پول فیات چگونه به وجود آمد؟

فلسفه پول و مالی

نویسنده: ادوارد ان. زالتا مترجم: محمد رهبان انتشارات: راه پرداخت سال انتشار: ۱۴۰۰ تعداد صفحه‌ها: ۹۲ صفحه دسته‌بندی:

معرفی کتاب فلسفه پول و مالی

کتاب فلسفه پول و مالی به کوشش ادوارد ان. زالتا با ترجمهٔ محمد رهبان در نشر راه پرداخت چاپ شده است. کتاب فلســفه پول و مالی اولین کتاب از مجموعه کتاب های «چکیده» انتشارات راه پرداخت است که ترجمه اثری است که در دانشگاه استنفورد توسط جمعی از نویسندگان تدوین شده و یکی از زیرمجموعه های کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد به حساب می‌آید. این کتاب به توصیف موضوعاتی می‌پردازد که تحلیل‌های فلسفی در مورد پول و امور مالی ارائه می‌دهند.

درباره کتاب فلسفه پول و مالی

این کتاب به پنج بخش تقسیم می‌شود که به ترتیب شامل موارد زیر است:

۱ـ پول و امور مالی دقیقاً چه هستند؟ (متافیزیک)

۲ـ دانش مرتبط به مســائل مالی چگونه باید ایجاد شــود؟ (اپیستمولوژی یا معرفت‌شناسی)

۳ـ مزایا و معایب اقتصاد مالی (فلسفه علم)

۴ـ مشــکلات اخلاقی مرتبط با پول و امور مالی (اخلاقی)

۵ـ رابطه بین سیاست و امور مالی (فلسفه سیاسی)

کتاب فلسفه پول و مالی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به علاقه‌مندان به علم اقتصاد و حوزه‌های مالی پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب فلسفه پول و مالی

تعداد کثیری از اقتصاددانان کلاسیک از نظریه کالایی پول دفاع کردند و هنوز می‌توان این نظریه را در برخی کتاب‌های اقتصادی پیدا کرد (منکیو، ۲۰۰۹، پارکین، ۲۰۱۱). این واقعیت جدید کمی غیرعادی است؛ زیرا باعث به وجود آمدن انتقادات جدی و پایداری شده پول فیات چگونه به وجود آمد؟ است. یکی از مشکلات بدیهی که این نظریه متصور می‌شود، این است که به‌سختی می‌توان تورم و کاهش ارزش پول را در طول تاریخ را در آن توضیح داد (اینس، ۱۹۱۳، کینز، ۱۹۳۶). همچنین به‌دلیل اینکه برخی افراد فکر می‌کردند این نظریه از لحاظ تاریخی نادرست است، به آن اعتراض کردند. برای مثال، مطالعات اخیر مردم‌شناسی این ایده را که جوامع اولیه از اقتصاد معامله پایاپای به پول تغییر یافتند، زیر سؤال می‌برد و این‌طور به نظر می‌آید که پول برای پیگیری روابط اعتباری موجود روی کار آمد (گرابر، ۲۰۱۱، مارتین، ۲۰۱۳، داگلاس، ۲۰۱۶).

در نظریه اعتبار پول با توجه به نظریه رقیب اصلی، سکه و اسکناس صرفاً توکن‌هایی از موضوعی انتزاعی‌تر هستند و پول به جای یک کالای فیزیکی بیشتر مثل یک بنای اجتماعی است. موجودیت انتزاعی مورد بحث یک رابطه اعتباری است، یعنی وعده‌ای از طرف شخصی است که می‌خواهد کاری (محصول یا خدمات) را برای فردی که توکن دارد، انجام دهد. این وعده برای اینکه بتواند کارکرد پول را داشته باشد، دو ویژگی مهم دیگر لازم دارد:

۱. وعده شخص باید معتبر باشد، یعنی شخص صادرکننده باید «دارای اعتبار» باشد.

۲. اعتبار پول فیات چگونه به وجود آمد؟ پول فیات چگونه به وجود آمد؟ باید قابلیت انتقال داشته باشد، یعنی دیگران هم آن را به‌عنوان پرداخت برای معامله بپذیرند.

با توجه به باور رایج، دولت معتبرترین صادرکننده پول است. این باور، توضیحی جایگزین را در مورد اهمیت ویژه سکه و اسکناس که ارزش آنها توسط دولت تضمین شده است، فراهم می‌کند. لازم به ذکر است که این نظریه می‌تواند اصطلاح پول فیات را هم توضیح دهد. پول فیات پولی است که توسط توکن‌هایی از موضوعی انتزاعی‌تر هستند و پول به جای یک کالای فیزیکی بیشتر مثل یک بنای اجتماعی است. موجودیت انتزاعی مورد بحث یک رابطه اعتباری است، یعنی وعده‌ای از طرف شخصی است که می‌خواهد کاری (محصول یا خدمات) را برای فردی که توکن دارد، انجام دهد. این وعده برای اینکه بتواند کارکرد پول را داشته باشد، دو ویژگی مهم دیگر لازم دارد:

۱. وعده شخص باید معتبر باشد، یعنی شخص صادرکننده باید «دارای اعتبار» باشد.

۲. اعتبار باید قابلیت انتقال داشته باشد، یعنی دیگران هم آن را به‌عنوان پرداخت برای معامله بپذیرند.

با توجه به باور رایج، دولت معتبرترین صادرکننده پول است. این باور، توضیحی جایگزین را در مورد اهمیت ویژه سکه و اسکناس که ارزش آنها توسط دولت تضمین شده است، فراهم می‌کند. لازم به ذکر است که این نظریه می‌تواند اصطلاح پول فیات را هم توضیح دهد. پول فیات پولی است که توسط دولت تأیید شده، ولی نمی‌توان آن را با هیچ کالایی مثل طلا یا نقره معامله کرد. پول فیات از سال ۱۹۷۱ به‌عنوان پول غالب در جهان وجود داشته است؛ زمانی که ایالات متحده آمریکا به قابلیت تبدیل‌کردن دلار به طلا پایان داد.

ارز فیات چیست | تفاوت ارز فیات و ارز دیجیتال

آیا می دانید ارز فیات چیست؟ ارز فیات به ارزهایی مانند دلار، یورو و پوند انگلیس گفته می شود که بدون استفاده از آن ها انجام مبادلات مالی و فعالیت هایی مانند صادرات، واردات و تجارت انواع کالا در مقیاس داخلی و بین المللی غیر ممکن است.

برای همین به طور حتم علاقه مند هستید در مورد دلیل نامگذاری این پول ها با نام ارز fiat بیشتر بدانید.

در ادامه نگاهی به تاریخچه، مزایا، معایب و کاربردهای پول فیات خواهد شد و در مورد دو ارز مهم دلار و ریال بیشتر صحبت خواهیم کرد.

ارز fiat چیست؟

ارز فیات به پول هایی گفته می شود که فاقد پشتوانه فیزیکی هستند. برای مثال از آن ها توسط طلا، نقره و یا سایر فلزات گرانبها و دارایی های فیزیکی پشتیبانی نمی شود. به بیان دیگر، ارزش پول فیات با توجه به میزان عرضه و تقاضا برای آن مشخص خواهد شد. علاوه بر این سیاست های پولی و مالی دولت ها نیز بر ارزش این ارزها تاثیر می گذارد.

انواع ارز فیات

ارزهای زیر در زمره ارزهای fiat قرار می گیرند:

دلار ایلات متحده آمریکا

یورو اتحادیه اروپا

همه موارد ذکر شده در بالا جزو ارزهایی می باشند که به دلیل تاثیر تورم و یا تاثیرگذاری میزان عرضه و تقاضا بر ارزش آن ها ممکن است به مرور زمان کاهش قیمت داشته باشند.

“کاهش قیمت خرید ارز فیات به معنی افزایش قیمت طلا ، نقره ، انواع فلزات گرانبها و در یک کلام کلیه دارایی های فیزیکی منقول و غیرمنقول است.”

معنی ارز فیات

fiat کلمه ای با ریشه لاتین است که در انگلیسی به معنی let it be done است و این ترجمه در واقع نشان از عدم ارزش ذاتی این پول ها یا فاقد پشتوانه بودن آن ها می دهد.

فاقد پشتوانه بودن ویژگی مهمی است که انتقادهای زیادی را به مدیریت این ارزها و لزوم تغییر یا بازنگری در نظام پولی و مالی دنیا وارد کرده است.

در واقع پول فیات در صورتی که دولت از آن حمایت نکند فاقد ارزش است و برای مثال با چاپ پول به طور مکرر (که در بسیاری از کشورها شاهد آن هستیم) به مرور شاهد کاهش ارزش آن ها خواهیم بود.

نکته مهم: ارز فیات کاملا هم فاقد پشتوانه نیست، بلکه تا حدودی با طلا و دارایی های دولت یا بانک های مرکزی پشتیبانی می شود. با این وجود پشتیبانی از ارز فیات صددرصدی نیست و علاوه بر این میزان پشتیبانی دولت یا بانک مرکزی از کشوری به کشور دیگر تفاوت می کند. برای مثال ممکن است که دلار آمریکا پشتوانه قوی تری از لیر ترکیه داشته باشد یا این که یورو که متعلق به اتحادیه اروپا است بسیار بهتر از روپیه هند عمل کند.

چرا از ارز فیات استفاده می شود؟

با توجه به این که در گذشته استفاده از سکه های طلا و نقره توسط مردم رواج داشته است و بسیاری از خرید و فروش ها توسط این سکه ها انجام می شد، سوال مهم این است که چرا در حال حاضر از ارز فیات استفاده می شود و یا این که چرا ارز فیات خلق شد؟

در گذشته از درهم و دینار به عنوان سکه های طلا و نقره یا مسکوکات دیگر در خاور میانه استفاده می شد، در کشورهای دیگر مانند چین و کره نیز سکه های خاصی رواج داشتند، اما حمل طلا و نقره ممکن بود با خطراتی مواجه باشد و برای همین در بعضی از موارد تجار تصمیم گرفتند تا به جای حمل این سکه ها از یک برگه استفاده کنند.

به خصوص تجار معتبر و سرشناس که در شهرهای مهم شناخته شده بودند از این شیوه برای دادن ضمانت هنگام خرید و فروش کالا استفاده می کردند.

به تدریج دولت ها نیز اسناد کاغذی را منتشر کردند که به عنوان پول می توانست مورد استفاده قرار گیرد. چین یکی از این کشورها بود. اما در اروپا نیز در عصر مدرن استفاده از پول فیات یا همان پول کاغذی رواج پیدا کرد.

در ادامه نگاهی به تاریخچه دو پول رایج مهم برای ایرانیها خواهیم داشت:

نگاهی به تاریخچه دلار

دلار یکی از مهم ترین ارزهای رایج بین المللی است که بسیاری از مبادلات تجاری در بازارهای جهانی با استفاده از آن صورت می پذیرد.

دلار نیز در زمره ارزهای فیات جای می گیرد.

تا چند دهه قبل از این، دلار پشتوانه قوی داشت و هر زمان که مردم و یا دولت های خارجی قصد مبادله دلار با طلا را داشتند، دولت ایالات متحده آمریکا در قبال دریافت دلار به مردم خود و یا دولت های خارجی طلا واگذار می کرد.

اما با تغییراتی که در این روند به وجود آمد، دولت آمریکا به تدریج معاوضه دلار با طلا را تا سال 1971 میلادی متوقف نمود.

به همین دلیل است که حالا دیگر دلار توسط طلا پشتیبانی نمی شود و ما هر روزه شاهد نوسان قیمت طلا به دلار هستیم و پول فیات چگونه به وجود آمد؟ حتی از سال 2000 میلادی تا به حال و تنها در مدت دو دهه نرخ هر اونس طلا چند صد دلار افزایش داشته است.

این امر به دلیل تورم است که حتی در کشوری مانند آمریکا باعث افزایش مداوم نرخ اونس طلا شده است.

تاریخچه ریال

بگذارید به ایران و پول ملی کشورمان نیز اشاره داشته باشیم. استفاده از کلمه ریال آنگونه که در منابع معتبر آمده است به زمان اوج قدرت دو کشور اسپانیا و پرتغال بر می گردد. برای همین کلمه ریال دارای ریشه غیر فارسی است.

این واژه ممکن است از کلمه پرتغالی با معنی real باشد و یا این که از کلمه انگلیسی royal به معنی پادشاهی یا شاهنشاهی گرفته شده باشد.

اما معنی ریال هر چه که باشد، از زمان ارتباط ایرانیان با پرتغالی ها و اسپانیایی ها در جنوب ایران وارد فرهنگ لغات ما شده است.

“ریال در کشور برزیل با نام رئال شناخته می شود که زمانی مستعمره اسپانیا بود و یکای پول این کشور است”.

در ایران، اگر چه کلمه ریال از زمان استعمار اسپانیا و حضور پرتغال در جنوب ایران استفاده می شد، اما این سلسله پادشاهی پهلوی بود که ریال را به عنوان پول رایج کشور یا پول قانونی کشور در سال 1308 انتخاب کرد و تا قبل از آن زمان واحد پول ایران دینار بود.

استفاده از ارز فیات در دنیای مدرن

امروزه در دنیای مدرن و پیشرفته ای که ما در حال زندگی هستیم ارز فیات کاربردهای گسترده ای پیدا کرده است و به عنوان مثال دلار به تنهایی نقش مهمی در مبادلات بین المللی ایفا می کند.

اما این تنها دلار نیست و انواع ارز فیات و پول در مقیاس های منطقه ای و ملی ارزش فراوانی دارند. برای مثال یورو در منطقه اروپا اهمیت ویژه دارد و هر یک از ارزهای ملی کشورها مانند پوند انگلیس ، ین ژاپن ، یوان و روپیه هند یا لیر ترکیه و درهم امارات … در کشور خود نقش مهمی در تسهیل مبادلات مالی و تجارت دارند.

شما هم در ایران به طور مداوم از ریال یا تومان برای خرید و فروش انواع کالاها یا تراکنش های مالی استفاده می کنید و بدون استفاده از ریال امکان انجام بسیاری از کارهای روزمره را نخواهید داشت.

مزایای ارز fiat

نقش مهمی که پول پول فیات چگونه به وجود آمد؟ پول فیات چگونه به وجود آمد؟ فیات در تسهیل مبادلات مالی دارد و امکان مشارکت در بسیاری از فعالیت های اقتصادی را ممکن خواهد کرد، باعث شده است که این ویژگی به عنوان یک مزیت غیر قابل انکار برای ارزهای ملی کشورها بر شمرده شود.

به طور حتم بدون پول های کاغذی ،که اخیرا به صورت الکترونیکی در دسترس ما قرار گرفته اند، بسیاری از مبادلات مالی امکان ندارد و حتی امکان ارزش گذاری کالاها نیز برای شما وجود نداشت.

“استفاده از پول فیات به صورت الکترونیکی با استفاده از دبیت کارت ، کارت های بانکی ، کارت های اعتباری و … صورت می پذیرد.”

فرض کنید هیچ پولی در کار نبود و شما قصد داشتید اقدام به خرید گندم یا هر کالای دیگری بنمایید، در این صورت قیمت آن را چگونه محاسبه می کردید. به طور حتم تنها راه برای ارزش گذاری کالاها استفاده از ارزهای فیات (مانند دلار، ریال، یورو، و …) یا طلا و نقره است. حتی در پروژه های عمرانی نیز باید با استفاده از ارزش ریال یا سایر پول ها اقدام به ارزیابی هزینه ها نمود.

معایب ارز فیات

علی رغم همه مزایای ذکر شده برای پول های رایج، ارز fiat یکی از دلایل به وجود آمدن مشکلات اقتصادی برای بسیاری از مردم دنیا شده است که مهم ترین آن عدم دارا بودن پشتوانه کافی و به بیان ساده تر نرخ تورم در بعضی از ارزهای رایج می باشد که حتی در ایران نیز انتقادات گسترده ای را به دنبال داشته است. برای همین است که علی رغم مزایای بسیار زیادی که برای استفاده روزمره از آنها وجود دارد، مشکلات بزرگی نیز در استفاده از پول های رایج دیده می شود.

مهم ترین مشکل این ارزها نرخ تورم است که به دلیل عدم دارا بودن پشتوانه به وجود می آید:

نرخ تورم پول فیات

اگر دولتی به کنترل میزان عرضه پول ملی خود نپردازد، این امر باعث اختلال در نظام اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی خواهد شد. این مشکلی است که در حال حاضر بسیاری از کشورهای دنیا به دلیل سوء مدیریت دولت های خود با آن روبرو هستند.

“اگر چه بسیاری از ارزهای فیات تا حدودی توسط ذخایر بانک مرکزی پشتیبانی می شوند، اما همواره بنا به دلایل مختلف این پشتیبانی توسط طلا صورت نمی پذیرد و این امر باعث افزایش نرخ تورم در بسیاری از کشورها و نگرانی های بسیاری برای مردم شده است.”

تاریخچه پول و توسعه پرداخت‌ها

عده‌ای معتقدند زندگی، 4 میلیارد سال پیش برای اولین بار در کره زمین شکل گرفت و نزدیک به 2 میلیارد سال قبل اولین گونه انسان پا به این جهان گذاشت. در آن زمان‌ها هیچ پولی وجود نداشت. پس تاریخچه پول از کجاست؟ طی آن دوره، افراد خدمات یا کالاهای خود را با یکدیگر مبادله و معامله می‌کردند.

در واقع هرکس چیزهایی اضافه‌تر از نیاز خود و اطرافیانش، و در مقابل چیزهایی نیز کم داشت. در نتیجه عقل حکم می‌کرد دست به تبادل و معامله بزنند. کمی پس از آن پول روی کار آمد. تاریخچه پول و بانکداری خیلی قدیمی و البته گسترده است. در ادامه کیوسک آکادمی بیشتر از تاریخچه پول و ارز دیجیتال برایتان توضیح خواهد داد.

تاریخچه پول و خاستگاه آن

فرض کنید در دوران قدیم و یک کشاورز هستید. شما مقداری دانه دارید و دامداری چند گاو دارد. هر دوی شما برای معامله و تجارت آماده هستید. این مبادله مستقیم کالا با کالاست. شاید این مدل مبادله برایتان جالب باشد ولی فراموش نکنید مبادله کالا با کالا به طور معمول بسیار ناکارآمد بود. زیرا ارزش واقعی بعضی کالاها بیشتر از بعضی دیگر است ولی به دلیل رفع نیاز این معاملات صورت می‌گیرد.

مسئله دیگر در مبادله کالا به کالا خواستن واقعی هر دو طرف و نیاز مبرم به کالاهای مورد نظر و در دسترس است. به طور کلی شما باید گاو بخواهید تا کشاورز دیگر بتواند از شما دانه بخرد. مردم‌شناسان معتقدند پول، حاصل معاملات کالا به کالا نیست اما به اینگونه معاملات کمک بسیاری می‌کند. اغلب کالایی در سراسر یک دوره زمانی بیشترین میزان تقاضا را دارد، در نتیجه آن کالا بر تجارت آن دوره سلطه پیدا می‌کند.

به این نوع کالاهای با ارزش و پرتقاضا پول کالا گفته می‌شود اما متاسفانه پول کالا مقیاس‌پذیر نیست. اولین پول به شکل کالاهای فشرده شده بود. کالاهای فشرده شده به طور معمول بیشتر شبیه مهره بودند و دوام خوبی داشتند. این پول‌ها را به راحتی ذخیره و پنهان می‌کردند. در ضمن جعل این مهره‌ها دشوار بود. مسئله دیگر اینکه ارزیابی این پول‌ها کار سختی به حساب نمی‌آمد.

آشنایی با خاصیت‌های پول

پس از روی کار آمدن پول و آشنایی با تاریخچه آن بهتر است از ویژگی‌های منحصر به فرد پول آگاه شوید. در جریان‌های اصلی اقتصاد بسیاری معتقدند پول دارای سه ویژگی اصلی است:

1.ذخیره ارزش

پول ارزش را ذخیره می‌کند یعنی شما می‌توانید با ارزشی قابل اعتماد به ازای یک دارایی، هزینه‌ای را پرداخت کنید. با کمک پول می‌توان دارایی‌های بی‌ارزش و فاسدشدنی را کنار گذاشت. درواقع پول باید طوری باشد که همیشه ارزش خود را حفظ کند و ناکارآمد نشود. در نظر داشته باشید دوام پول یک شرط لازم است اما کافی نخواهد بود.

پول با ذخیره ارزش یک دارایی می‌تواند بعدا آن کالا یا دارایی را با قیمت اصلی به شخص دیگری بفروشد. بنابراین برای تداوم در ذخیره و حفظ ارزش، یک دارایی یا کالا باید به طور مداوم در بازار مورد ارزیابی ارزشی قرار گیرد.

2.وسیله دادوستد

از پول به عنوان وسیله دادوستد و برای تسویه مستقیم معاملات استفاده می‌شود. وسیله دادوستد برای تسهیل خرید و فروش بین طرفین مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع پول استانداردی خاص با هدف راحتی امر تجارت کالاها به حساب می‌آید. استانداردی که همه باید آن را بپذیرند. اقتصادهای مدرن همگی پول را وسیله مناسب دادوستد می‌دانند.

اگر پول قابل استفاده و ارزیابی نبود، افراد نمی‌توانستند برای میزان بودجه خود برنامه‌ریزی کنند. به طور کلی با کمک پول می‌توان میزان عرضه و تقاضا را اندازه‌گیری کرد. وقتی برای خرید یک کالا یا دریافت خدماتی خاص پول پرداخت می‌شود درواقع به قیمت درخواستی آن کالا پاسخ داده شده است.

3.واحد حساب

در این واحد، قیمت‌ها بیان می‌شوند. شاید برایتان این سوال پیش آید که چگونه قیمت یک خانه را نقل کنید! قیمت را به دلار، یورو، یا مهره بازگو کنید؟ به روش بیان کردن ارزش و قیمت یک دارایی یا کالا واحد حساب گفته می‌شود. گاهی حتی بعضی پول‌ها نیز بر اثر تورم بیش از حد، از محاسبه باز می‌ماند.

در حال حاضر بعضی از پول‌ها ارزش محاسباتی خود را از دست داده‌اند و به طور کامل از بخش واحد حساب خارج شده‌اند. بنابراین به این نتیجه می‌رسیم هرچیزی می‌تواند واحد حساب و پول در نظر گرفته شود. اگر به دنبال یک واحد حساب هستید فرقی نمی‌کند فیزیکی باشد یا دیجیتالی، فلزی باشد یا کاغذی. تنها باید با دوام و موجود باشد.

سنگ رای چیست و چگونه به وجود آمده است؟

جزیره کوچکی در کشور میکرونزی واقع شده و مردمان آن از پول سنگی استفاده می‌کنند. این سنت از 1000 سال پیش پایه‌گذاری شده است. درواقع دیسک‌های عظیم سنگ آهکی به شکل دونات هستند و سنگ رای خوانده می‌شوند. این سنگ‌ها وزن سنگینی دارند و گاهی به چند تن می‌رسند. انسان به راحتی نمی‌تواند این سنگ‌ها را جابه‌جا کند.

این مدل پول نیز در هیچ کیف پولی جای نمی‌گیرد. گذشته از آشنایی با تاریخچه پول، بد نیست با تاریخچه این سنگ‌های رای نیز آشنا شوید. چگونه با این سنگ‌های عظیم می‌توان معامله انجام داد؟ ساده است سنگ‌ها هرگز حرکت نمی‌کنند بلکه براساس توافق جمعی مورد مبادله قرار می‌گیرند. با توافق هر دو طرف سنگ رای، منتقل‌شده تلقی می‌شود.

این نقل و انتقال به شکل شفاهی در پول فیات چگونه به وجود آمد؟ تاریخ خاصی ثبت می‌شود. در نتیجه هر سنگ رایی منتقل‌شده به حساب نمی‌آید. ناگفته نماند این روزها افراد ساکن در آن جزیره از دلار آمریکا استفاده می‌کنند. سنگ‌های رای از این پس تنها در شرایط ویژه مانند مذاکرات سیاسی یا ازدواج کاربرد ثبتی دارند. با دانستن تاریخچه سنگ رای فهمیدیم هرچیزی می‌تواند به عنوان پول در نظر گرفته شود. ‌

جایگزینی پول با فلزات

تکامل اعتباری پول با کمک فلزات گرانبها آغاز شد. عده‌ای باور دارند حدود 1000 سال پیش انسان‌ها برای اولین بار از فلزات به عنوان پول استفاده کردند. این ایده اولین بار در زمان عصر آهن ظهور کرد. در زمان حال نیز فلزات گرانبهایی مانند طلا وجود دارند. برخی بر این باورند حتی فلزات گرانبها از پول نیز بهتر هستند و درآمد و سود بیشتری دارند.

برای درک بهتر تاریخچه پول باید بررسی کنیم چرا فلزات گرانبها از پول نیز بهتر هستند. برای این موضوع دلایل بسیاری وجود دارد. از جمله اینکه این فلزات برای تزئین مناسب هستند و از لحاظ بصری بیشتر مورد نظر قرار می‌گیرند. فلزات گرانبها به طور معمول کمیاب هستند و در نتیجه تورم را کاهش می‌دهند.

دوام فلزات بالاست و به سختی دچار خردشدگی می‌شوند. فراموش نکنید فلزات گرانبها را نمی‌توان جعل یا تقسیم کرد. در نتیجه فلزات از پول بهتر خواهند بود و ارزش بیشتری خواهند داشت. همان‌طور که می‌دانید در گذشته از تکه‌های فلزهای گرانبها مانند طلا و نقره به طور مستقیم به جای پول استفاده می‌شد. اما در آن زمان تسویه حساب از طریق طلا به ندرت در شبکه‌های تجاری ملزم و ضروری بود. ‌

مختصر توضیحی در مورد تاریخچه پول و بانکداری نوین

تا به اینجای مقاله تا حدودی با تاریخچه پول آشنا شدید، همان‌طور که مشخص است امروزه بیشتر معاملات مالی به کمک بانک‌ها صورت می‌گیرد. اما عمل بانکداری عمر طولانی ندارد و به تازگی روی کار آمده است. شاید صرافی‌ها یا صندوق‌های سپرده‌گذاری‌ ریشه باستانی داشته باشند اما اولین بانک‌های مدرن دارای بانکداری نوین، در رنسانس ایتالیا روی کار آمدند.

ناگفته نماند این بانک‌های مدرن توسط خانواده‌های اشرافی اداره می‌شدند. نکته حائز اهمیت ورشکستگی بیش از حد بانک‌ها و عدم تداوم آنها بود. سرانجام در سال 1661 پول کاغذی برای اولین بار در بانک‌های سوئدی معرفی شد. تا قبل از بانکداری متمرکز، تمام امور و مسائل بانکداری به صورت خصوصی انجام می‌شد. درواقع هر بانکی اسکناس‌های مخصوص خود را داشت.

در دنیای امروز دلار آمریکا حرف اول را می‌زند و مهم‌ترین ارز ذخیره‌شده دنیا به حساب می‌آید. پس تاریخ پولی آمریکا، ارزش کمی تامل را دارد. هنگامی که دولت آمریکا تاسیس شد، ارزش دلار آمریکا براساس مقدار ثابت فلزهای گرانبها تعریف می‌شد. با این وجود، بیشتر پول‌هایی که در گردش اقتصادی وجود داشتند جز اسکناس‌های بانک خصوصی به حساب می‌آمدند.

فناوری پرداخت چگونه توسعه پیدا کرد؟

با ظهور پول، فناوری‌های زیادی در راستای آسان کردن پرداخت چک، اسناد اعتباری، و قبض‌های کاغذی روی کار آمدند. همه این فناوری‌ها تاحدودی ریشه باستانی دارند. فناوری‌های مدرن پرداختی با ظهور کارت اعتباری به اوج خود رسیدند. کارت‌های اعتباری از اوایل دهه 1920 توسط مالک فروشگاهی بزرگ فعال شدند. در ابتدای کار ایده کارت اعتباری تنها به عنوان یک طرح پرداختی جهانی روی کار آمد.

اولین کارت اعتباری مقوایی و تنها در 27 رستوران نیویورکی قابل قبول بود. اما با شروع پذیرش پرداخت‌های غیر نقدی، میزان قبولی کارت اعتباری افزایش یافت. باید گفت ویزا کارت در سال 1958 اختراع شد اما در روزهای ابتدایی امتیازات اعتباری و نظارت‌های مالی گسترده نبود.

کم کم در دهه 80 کارت‌های اعتباری در کشور آمریکا شناخته شد. سپس به اروپا و فراتر از آن نیز سرایت کرد. از زمان ظهور این کارت‌های اعتباری در پرداخت‌های غیر نقدی، انقلابی گسترده به وجود آمد. پیشرفت بعدی که منجر به توسعه فناوری پرداخت شد، پرداخت‌های اینترنتی اواخر دهه 90 بود. در واقع خریداران از طریق کارت‌های اعتباری و به طور اینترنتی پرداخت‌های خود را انجام می‌دهند.

آشنایی بیشتر با تاریخچه پول، دلار، پوند، و روپیه …

اگر بخواهید در ازای دریافت یک وسیله، تکه‌ای کاغذ پرداخت کنید بدون شک با مشکلات بسیاری روبه‌رو خواهید شد. مگر اینکه آن تکه کاغذ ارزش مالی بسیاری داشته باشد. اما کدام تکه کاغذ تا این حد جذاب و ارزشمند است؟ درواقع چه تفاوتی بین این تکه کاغذ با تکه‌های دیگر وجود دارد؟

در نتیجه باید فکری در این مورد کنید زیرا شما نمی‌توانید با آن تکه کاغذ خود را سیر کنید، یا خانه‌ای بسازید. بنابراین باید چکار کنید؟ بدون شک پاسخ این سوال را می‌دانید، تکه کاغذی باارزش است که توسط دولت یک کشور چاپ شود. به طور کلی اسکناسی که به صورت رسمی طراحی می‌شود ارزشمند خواهد بود پول فیات چگونه به وجود آمد؟ مانند دلار، یورو، روپیه و غیره.

زمانی که سایر تکه‌های کاغذ بی‌ارزش هستند، این اسکناس‌های دولتی و قانونی برای دریافت هر کالا یا خدماتی قابل انتقال خواهند بود. اسکناس‌های بسیاری در اطراف شما وجود دارند. در تاریخ پیشین پول‌های زیادی مانند دلار به ازای دریافت محصولی خاص پرداخت می‌شد. ادامه این روند انتقال وابسته به ذخایر طلا یا نقره دولت است.

در بررسی تاریخچه پول، منظور از پول‌های چاپی چیست؟

بعد از درک تاریخچه پول، نوبت به درک مفهوم پول‌های چاپی می‌رسد. بانک مرکزی به طور مستقیم اسکناس می‌خرد. سپس این پول را به اقتصاد تزریق می‌کند و به صورت الکترونیکی به چاپ پول جدید دست می‌زند. همچنین بانک مرکزی اوراق قرضه شرکت‌ها را خریداری می‌کند. در نتیجه فروشنده‌ها می‌توانند از شر دارایی‌های ناشایسته خلاص شوند و وجوه نقدی خود را در جای دیگری مستقر کنند.

میزان عرضه پول در هر دولتی کنترل می‌شود. اگرچه فدرال هر کشوری خود اسکناس چاپ نمی‌کند اما تعیین‌کننده میزان سالانه چاپ اسکناس است. هر زمانی که عرضه پول گسترش یابد، موقع توصیف پول چاپی است. به خاطر بسپارید چاپ اسکناس‌های ارزی، وظیفه دفتر حکاکی و چاپ هر وزارت خزانه‌داری است. اما بانک فدرال تصمیم می‌گیرد سالانه چه میزان اسکناس چاپ شود.

زمانی که می‌گویند بانک فدرال در حال چاپ پول است، منظور افزایش حجم پول موجود در سیستم، توسط بانک مرکزیست. بیشتر مردم توسط رسانه‌ها با مفهوم چاپ پول آشنا هستند و از رکود بزرگ بانک مرکزی خبر دارند. مسئله بحث‌برانگیز، تلاش بانک فدرال در افزایش عرضه پول است. البته همه دولت‌ها قصد دارند در جهت تسهیل این روند قدمی پیش روند.

ارز دیجیتال چگونه به وجود آمد؟

به هر وسیله پرداختی که به شکل الکترونیک وجود دارد، پول یا ارز دیجیتال گفته می‌شود. بدون شک می‌دانید که ارز دیجیتال همانند دلار یا سکه قابل لمس نیست. درواقع این ارز با رایانه محاسبه و منتقل می‌شود. باید گفت یکی از این ارزهای دیجیتال معروف، بیت کوین است. به خاطر بسپارید، ارز دیجیتال حتی می‎‌تواند نشان‌دهنده ارزهای فیات همانند دلار یا یورو باشد.

بد نیست بدانید که فناوری‌هایی مانند کارت‌های اعتباری، صرافی‌های آنلاین رمز ارزها، و تلفن‌های هوشمند برای مبادله ارز دیجیتال استفاده می‌شوند. برخی بر این باورند حتی می‌توان ارز دیجیتال را به پول نقد فیزیکی نیز تبدیل کرد. پیش از این نیز ذکر کردیم که ارز دیجیتال به شکل دیجیتالی وجود دارد. در واقع ارز دیجیتال، دارایی مشهودی همانند کالاهای دیگر به حساب نمی‌آید.

بیشتر این ارزهای دیجیتال متعلق به موسسات بانکی هستند. علاوه بر این، بعضی ارائه‌دهندگان خدمات آنلاین نیز می‌توانند پول دیجیتال مبادله کنند. از مزیت‌های ارز دیجیتال، کاهش هزینه‌های بانک است. ارزهای دیجیتالی با الگوریتم رمز ارزها کنترل می‌شوند. به عنوان سخن آخر باید گفت ارزهای دیجیتال به عنوان یک بستر غیرمتمرکز، مزایا و معایب خاص خود را دارند.

جمع‌بندی

قصد داشتیم طی این مقاله مختصر، تاریخچه پول و بانکداری و همچنین ارزهای دیجیتال را برایتان بازگو کنیم. پول‌های اولیه باعث شادی مردم بودند زیرا افراد از نقل و انتقال دارایی‌های خود با دیگران لذت می‌بردند. در جامعه‌های کوچک، از تبادلات و پرداخت‌های بزرگ سخن به میان می‌آمد. بر روی سنگ‌ها یا کاشی‌های عظیمی گزارشی از مالکیت دارایی‌ها و نحوه پرداخت ثبت می‌شد.

این روند با گذر زمان تغییر کرد. مالیات و هزینه‌های جانبی اضافه شد و ثبت گزارشات را به کار دشواری تبدیل کرد. در نتیجه نیاز به روشی مشخص و واضح احساس می‌شد. از آنجایی‌که محاسبات دارایی انفرادی هر فرد بسیار سخت بود، تصمیم بر این شد که از اشیائی مانند دندان وال برای شمارش استفاده شود. از این رو کم‌کم تغییرات دیگری حاصل شد و فلزات گرانبها، سکه، پول، و سپس ارز دیجیتال روی کار آمد.

پول بدون پشتوانه چیست و چگونه کار می‌کند؟

پول بدون پشتوانه به پولی گفته می‌شود که به وسیله دولت‌ منتشر شده و هیچگونه کالایی نظیر طلا، نقره و… از آن پشتیبانی نمی‌کند. شاید بپرسید که ارزش این پول چگونه تعیین می‌شود؟ ارزش پول فیات در واقع بر مبنای میزان عرضه و تقاضا و همچنین متناسب با روند انتشار پول که در اختیار دولت است، مشخص می‌شود. در حالی که پول‌هایی که پشتوانه آن‌ها طلا یا نقره است، متناسب با میزان ذخایر طلا یا نقره در آن کشور چاپ می‌شوند و عرضه و تقاضا تاثیری در ارزش آن‌ها ندارد. این پول‌ها را می‌توان در هر زمان دلخواهی به طلا تبدیل کرد. در حال حاضر بیشتر ارزهای معتبر دنیا به صورت فیات و بدون پشتوانه هستند.

پول بدون پشتوانه چگونه عمل می‌کند؟

همانطور که گفته شد، ارزش پول بدون پشتوانه در نتیجه اقدامات و تصمیمات دولت تعیین می‌شود و یا ممکن است توافقی بر سر قیمت در بازار ایجاد شده باشد( مثل شرایطی که در بیشتر صرافی‌های کشور حاکم است). در گذشته‌ای نه چندان دور دولت‌ها فقط اسکناس‌هایی را که می‌شد معادل ارزش آن‌ها طلا یا نقره دریافت کرد را چاپ و روانه اقتصاد می‌کردند. به این ترتیب ساز و کاری برای کنترل ارزش پول بر پایه کالا به وجود آمد. اما در زمان حال پول‌های فیات در سراسر جهان رواج بیشتری دارند. در ادامه به چگونگی ساز و کار این پول‌ها خواهیم پرداخت.

طبیعتا از آنجایی که پول‌های فیات فاقد پشتوانه هستند، همواره باید ریسک سقوط ارزش آن‌ها را در شرایط تورمی بازار در نظر گرفت. ارزش این نوع پول می‌تواند در تورم‌های چندین رقمی (مانند آن چه در ونزوئلا در حال وقوع است) به صفر نیز برسد. در واقع ارزش ارزهای فیات بر مبنای اعتماد مردم و بازار تعیین خواهد شد، بنابراین وقتی مردم به آن ارز اعتماد نداشته باشند، ارزش آن خود به خود دچار نزول خواهد شد. اما در پول‌هایی که پشتوانه کالایی دارند شرایط به طور کلی متفاوت است. در اینجا خبری از اعتبار ارز نیست و پول دارای یک ارزش ذاتی و معادل با طلا است.

در ابتدا دلار آمریکا نیز بر پایه طلا بود و مدت طولانی این روند ادامه داشت تا اینکه با رشد سریع اقتصاد نیاز به چاپ پول بیشتر شد اما ذخایر طلای کافی برای آن وجود نداشت. همین موضوع باعث وقوع بحران مالی سال 1929 در این کشور شد و دولت فدرال را مجاب کرد که در سال ۱۹۳۳ تبدیل دلار آمریکا به طلا را ممنوع اعلام کند. در سال 1971 دولت آمریکا عملا از سیستم ارزی طلاپایه خارج شد و دلار آمریکا به یک پول بدون پشتوانه تبدیل شد. در همین سال دولت آمریکا همچنین عرضه طلا به ازای دلار را به دولت‌های خارجی به طور کلی متوقف کرد. درحال حاضر دلار آمریکا هیچ ارزش ذاتی ندارد و اعتماد مردم و بازارهای مالی جهان به این ارز اعتبار می‌بخشد.

پول بدون پشتوانه چه مزایا و معایبی دارد؟

پول فیات در صورتی می‌تواند موفق باشد که در جامعه باعث سهولت در انجام کارها شده و مردم را مجاب به استفاده از خود کند. دولت‌های پیشگام در قرن نوزدهم برای کنترل بهتر شرایط ارزی به استفاده از پول فیات روی آوردند. اما چرا می‌توان پول فاقد پشتوانه را بهتر کنترل کرد؟ چون که پول بدون پشتوانه مثل پولی که پشتوانه کالایی مثل طلا دارد، کمیاب نیست و با توجه به اراده بانک‌های مرکزی و دولت می‌توان میزان عرضه آن را کنترل نمود. همین موضوع به دولت قدرت زیادی می‌دهد و آن را قادر می‌سازد تا متغیرهای اقتصادی مانند میزان نقدینگی و نرخ بهره را کنترل کنند.

یکی از مشکلاتی که پول فاقد پشتوانه دارد، تغییرات قیمتی غیر واقعی آن است. به این موضوع در علم اقتصاد اصطلاحا حباب قیمتی می‌گوییم. برای مثال آن چه در بحران مالی سال 2008 رخ داد، در واقع ترکیدن این حباب قیمتی و افت شدید ارزهای فیات بود. اما این موضوع برای پول‌های با پشتوانه طلا اصلا مطرح نیست، چراکه این ارزها فقط به میزان محدودی و با پول فیات چگونه به وجود آمد؟ توجه به ذخایر طلای کشور منتشر می‌شوند.

برای مثال در دهه اول ۲۰۰۰ میلادی، کشور زیمباوه در واکنش به مشکلات اقتصادی که داشت به چاپ پول اقدام کرد. این پول کاملا بدون پشتوانه و غیرکارشناسی چاپ شد. همین موضوع باعث افزایش عرضه پول در بازار شد و در سال 2008 تورمی معادل 500 میلیارد درصد را در این کشور ایجاد کرد. در این زمان هر یک تریلیون دلار زیمبابوه معادل تنها 40 سنت آمریکا ارزش داشت. این فاجعه از اثرات چاپ پول بدون پشتوانه بدون انجام بررسی‌های کارشناسی است.

برای کسب اطلاعات کامل‌تر در خصوص بازار فارکس، استفاده از سایر آموزش‌های رایگان و دریافت مشاوره‌ها و سیگنال‌های معاملاتی به صفحات لیدوما فارکس در تلگرام و اینستاگرام نیز مراجعه کنید: LidomaForex@

تتر چیست

تتر از مشهور‌ترین ارزهای دیجیتال است و یک استیبل کوین است. این ارز دیجیتال اهمیت بسیار ویژه‌ای در بین رمز ارزها دارد که آینده ارزهای دیجیتال را عده این به این ارز هم وابسته می‌دانند. درواقع این ارز یک واسطه‌ای میان پول‌های فیات مانند دلار و یورو و بازار ارزهای دیجیتال عمل می‌نماید. ارزش تتر برابر با 1 دلار می‌باشد و ثابت مانده است. در این مقاله به شما می‌گوییم که تتر چیست و چه کاربردی دارد.

معرفی دقیق تتر

Tether تتر نوعی استیبل کوین می‌باشد که پشتیبانی‌کننده ارزهای فیات مثل دلار و یورو است. نماد آن USDT است. USDT به دلار وابسته است و شرکت Tether آن را راه‌اندازی کرد. ارز تتر به معامله‌کنندگان این امکان را می‌دهد که پول فیاتی خود را در صرافی‌ها انتقال دهند، بدون اینکه قوانین پول فیات را رعایت کنند. جدیداً درباره‌ی بدهی این شرکت عرضه‌کننده تتر مطالبی منتشرشده که نگرانی‌هایی را نیز همراه داشته است.

«₮» علامت تتر است که همان‌طور که گفتیم، استیبل کوینی است که ارز فیات آن را پشتیبانی می‌نماید و بهترین پشتیبان یعنی دلار آمریکا را دارد. درواقع این ارز به‌نوعی دلار دیجیتالی محسوب می‌شود. ارز دیگری به نام یورو نیز از تتر استفاده می‌کند و نماد آن EURT است. کسانی که این ارز را دارند نگران نوسانات قیمت نیستند ولی نوسان قیمت ارزهای فیاتی آن‌ها را نیز درگیر می‌کند.

ویژگی‌های تتر کدامند

ثابت ماندن قیمت تتر

ارزش تتر اندازه‌ی یک دلار آمریکا می‌باشد که البته گاهی دچار نوسان قیمت هم می‌شود و گاهی قیمت آن به 0.98 یا 1.02 دلار می رشد که این نوسان به دلیل میزان عرضه و تقاضا می‌باشد.

پشتیبان بسیار خوب

تتر توسط ارزهای فیات پشتیبانی و نگهداری می‌شوند و این خود برای کاربران یک امتیاز بسیار بزرگی است.

شفافیت بازار مالی تتر

اطلاعاتی که به ارزهای پشتیبان کننده تتر مربوط می‌شوند، به‌خوبی قابل‌مشاهده هستند و شفاف‌اند و هیچ ابهامی در آن‌ها نیست.

تبدیل کردن راحت به پول نقد

تتر در صرافی‌ها به‌راحتی به یکی از ارزهای فیات تبدیل می‌شود.

امنیت بالا

تتر بستری مشابه با بلاک چین دارد و امنیت کاربران را برای انتقال پول‌ها فراهم می‌کند. همه‌ی تراکنش‌هایی در بلاک چین تتر انجام می‌شوند، توسط ابزارهای موجود که یکی از آن‌ها وب‌سایت‌هایی مثل etherscan است، در دسترس قرار دارد.

کاربردهای تتر کدامند

انتقال بسیار راحت در کمترین زمان

تتر چون ثبات قیمت دارد، در بعضی موارد و شاید در خیلی از موارد این قابلیت را دارد که به‌جای دلار نیز به کار رود. تراکنش‌هایی که توسط تتر انجام می‌شود در برابر با ارزهای فیات، ارزان‌تر هستند و سریع‌تر انجام می‌شود که این ویژگی بسیار اهمیت دارد و برای انتقال دادن سریع دارایی به کاربر بسیار کمک می‌کند.

ارزش دارایی‌ها را در مقابل نوسانات قیمت، حفظ می‌کند

تتر در نوسان قیمت‌ها مثل افزایش یا کاهش قیمت ارزهایی مثل بیت کوین و اتریوم، ارزش سرمایه‌ی خود را حفظ کرده و به کاربر نگرانی وارد نمی‌کند. شما می‌توانید برای حفظ سرمایه خود، دارایی‌های خود را به تتر تبدیل کنید و در یک فرصت مناسب مثل پیش از بالا رفتن قیمت و بعد از پایین آمدن قیمت ارز بخرید. ثابت ماندن نسبی قیمت تتر و داشتن سرعت بال برای انجام تراکنش‌ها و کارمزد کم، سبب می‌شود که عده‌ی زیادی از کاربران از تتر جهت خریدوفروش دیگر ارزها مثل بیت کوین استفاده نمایند.

به این نکته نیز توجه کنید که درست که تتر از نوسان قیمت ارزها در امان می‌ماند، اما افزایش پول فیات چگونه به وجود آمد؟ و کاهش قیمت ارزهای فیات روی آن‌ها تأثیر دارد. با افزایش یا کاهش قیمت دلار و دیگر ارزها مثل یورو و پوند یا طلا هم ارزش USDT دچار نوسان می‌شود.

روش خرید ارز دیجیتال تتر

در کشورهایی غیر از ایران کاربران با کارت‌بانکی بین‌المللی و خرید ارزهای فیات مانند دلار، پوند و یورو از صرافی‌ها می‌توانند تتر بخرند. در ایران به پول فیات چگونه به وجود آمد؟ دلیل تحریم‌ها، جهت دست‌یابی به کارت‌های بانکی بین‌المللی محدودیت‌هایی داریم. برای خرید تتر باید در صرافی‌های داخلی، ثبت‌نام انجام بدهید و بعد از احراز هویت و تأیید شدن اطلاعات، هزینه را به‌صورت ریالی برای خرید تتر پرداخت نمایید. در میان صرافی‌های ایرانی نیز پیدا کردن یک صرافی معتبر کار راحتی نیست. مراقب باشید.

جهت معامله کردن در صرافی‌های بین‌المللی هم باید تتری پول فیات چگونه به وجود آمد؟ که خریدید را به کیف پول صرافی منتقل نمایید و به سمت معامله بروید. اگر قصد ندارید وارد معامله‌ای بشوید، باید تتر را از صرافی خارج کرده و در کیف پول‌هایی که این ارز را پشتیبانی می‌کنند، نگهداری نمایید. هنگامی ارز شما در صرافی است، اختیار آن نیز با صرافی است و در صورت حملات به صرافی، دارایی شما نیز ممکن است از دست برود.

کیف پول‌هایی که ارز دیجیتال تتر را پشتیبانی می‌کنند، کدامند

کیف پول تراست والت تتر: این کیف ‌پول مناسب تلفن همراه است و جهت استخراج تتر با موبایل نیز کارایی دارد. روش کار با آن نیز بسیار ساده است.

کیف پول کوینومی تتر: یکی از بهترین و کامل‌ترین کیف‌ پول‌هایی است که می‌توانید ارز خود را در آن نگهداری کنید.

کیف پول اتمیک تتر: این کیف پول نیز هم برای تلفن همراه و هم برای نسخه ویندوز مناسب است و اغلب رمز ارزها را پشتیبانی می‌کند.

کیف پول سخت‌افزاری لجر نانو: از امن‌ترین کیف ‌پول‌های جهانی است که مدل‌های مختلفی هم دارد.

کیف پول ترزور: این کیف پول امکان معامله به‌صورت آفلاین را نیز برای کاربران طراحی کرده است.

کیف پول اصلی تتر: این کیف ‌پول با ایجاد حساب کاربری در سایت تتر، امکان خریداری دارد، اما در ایران به دلیل تحریم‌ها امکان استفاده ندارد.

کارمزد تتر چگونه است

کارمزد تتر حدوداً صفر می‌باشد. برای اینکه دقیق‌تر بدانید، هزینه‌ی جابجایی تتر از یک کیف پول به کیف پول دیگر نیز متفاوت است اما کارمزد تراکنش‌ها در کیف پول تتر به حساب‌هایی که در بانک موجود است، 20 دلار است. حساب‌های موجود در بانک نه یک کیف پول دیگر به مقدار ۲۰ دلار در نظر گرفته‌شده است.

اکنون‌که دریافتید، تتر چیست برای خرید این رمز ارز می‌توانید اقدام کنید. بیشتر صرافی‌های داخلی و خارجی هم این ارز را پشتیبانی می‌کنند.

راستی! برای دریافت مطالب جدید در کانال تلگرام یا پیج اینستاگرام عضو شوید.