‌ها نیز اظهار داشت: مشکل نخست، ارزش‌گذاری‌های سنتی است که پاسخگوی این شرکت‌ها نیست. مشکل دوم نیز تبدیل استانداردهای حسابداری و ارایه استانداردهای صورت‌های مالی این شرکت‌هاست. او در توضیح تبعاتی که این مشکلات به همراه دارند، عنوان داشت: برای مثال شرکت آپ هم شرکتی دانش‌بنیان است که در بازار سرمایه حضور دارد اما در زمان عرضه این شرکت نمونه‌های مشابه وجود داشت که به فرآیند عرضه کمک می‌کرد. در مورد عرضه اولیه شرکت‌های استارتاپی اما یک چالش این است که شرکت مشابه وجود ندارد. این مسوول با تأکید بر اینکه فرابورس ایران گام‌های مهمی در تأمین مالی استارتاپ‌ها برداشته است به ارایه آمار وضعیت تامین مالی در فرابورس پرداخت و عنوان داشت: در سال‌های ۹۵ و ۹۶ صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه (VC) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی (PE) در فرابورس ایران راه‌اندازی شد که این اقدام امیدهای زیادی را زنده کرد. فدایی واحد در تشریح وضعیت فعلی این صندوق‌ها و مشکلات آنها گفت: در حال حاضر فرابورس ایران دارای ۱۴ صندوق جسورانه و ۴ صندوق خصوصی است اما چالشی که وجود دارد این است که کل این وجوه جمع‌آوری‌شده سرمایه‌گذاری نشده است. مدیرعامل فرابورس ایران بیان داشت: در صندوق‌های VC مجموعا ۴۲۰ میلیارد تومان منابع جمع‌آوری شده که ۶۰ درصد آن معادل ۲۵۰ میلیارد تومان هنوز سرمایه‌گذاری نشده است. همچنین در صندوق‌های PE معادل ۷۵۰ میلیارد تومان منابع سرمایه‌گذاری نشده وجود دارد.

اهمیت تعیین تکلیف دارایی‌های دیجیتال

در نشست رویداد «ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود» مجتبی توانگر رییس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس شورای اسلامی بر اهمیت تعیین تکلیف دارایی دیجیتال به عنوان یکی از مصادیق دارایی‌های ناملموس اشاره کرده و عنوان داشت: دولت باید هر چه زودتر لایحه رمزارزها را به مجلس ارایه دهد تا یک گام دیگر به رسمیت شناختن دارایی‌های نامشهود نزدیک شویم. همچنین در مجلس در حال کار روی این موضوع هستیم که حتی اگر لایحه دولت ارایه نشود بتوانیم کمکی در این زمینه کرده باشیم. علیرضا دلیری رییس کارگروه راهبردی نظارت بر ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود معاونت علمی ریاست‌جمهوری به عنوان یکی دیگر از سخنرانان رویداد «بررسی دارایی‌های نامشهود در کارآفرینی» روند طی شده در توسعه دانش‌بنیان‌ها را مثبت ارزیابی کرد و اظهار داشت: اینکه امروز تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپی به بیش از شش هفت هزار رسیده است مایه خوشحالی است و علاوه بر این به نقطه‌ای رسیده‌ایم که بانک‌ها در زمینه سرمایه‌گذاری و تامین مالی دانش‌بنیان‌ها با هم رقابت می‌کنند. او همچنین با ابراز امیدواری از کشف قیمت سهام تپسی در آینده نزدیک عنوان کرد: موضوع ورود این دست شرکت‌ها به بازار سرمایه جدید است و سابق بر این با سازمان حسابرسی بحث ثبت این شرکت طی دفعات مختلفی مطرح شده است. به گفته دلیری مبنای ارزش‌گذاری دانش‌بنیان‌ها باید تغییر کند و در همین زمینه استانداردهای ارزش‌گذاری از سوی معاونت علمی ترجمه شده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.