قوانین مربوط به کارگزاری ها

پراکندگی شعب کارگزاری‌ها در شهرهای مختلف ایران

کارگزاری چیست؟

در گذشته پس انداز یکی از راه های افزایش ثروت در ایران بود و نگرانی از کاهش ارزش دارایی چندان جایگاهی در میان مردم نداشت لذا بانک‌ها به عنوان اولین گزینه مورد توجه عموم بودند و نقش واسطه ای برای نگهداری پول و به مقدار اندکی افزایش مقدار آن را ایفا میکردند. با گذشت زمان و سرعت گرفتن رشد تورم اما به تدریج مفهوم قوانین مربوط به کارگزاری ها سرمایه گذاری جایگزین آن شد و دغدغه اصلی هر فرد خرید دارایی با بازدهی خوب و ریسک مورد قبول بود. در اینجا برای هر بازار واسطه های بوجود آمد تا سرمایه گذاران بتوانند دارایی مورد نظر خود را بدون دغدغه معامله کنند. کارگزاری و کارگزاران نیز یکی از این واسطه های مالی هستند که برای انجام معاملات در بازار سرمایه بوجود آمدند. در این مقاله به نقش کارگزاری در بازار سرمایه و خدماتی قوانین مربوط به کارگزاری ها که ارائه می دهد میپردازیم.

کارگزاری چیست؟

طبق تعریف قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی، شرکت کارگزاری بورس به شخص حقوقی گفته می شود که اوراق بهادار را برای دیگران و به حساب آن‌ها معامله می‌کند. به بیانی ساده تر شرکت کارگزاری به نهاد مالی گفته می شود که از سازمان بورس و اوراق بهادار مجوز دریافت کرده و به فعالیت قانونی در بازار بورس می پردازد. در واقع نقش واسطه ای را بین خریداران و فروشندگان ایفا می کنند و معاملات سهام، کالا، اوراق بهادار و اوراق مبتنی بر کالا را تسهیل می کنند و در ازای آن مبلغی به عنوان کارمزد دریافت می‌نمایند.

همانطور که گفته شد انجام فعالیت توسط کارگزاری نیازمند کسب مجوز تاسیس و فعالیت از سازمان بورس و اوراق بهادار و عضویت در کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار و بورس مربوطه است و افرادی نیز که در این شرکت ها مشغول به فعالیت هستند، افراد با تجربه، خبره و آشنا به مسائل مالی هستند.

کارگزار بورس کیست؟

هر چند در قانون بازار اوراق بهادار کارگزار به شخص حقوقی اطلاق می شود که کار خرید و فروش سهام و اوراق بهادار را به نمایندگی از طرف مشتریان انجام می دهد اما در تعریف عرفی آن به فردی که در شرکتهای کارگزاری فعالیت دارند و بر قوانین و مقررات بازار سرمایه تسلط دارند و با علم مالی خود می توانند بهترین اقدام به منظور خرید و فروش اوراق بهادار و کالا در تالار معاملات بورس­ها و بازارهای خارج از بورس را برای مشتریان انجام دهند.

تاریخچه کارگزاری‌ها

فعالیت کارگزاری‌ها در ایران به سال ۱۳۴۶ و همزمان با راه‌اندازی بورس در ایران باز می‌گردد، اما در آن زمان کارگزاران فعال عمدتا بانکی و وابسته به دولت بودند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی مجوز فعالیت به کارگزاری های خصوصی نیز اعطا شد و در سال 1376 و با فعالیت مجدد بورس پس از دوره ای وقفه، کارگزاری های جدیدی شروع به فعالیت کردند.

در ابتدا فعالیت کارگزاران تنها در 2 روز معاملاتی طی هفته صورت می‌گرفت اما به تدریج این تعداد نیز به 5 روز در هفته برای بورس و فرابورس و از ساعت 9 تا 12:30 تغییر پیدا کرد. شایان ذکر است که ساعات معاملات دیگر بازارهای مالی نظیر بورس کالا و بورس انرژی متفاوت است.

نقش کارگزاری در معاملات و بازارهای مالی چیست؟

برای درک بهتر نقش کارگزار و شرکت کارگزاری تصور کنید هر سرمایه گذار و سهامدار به صورت حضوری و بدون هیچ واسطه ای (در اینجا شرکت کارگزاری) اقدام به انجام معاملات خود می کند. بی تردید مشکلات زیادی در این راه وجود خواهد داشت و هرج و مرج غیرقابل کنترلی بوجود خواهد آمد. خریداران و فروشندگان نخواهند توانست به راحتی طرف های مقابل خود در معاملات را پیدا کنند و معاملات به کندی و با هزینه ای بیشتر انجام خواهد گرفت و همچنین احتمال نکول و دیگر مشکلات در ایفای تعهدات نیز افزایش خواهد یافت.

همانطور که گفته شد کارگزاری یک واسط و پل ارتباطی بین خریداران و فروشندگان است و میتوانند در لحظه معاملات بی‌شمار با کارمزد معقول و با سرعت بالا انجام دهد. همچنین آمار و داده های دقیقی نیز از تعداد و قیمت این معاملات در اختیار مشتریان و سایر استفاده کنندگان از این داده های قرار می دهد.

کارگزاری‌ها چه وظایفی دارند؟

حال که متوجه شدیم نقش کارگزاری در معاملات بازار سهام چیست، خوب است که بدانیم کارگزاری‌ها چه خدماتی ارائه می‌دهند یا کارگزاری‌ها چه وظایفی دارند؟ به طور کلی کارگزاری ها خدمات زیر را ارائه می دهند:

انجام معاملات

کارگزاری ها میتوانند انواع معاملات و خرید و فروش سهام، حق تقدم سهام، اوراق بدهی، اوراق مشتقه و معاملات آتی و آپشن در بورس و فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی را انجام بدهند و برای هر کدام از معاملات گفته شده نیاز به کسب مجوز از سمت سازمان بورس دارند. این معاملات می توانند به صورت حضوری یا اینترنتی انجام بگیرند. برخی از کارگزاری ها مجوز معاملات در همه موارد گفته شده را دارند و برخی نیز در تعدادی از این موارد مجوز فعالیت دارند.

در این راستا کارگزاری کاریزما تلاش نموده است تا با دریافت مجوز از سازمان بورس انواع معاملات را در بازارهای مالی فراهم کند تا مشتریان بتوانند علاوه بر معاملات سهام و سایر اوراق بهادار، قراردادهای آتی و اختیار معامله در بورس کالا و بورس انرژی را نیز خرید و فروش نمایند.

خدمات مشاوره پذیره نویسی و تعهد پذیره نویسی

شامل مشاوره پذیرش و ثبت شرکت ها در خصوص فرآیند پذیرش و ارائه مدارک و مستندات مربوطه به بورس و هیئت پذیرش و عرضه سهام و اوراق بهادار آنها در بورس و فرابورس است. همچنین کارگزاران می توانند خدمات مربوط به تعهد پذیره نویسی اوراق بهادار شرکتها را انجام دهند به این صورت که متعهد می شوند اوراق بهاداری که ظرف مهلت پذیره نویسی به فروش نرسیده است را خریداری نمایند.

در ادامه دیگر خدمات ارائه شده در کارگزاری را شرح می‌دهیم.

مشاوره سرمایه گذاری

ارائه مشاوره به سرمایه گذاران در خصوص چگونگی خرید و فروش سهام (اعم از اوراق بهادار پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس) ، مشاوره تخصصی مدیریت دارایی و ریسک به آنها و توصیه برای تشکیل پرتفوی متناسب با میزان ریسک پذیری مشتریان.

بازارگردانی اوراق بهادار

از دیگر خدماتی که کارگزاران می توانند ارائه نمایند خدمات مربوط به بازار گردانی است. بازارگردانی به فعالیتی گفته می شود که عرضه و تقاضا را در بازار تنظیم می کنند و مانع از نوسان شدید قیمت ها می شوند. این اقدام به افزایش نقدشوندگی بازار کمک می کند.

علاوه بر این موارد برخی از شرکت های کارگزاری خدمات زیر را نیز مازاد بر موارد گفته شده ارائه می دهند.

اعتبار معاملاتی

برخی از شرکت های کارگزاری با توجه به میزان گردش معاملاتی مشتریان خود به آنها اعتبار تخصیص می دهند. این اعتبار با توجه به مبلغ سرمایه گذاری شده در سهام توسط مشتری است و درصدی از کل این مبلغ را شامل می شود. در ازای قوانین مربوط به کارگزاری ها پرداخت این اعتبار درصدی به عنوان بهره از مشتریان دریافت می شود که از این لحاظ مشابه وامی است که بانکها در اختیار مشتریان خود قرار می دهند.

تخفیف معاملاتی

همانطور که قبلا گفتیم عمده درآمد شرکت های کارگزاری از کارمزدی است که از معاملات انجام شده دریافت می شود و درصد کارمزد ها از جانب سازمان بورس تصویب و به کارگزاران ابلاغ می شود. هر چند سقف کارمزدها مشخص است اما برخی از شرکت های کارگزاری به برخی از مشتریان ویژه خود یا به منظور جذب مشتری های جدید تخفیفاتی در کارمزد معاملات اعمال می کنند.

برگزاری دوره ای آموزشی

برخی از کارگزاری‌ها دوره‌هایی تحت عنوان آموزش بورس به صورت حضوری یا غیرحضوری برگزار می‌کنند.

نقش نهاد کانون کارگزاران چیست؟

به تشكل هاي خود انتظامي که به منظور تنظيم روابط بين اشخاص فعال در بازار اوراق بهادار ، طبق دستورالعمل هاي مصوب «سازمان» به صورت مؤسسه غير دولتي، غير تجاري و غير انتفاعي به ثبت ميرسند کانون گفته می شود و شامل كانون كارگزاران، معامله گران، بازارگردانان، مشاوران و ناشران، سرمايه گذاران و ساير مجامع مشابه است.

همانطور که گفته شد کانون های بسیاری وجود دارد و کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران از سال 1386 به عنوان یک موسسه غیردولتی فعالیت خود را آغاز کرد. اعضای این کانون تمام کارگزاران فعال در بازار سرمایه هستند و در واقع شرکت های کارگزاری بورسی برای فعالیت در بازار سرمایه باید به عضویت این کانون درآیند. بنابراین انجام فعالیت کارگزاری، کارگزار/معامله‌­گری و بازارگردانی در کلیه بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس بدون عضویت در کانون کارگزاران غیر‌قانونی قلمداد می­‌گردد.

مهم‌ترین وظیفه این کانون نظارت و قانو‌ن‌گذاری برای شرکت‌های کارگزاری است. نحوه و کیفیت خدمات‌رسانی اعضا، پیشنهاد تغییر سقف کارمزدها و نرخ‌های خدمات اعضای کانون به سازمان، ارتباط با سایر ارکان و فعالان بازار اوراق بهادار، ایجاد سازش و حل اختلافات و مشکلات بین کارگزاران، کارگزار معامله‌گران و بازارگردانان و سایر اشخاص ذیربط، تنظیم روابط بین اعضای کانون با یکدیگر و با اشخاص وابسته به اعضاء، کمک به تهیه و تدوین قوانین، مقررات و آئین‌نامه‌های مربوط به اعضای کانون و بازار اوراق بهادار، کمک به ایجاد یک بازار اوراق بهادار عادلانه، رقابتی و کارا در کشور به منظور جلب اعتماد سرمایه‌گذاران، ارتقاء اعتبار اعضای کانون و اشخاص وابسته به اعضاء نزد سرمایه‌گذاران و . از جمله وظایف کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار است.

آدرس سایت کانون کارگزاران به آدرس https://www.seba.ir/ است.

آیا مراجعه حضوری به کارگزاری ضروری است؟

اولین گام برای سرمایه گذاری در بورس داشتن کد معاملاتی است. در گذشته برای دریافت کد معاملاتی، میبایست الزاما به صورت حضوری به کارگزاری مراجعه کرده و با در دست داشتن مدارک شناسایی شامل شناسنامه و کارت ملی، اقدام به افتتاح حساب نمایید. اما در حال حاضر این فرآیند به صورت غیرحضوری تعریف شده است و بسیاری از کارگزاران فرآیند افتتاح حساب را به صورت غیرحضوری انجام می دهند. تنها کافی است که فایل مدارک را به صورت اسکن شده در اختیار داشته باشید و با مراجعه به سایت کارگزاری مورد نظر که خدمت افتتاح حساب را به صورت غیرحضوری انجام میدهد، این فرآیند زمانبر را در عرض چند دقیقه انجام دهید. همچنین فرآیند احراز هویت سجام نیز به صورت غیرحضوری امکان پذیر است.

کارگزاری کاریزما نیز از جمله کارگزاری هایی است که فرآیند ثبت نام و احراز هویت به صورت غیرحضوری انجام می‌شود. افتتاح حساب شما در کارگزاری کاریزما و دریافت کد بورسی کمتر از 5 دقیقه زمان نیاز دارد. کاریزما به عنوان یک کارگزاری خصوصی سعی در ایجاد یک تجربه متمایز با سبدی کامل از خدمات در زمینه معاملات در بورس اوراق بهادار، بورس کالا، بورس انرژی و خرید و فروش انواع سهام، ابزارهای مشتقه از جمله قرارداد های آتی و اختیار معامله، گواهی سپرده کالایی و سایر اوراق بهادار دارد. برای افتتاح حساب اینجا کلیک کنید.

لازم به ذکر است که ثبت نام در کارگزاری‌ها اکنون به صورت رایگان انجام می‌شود و تنها هزینه ای که پرداخت می‌کنید به منظور ثبت نام در سامانه سجام است.

مراحل ثبت نام در کارگزاری

برای ثبت نام در کارگزاری ابتدا باید به سامانه سجام به آدرس www.sejam.ir مراجعه کنید و از "بخش ثبت نام در سجام" پس از طی مراحل گفته شده ثبت نام خود را انجام دهید. سپس کد 10 رقمی برای شما ارسال میشود که فرآیند احراز هویت با کمک آن صورت می گیرد و در ادامه به آن نیاز خواهید داشت. سپس به سایت کارگزاری مورد نظر مراجعه نموده و با داشتن اسکن مدارک مورد نیاز و با کلیک بر روی بخش ثبت نام غیرحضوری ثبت نام شما قوانین مربوط به کارگزاری ها تکمیل خواهد شد.

برای ثبت نام و دریافت کد بورسی اینجا کلیک کنید.

ملزومات ثبت نام در شرکت کارگزاری چیست؟

برای ثبت نام اینترنتی و احراز هویت می‌بایست تصویر اسکن شده شناسنامه و کارت ملی را داشته باشید. همچنین علاوه بر این مدارک، ارائه اطلاعات شناسنامه‌ای، شغلی، تحصیلی و حساب بانکی شامل کد شعبه، نام شعبه و شماره شبا نیز الزامی است. لازم به ذکر است که تا چند وقت پیش مدرک تحصیلی مورد نیاز برای دریافت کد معاملاتی حداقل دیپلم بود اما این شرط به منظور گسترش بازار سرمایه و بهره مندی افراد بیشتر حذف شده است و از این پس هر شخص بالای ۱۸ سال سن، می‌تواند کد معاملات آنلاین دریافت کند و خود نسبت به خرید و فروش سهام مبادرت ورزد.

چند کارگزاری‌ فعال در بازار سرمایه وجود دارد؟

در حال حاضر 108 کارگزاری در سایت سازمان بورس اوراق بهادار به آدرس seo.ir موجود است که دفاتر شعب آنها در سراسر کشور فعال می باشند که هر کدام در یک یا چند بازار اعم از بازار بورس اوراق بهادار، بورس کالا، بورس انرژی یا فرابورس فعالیت می‌کنند. عمده شعب کارگزاری‌ها در شهر تهران است اما در سایت سازمان بورس اوراق بهادار و در بخش "نهادهای تحت نظارت" میتوانید کارگزاری های موجود در دیگر شهرها را جستجو کنید و همچنین با جستجو در سایت کارگزاری مورد نظر نیز میتوانید قوانین مربوط به کارگزاری ها آدرس شعب آن را پیدا کنید.

شرکت کارگزاری کاریزما به عنوان یکی از شرکت های زیرمجموعه گروه مالی کاریزما، از آبان ماه سال 1400 فعالیت خود را آغاز نمود. کارگزاری کاریزما به عنوان یک کارگزاری خصوصی با هدف ارائه خدمات متمایز با تکیه بر بیش از یک دهه تجربه فعالیت برند کاریزما در بازار سرمایه، سعی در ایجاد یک تجربه متمایز با سبدی کامل از خدمات در زمینه معاملات در بورس اوراق بهادار، بورس قوانین مربوط به کارگزاری ها کالا، بورس انرژی و خرید و فروش انواع سهام، ابزارهای مشتقه از جمله قرارداد های آتی و اختیار معامله، گواهی سپرده کالایی و سایر اوراق بهادار دارد. شما می‌توانید به راحتی و به صورت غیرحضوری از کارگزاری کاریزما کد بورسی خود را دریافت کنید. برای اطلاع بیشتر اینجا کلیک کنید.

آشنایی با قوانین و مقررات بورس

بازار بورس به عنوان یکی از مناسب ترین ساز و کارها برای تأمین مالی شرکت های مختلف و هم چنین سرمایه گذارای افراد جامعه با سرمایه های خرد و کلان به شمار میرود که تا حد بسیار زیادی میتواند به عنوان ابزاری برای مدیریت ریسک های اقتصادی به شمار برود. بورس سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان یک موسسه عمومی غیردولتی که دارای شخصیت حقوقی مستقل از اعضاء است میباشد و به دلیل الزام به فعالیت در یک چهارچوب شفاف و با نظارت دائمی و مستمر محل بسیار مساعدی برای تجمیع سرمایه های اندک به شمار میرود. این سازمان به دلیل ماهیت عملکرد خود مکلف به تبعیت از قوانین و مقرراتی است تا نظم بازار سرمایه مختل نگردد.

مهم ترین قوانینی که بر بورس حاکم است عبارت است از: قانون بازار اوراق بهادار، قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی و قانون مبارزه با پولشویی. در هریک از این قوانین برای نهادهای مالی وابسته به بورس الزامات و تکالیفی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در نظر گرفته شده است.

نهادهای مالی فعال در بورس که زیر نظر سازمان بورس فعالیت دارند عبارتند از:

• شرکت های کارگذاری: کارگزار بورس نیز شخص حقوقی است که اوراق بهادار را به نام و به حساب دیگری و برای آنها معامله میکند و به نوعی واسطه بین خریداران اوراق بهادار به عنوان سرمایه گذاران این حوزه و فروشندگان است. کارگزاران به نمایندگی از خریداران اقدام میکنند فلذا کارمزد خدمات را نیز از ایشان دریافت می کنند. موسسین و سهام داران شرکت های کارگزاری میتوانند اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند و قانون برای هریک شرایطی را پیش بینی کرده است که از جمله آن میتوان به مواردی از قبیل تحصیل در رشته های خاص و تجربه کافی در حوزه های مالی، فقدان سهام داری در شرکت های مشابه، فقدان سابقه کیفری به ویژه در جرائم مالی، قرار نداشتن در لیست بدهکاران بانکی و تناسب میزان سهام داری با دارایی برای اشخاص حقیقی و سپری شدن حداقل بیش از دوسال از تأسیس شخص حقوقی و سپری شدن سه دوره مالی، نداشتن بدهی معوق به نظام بانکی، عدم سوء پیشینه کیفری مرتبط، دارا بودن سود عملیاتی قابل استناد به اسناد حسابرسی، عدم تغییرات در طی یک سال منتهی به درخواست و دریافت مجوزهای مورد نیاز و … برای اشخاص حقوقی اشاره کرد. شرکت های کارگزاری برای فعالیت در بورس مستلزم مجوزهایی هستند که در موارد متعد قانونی به آنها اشاره شده است.
• سبدگردان: سبدگردان‌ها طبق قانون بازار اوراق بهادار شخصیت‌های حقوقی هستند در جهت مدیریت دارایی اشخاص، با استفاده از مشاوران متخصص، که با سرمایه گذاران قراردادهای مشخصی منعقد میکنند و در راستای این قراردادها به خرید و فروش یا حفظ و نگهداری سهام و اوراق بهادار میپردازند. اشخاص حقوقی که میخواهند در قالب سبدگردان فعالیت کنند باید مجوزهای لازم را از سازمان بورس دریافت دارند. براساس دستورالعمل تأسیس و فعالیت سبدگردان برای اینکه بتوان به فعالیت در این راستا اقدام کرد چه قصد تأسیس شرکت سبدگردان وجود داشته باشد چه به دنبال تبدیل باشیم مستلزم استفاده از خدمات حسابرسان رسمی است. در سبدگردانی اختصاصی مجموع دارایی‌های موضوع سبدگردانی(اعم از وجه نقد،سهام، اوراق خزانه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اوراق سکه بهار آزادی و …) است که به مشتری معینی تعلق دارد.
• صندوق های سرمایه گذاری: نهاد مالی است که کمک میکند تا اشخاصی که به صورت غیرمستقیم خواهان سرمایه گذاری در بورس هستند از این امکان برخوردار شوند. صندوق سرمایه گذاری آمیزه ای از سهام، اوراق بهادار و اوراق مشارکت است. صندوق های سرمایه گذاری به عنوان مدیران حرفه ای دارایی ها شناخته میشوند چرا که رقابت حرفه ای این صندوق ها با یکدیگر در جذب سرمایه گذار موجب میشود از تحلیلگران متخصص و مجرب برای انجام وظایف خود بهره بگیرند و از آنجا که بخشی از دارایی های این صندوق ها طبق قانون الزاما در قالب سپرده های بانکی و اوراق مشارکت است فلذا این تنوع گرایی دارایی موجب میشود تا ریسک سرمایه گذاری تا حدود بسیار زیادی کاهش پیدا کند. توجه به این نکته نیز ضروری است که این صندوق ها تحت نظارت مستمر سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارند. صندوق های سرمایه گذاری براساس ترکیب دارایی شان، انواع مختلفی دارند.
• شرکت های مادر (هلدینگ): شرکت هایی که به دنبال نوعی هم افزایی از طریق سرمایه گذاری در شرکت های سرمایه پذیر هستند و در ماده ۴ آیین نامه اجرایی قانون بازار اوراق بهادار شناسایی شده اند. این شرکت ها در واقع گروهی از شرکت های فعال در زمینه ها و صنایع مشابه یا مشابه در کارکرد هستند و به دنبال ایجاد یک فضای مساعد در حیطه مشخصی برای خود هستند.

رسیدگی به تخلفات و شکایات در بورس

یکی از موضوعاتی که پرداختن به آن در بحث بورس و به صورت کلی بازارهای مالی ضروری است موضوع حل اختلافات در این حوزه هاست. به ویژه آنکه پیش بینی میشود در موقعیت های مختلفی از حدود وظایف و اختیارات قانونی تخطی و تخلفاتی صورت پذیرد. اینکه در مواقع بروز تخلف کدام نهاد و مرجع صلاحیت رسیدگی دارد و این رسیدگی تابع چه خصایص و ویژگی هایی است نیز بسیار حائز اهمیت است. شکل گیری اختلاف به دلیل تضاد منافعی که ایجاد آن دور از تصور نیست امری قابل پیش بینی است و در دعاوی بورسی اظهارنظر افراد متخصص و مجرب میتواند راه حل هایی را ارائه دهد که در حقوق اقتصادی اصطلاحاً به عنوان تصمیمیات کارآمد شناخته میشوند و شاید در راستای همین رویکرد نیز هست که قانون گذار مراجع اختصاصی را برای چنین اختلافاتی پیش بینی کرده است تا حدودی زمینه رسیدگی های تخصصی را فراهم آورد. موضوع دیگری که نباید از نظر دور نگه داشت مسئله اهمیت سرعت در رسیدگی است چرا که در دعاوی مالی و دعاوی بازرگانی اینکه اختلاف سریع و موثر حل گردد بر موضوعات دیگر ارجحیت دارد.

مراجع رسیدگی کننده:

مستند به بند ۱۱ ماده هفت قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران که در آن اتخاذ تدابیر ضروری و انجام اقدامات لازم به منظور حمایت از حقوق و منافع سرمایه گذاران در بازار اوراق بهادار را مشخصاً از وظایف هیأت مدیره سازمان بورس قرار دانسته است و ماده ۲۵ قانون ارتقاء نظام اداری و مقابله با فساد که دستگاهها را برای ایجاد یک سامانه جهت ساماندهی و پذیرش غیرحضوری شکایات موظف نموده؛ گروه پاسخگویی به شکایات سازمان بورس و اوراق بهادار بیش از ده سال است که با دستور هیأت مدیره سازمان بورس در راستای پاسخ به سوالات و شکایات سرمایه گذاران و سهام داران ایجاد شده است که باید تمامی شکایاتی که به سازمان بورس ارسال میشود را بررسی و با استفاده از سازو کارهای سامانه سمتا به آنها رسیدگی و گزارش های تفصیلی در این خصوص نیز تدارک ببیند. این گروه با هدف رسیدگی به شکایات و ارائه حمایت های قانونی لازم به کلیه فعالان بورس از جمله سهام داران و سرمایه گذاران که حتی شامل تلاش برای توسعه دانش حقوقی این گروهها نیز هست. یکی از مهم ترین وظایف این گروه این است که علاوه بر استفاده و تلاش در جهت همسویی با استانداردهای جهانی که از سوی فدراسیون جهانی بورس ها و سازمان بین‌المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار ارائه میشود پیشنهادات خود را برای ارتقای نظام حقوقی و بهبود قوانین حوزه بورس نیز ارائه کند.

ثبت شکایت در این خصوص باید از طریق https://shekayat.seo.ir/ انجام پذیرد. از طریق این سامانه هر شخص حقیقی یا حقوقی میتواند شکایات خود را از همه فعالان بازار بورس به سازمان اعلام کند . متقاضی باید مشخص کند که قصد شکایت از چه نهادی را دارد مثل نهاد مالی غیرکارگذار، ناشر اوراق بهادار، کارگزار، تشکل خود انتظام و … و از طرفی ممکن است شکایت مربوط به شکایت ثبت شده پیشین باشد و به اصطلاحاً توضیح آن محسوب گردد. هرگاه کد رهگیری اتمام مراحل شکایت به شاکی ارائه شود به این معناست که شکایت وی به خوبی ثبت شده و از سوی وی قابل پیگیری خواهد بود.

کمیته رسیدگی و پیگیری تخلفات نیز یکی دیگر از زیر مجموعه های معاونت حقوقی بورس است که مهم ترین وظیفه ای که دنبال میکند رسیدگی به تخلفات و به تعبیری ایفای وظیفه نظارتی سازمان بورس در رعایت و اجرای قوانین در این حوزه است. مهمترین سندی که این نهاد در رسیدگی ها به آن متوسل میشود عبارت است از “دستورالعمل رسیدگی به تخلفات اشخاص موضوع ماده ۳۵ قانون بازار و اوراق بهادار ج.ا.ا و دیگر اشخاص تحت نظارت سازمان” که بر مبنای آن در تمام رسیدگی ها مکلف به ثبت و ضبط الکترونیکی روند رسیدی است. صلاحیت این کمیته عام است و رسیدگی آن دو مرحله ای است، بدین ترتیب که در مرحله اول هیأت رسیدگی به تخلفات به موضوع رسیدگی مینماید و این رسیدگی در هیأت مدیره سارمان بورس قابل تجدیدنظرخواهی است.

خدمات حقوقی بورسی که میتواند از سوی موسسه حقوقی بیان امروز ارائه شود دو محور اساسی را در بر میگیرد:

ثبت شرکت کارگزاری

کارگزار به فردی اطلاق می شود که دارای شخصیت حقوقی می باشد. کارگزاران در زمینه ی خرید و فروش اوراق بهادار و یا اوراق در زمینه ی دادن خدمات به مشتریان در بازار سرمایه می باشد، فعالیت می کنند. موسسات حقوقی که خرید و فروش اوراق بهادار به واسطه آنها صورت می گیرد، شرکت های کارگزاری نام دارند. شرکت های کارگزاری با دریافت مبلغی تحت عنوان حق العمل یا به عبارت دیگر حق کارگزاری به نمایندگی از سوی خریداران یا فروشندگان سهام، معامله انجام می دهند. شرکت های کارگزاری به شکل مستقیم تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار می باشند، بنابراین انتخاب مدیر عامل و اعضای هیئت مدیره مستلزم تایید از سوی سازمان مربوطه خواهد بود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ثبت شرکت کارگزاری تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

ثبت شرکت کارگزاری

شرکت های کارگزاری اولین و قدیمی ترین نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه هستند از این رو مقررات زیادی در خصوص آن ها به تصویب رسیده است. مقررات مربوط به اخذ مجوز فعالیت، تایید صلاحیت اعضای هیات مدیره و مدیر عامل، ضوابط حاکم بر تبلیغات آن ها، سبدگردانی، عضویت در کانون کارگزاران و شرایط فعالیت در بورس از جمله مقررات حاکم بر کارگزار هستند. همه شرکت های کارگزاری دارای اساسنامه مدون مشابه هستند که به تصویب سازمان بورس رسیده است.

طبق دستورالعمل صدور مجوز تاسیس و فعالیت کارگزاری در بورس، سازمان بورس و اوراق بهادار تعداد مجوزهای قابل صدور برای تاسیس شرکت کارگزاری را تعیین و طبق اعلان فراخوان از متقاضیان تاسیس شرکت کارگزاری یا دریافت مجوز فعالیت در بورس مورد نظر دعوت به عمل می آورد تا مدارک و اطلاعات خود را ارائه دهند. در فراخوان مذکور حدود خدمات قابل ارائه، بورس مورد نظر و سایر شرایط قید می گردد. با توجه به نیاز بازار سرمایه به خدمات کارگزاران جدید، سازمان بورس هر زمان که لازم تشخیص دهد، نسبت به فراخوان عمومی مزبور جهت پذیرش کارگزاران جدید در هر یک از بورس ها اقدام نموده و شرایط لازم از نظر حداقل سرمایه، صلاحیت های لازم جهت سهامداران و اعضای هیئت مدیره آنان، شرایط فضای کاری و نرم افزارهای مورد نیاز و پرسنل لازم را برآورد نموده و از متقاضیان ثبت نام می نماید. پس از پایان مهلت فراخوان مدارک متقاضیان بررسی و بر اساس امکانات رتبه بندی می شوند و برای متقاضیان دارای بیشترین امتیاز موافقت اصولی صادر می گردد و به آن ها طبق بند الف ماده سه حداکثر چهار ماه از تاریخ ابلاغ اولیه مهلت تاسیس و احراز شرایط شروع فعالیت و شروع عملی فعالیت بر اساس مجوز صادره اعطاء می گردد.

مقررات حاکم بر کارگزاری

• مطابق ماده ۳۴ قانون بازار فعالیت کارگزاران در هر بورس موکول به پذیرش در آن بورس، طبق دستورالعملی است که به پیشنهاد بورس به تایید سازمان می رسد، البته شروع به فعالیت کارگزاری، منوط به عضویت در کانون مربوط و رعایت مقررات است.
• به موجب ماده ۲۹ قانون بازار، صلاحیت حرفه ای اعضای هیئت مدیره و مدیران، حداقل سرمایه، موضوع فعالیت در اساسنامه، نحوه گزارش دهی و نوع گزارش های ویژه حسابرسی کارگزاران، باید به تایید سازمان برسد.
• بر اساس ماده ۳۸ قانون بازار در صورتی که کارگزار، درخواست کناره گیری موقت یا دائم از فعالیت خود را داشته باشد، باید مراتب را به سازمان، کانون و نیز بورس مربوطه اعلام نموده و مجوز فعالیت خود را نزد کانون تودیع نماید.
• مطابق ماده ۱۰ دستورالعمل اجرایی معاملات، سفارشاتی که توسط کارگزار به سامانه معاملات وارد می شوند، حداقل باید شامل این موارد باشند: نماد معاملاتی، تعیین خرید یا فروش، نوع سفارش، حجم سفارش، شرایط قیمتی، کد معاملاتی و اعتبار زمانی سفارش.

شرایط دریافت و اجرای سفارش مشتریان

دسترسی کارگزار به سیستم معاملات و امکان فروش سهام اشخاص موجب شده است تا وظیفه احراز هویت مشتری بر عهده کارگزار باشد. کارگزاران مطابق مقررات نسبت به احراز هویت و شناسایی مشتریان اقدام می نمایند و تصویب قانون پولشویی و آیین نامه آن، این مسئولیت را دو چندان نموده است. کارگزاران مکلف به ثبت و نگهداری مدارک مربوط به سوابق شناسایی مشتریان و اطلاعات، مستندات و سوابق مربوط به معاملات می باشند.

شرایط تاسیس شرکت کارگزاری بورس

• تابعیت ایران
• عدم سوء پیشینه کیفری
• داشتن حسن شهرت
• دارای حداقل سن 25 سال
• دارای حداقل 3 سال سابقه کارآموزی
• گذراندن امتحان حرفه ای و نظری
• دادن وثیقه نقدی یا ملکی به میزان تعیین شده توسط شورای بورس
• اجازه هیئت بورس

شرکت های کارگزاری را می توان در دو قالب سهامی خاص و با مسئولیت محدود به ثبت رساند که در ادامه به شرایط و مدارک لازم جهت ثبت این شرکت ها می پردازیم.

ثبت شرکت کارگزاری سهامی خاص

شرایط ثبت شرکت سهامی خاص به شرح ذیل است:

• حداقل 3 نفر عضو+ 2 نفر بازرس
• حداقل 35 درصد سرمایه نقداَ پرداخت شود.
• حداقل سرمایه 1000000ریال

مدارک لازم برای ثبت شرکت سهامی خاص به شرح ذیل است:

• کپی کارت ملی و شناسنامه ی کلیه اعضا
• امضای اقرارنامه
• اصل گواهی عدم سوء پیشینه
• اخذ مجوز در صورت مجوزی بودن موضوع
• تنظیم وکالتنامه بنام وکیل، چنانچه امور توسط وکیل انجام می شود.

ثبت شرکت کارگزاری با مسئولیت محدود

شرایط ثبت شرکت با مسئولیت محدود به شرح ذیل است:

• وجود حداقل 2 نفر عضو
• حداقل سرمایه 100000 ریال
• تعهد با پرداخت کل سرمایه

مدارک لازم برای ثبت شرکت با مسئولیت محدود به شرح زیر است:

• کپی شناسنامه و کارت ملی کلیه ی اعضا
• اصل گواهی عدم سوء پیشینه
• امضای اقرارنامه
• مجوز در صورت مجوزی بودن موضوع

ثبت نام در بورس اوراق بهادار

بورس اوراق بهادار، یکی از فعال‌ترین بازارهای مالی حال حاضر است که سرمایه گذاری در آن به همراه مهارتی کافی می‌تواند بازده بسیاری برایتان به همراه داشته باشد؛ اما در حال حاضر برای ثبت نام در بورس اوراق بهادار و انجام معامله در آن مانند گذشته دیگر نیازی به حضور فیزیکی در تالار بورس نیست و شما با در اختیار داشتن اینترنت و لپ تاپ یا گوشی همراه قادر خواهید بود به‌راحتی سهام مورد نظر خود را خرید و فروش کنید. مراحلی که باید به‌صورت کلی طی شوند عبارت‌اند از:

1. ثبت نام در سجام
2. دریافت کد بورسی
3. ثبت نام در کارگزاری و دریافت اطلاعات حساب
4. شروع معاملات

برای سرمایه گذاری در بورس، چه به‌صورت یک شخص حقیقی و چه به‌صورت حقوقی، در ابتدا نیاز به یک کارگزار رسمی و مورد تایید سازمان بورس اوراق بهادار دارید تا “کد بورسی یا همان کد معاملاتی” خود را از آن دریافت کنید. این کد برای هر شخص منحصر به فرد است و در واقع شناسه‌ی او در بازار بورس به‌حساب می‌آید که از تعدادی حرف و عدد تشکیل شده است. کد بورسی یکی از الزامات ورود به بورس اوراق بهادار و خرید و فروش در بازار سرمایه است. چه افراد حقیقی و چه افراد حقوقی در سامانه اطلاعاتی بورس از طریق این کد شناسایی می‌شوند. نحوه‌ی ثبت نام در بورس و دریافت کد بورسی در بیشتر کارگزاری‌ها در شهرهای مختلف، به‌صورت غیر حضوری و حضوری از طریق شعب کارگزاری انجام می‌شود.

تخلفات بورسی

با وارد شدن حجم عظیمی از کدهای بورسی به بازار سرمایه، بستر و زیرساخت های بورسی نیز باید تقویت شوند. در این زمینه، یکی از مسائل آزار دهنده تخلفات بورسی هستند. از جمله این تخلفات می توان به تخلفات کارگزاری ها، شرکت های فعال در بورس و فرابورس، تخلفات شرکت های سبدگردان، موارد نقض قانون توسط شرکت های تامین سرمایه، تخلفات صورت گرفته در سازمان بورس و. اشاره کرد. بنابراین، با توجه به اهمیت موضوع و دیده شدن موارد متعدد در بازارهای مختلف، در ادامه مقاله قصد داریم تعدادی از تخلفات بورسی را مورد بررسی قرار دهیم.

تخلف کارگزاری های بورس

یکی از تخلفات بورسی که امکان رخ دادن آن وجود دارد، مربوط به کارگزاری ها می باشد. کارگزاری ها یک دستورالعمل انضباطی دارند که عمل کردن خارج از آن دستورالعمل تخلف محسوب می شود. به عنوان مثال، برخی از کارگزاری ها اولویت سفارش مشتریان را رعایت نمی کنند و یا حتی برخی مواقع قیمت سهم در پنل کارگزاری با قیمت روی تابلوی سهم در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران تفاوت چشمگیر دارد.

تخلف شرکت های بورسی و غیر بورسی به چه صورت انجام می شود؟

در شرکت های پذیرفته شده در بورس نیز برخی مواقع شاهد تخلفات بورسی هستیم. مواردی همچون عدم ارائه اطلاعات به سازمان بورس و یا ارائه اطلاعات نادرست و اشتباه (مانند صورت های مالی نادرست) از جمله این تخلفات بورسی می باشند که سازمان بورس و اوراق بهادار اقدامات مناسبی از جمله مشمول تعلیق قرار دادن نماد را در چنین مواردی انجام داده است.

مراجع رسیدگی به تخلفات بورسی

برای رسیدگی به تخلفات بورسی، مراجع و هیئت های مختلفی شکل گرفته اند که از جمله آن ها می توان به مواردی همچون کمیته رسیدگی به تخلفات، هیئت رسیدگی به تخلفات، هیئت داوری، تشکل خود انتظام مربوطه و. که وظیفه آن ها رسیدگی به تخلفات انجام شده است، اشاره کرد. کمیته رسیدگی دارای سه عضو است که عبارت اند از:

1. مدیر پیگیری امور تخلفات سازمان به عنوان رییس کمیته
2. مدیر یا رییس اداره مربوطه در سازمان
3. نماینده تشکل خود انتظام مربوطه

رییس کمیته براساس محتویات پرونده، قوانین مربوط به کارگزاری ها مدیر مربوطه در سازمان و نماینده تشکل خود انتظام مربوطه را بر حسب مورد مشخص و به جلسه کمیته دعوت می نماید. براساس هر یک از گزارش های تخلفاتی ذکر شده از طرف تشکل های ذکر شده در بالا، پرونده تخلفاتی در دبیرخانه کمیته شکل می گیرد. بعد از آن دبیرخانه با تکمیل کردن پرونده آن را برای بررسی به کمیته آماده می کند.

هیئت رسیدگی، تشکیل شده از سه عضو شامل معاون حقوقی سازمان به عنوان رییس هیئت، یک نفر به انتخاب هیئت مدیره و معاون مرتبط با تخلف مورد رسیدگی در سازمان می باشد. رییس هیئت براساس محتوای پرونده، معاون مربوطه را مشخص و به جلسه دعوت می کند. معاون مربوطه می‏ تواند نماینده‌ای را جهت حضور در جلسه رسیدگی و صدور رأی معرفی کند.

بررسی انواع مجازات در بازار بورس

طبق ماده 16، اشخاص زیر به حبس تعزیری از سه ماه تا یک سال یا به جزای نقدی معادل دو تا پنج برابر سود به دست آمده یا زیان متحمل نشده یا هر دو مجازات محكوم خواهند شد:

• هر شخصی که "اطلاعات نهانی" مربوط به اوراق بهادار موضوع این قانون را که حسب وظیفه در اختیار وی قرارگرفته به نحوی به ضرر دیگران یا به نفع خود یا به نفع اشخاصی که از طرف آن ها به هر عنوان نمایندگی داشته باشد، قبل از انتشار عمومی، مورد استفاده قرار دهد و یا موجبات افشاء و انتشار آن ها را در غیر از موارد مقرر فراهم نماید.
• هر شخصی که با استفاده از "اطلاعات نهانی" به معاملات اوراق بهادار بپردازد و هر شخصی که اقدامات وی منجر به ایجاد ظاهری گمراه کننده از روند معاملات اوراق بهادار یا ایجاد قیمت های کاذب و یا تشویق اشخاص به انجام معاملات اوراق بهادار شود.
• هر شخصی که بدون رعایت مقررات این قانون اقدام به انتشار آگهی یا "اعلامیه پذیره نویسی" به منظور عرضه عمومی اوراق بهادار نماید.

نکته: توجه داشته باشید که اشخاص زیر به عنوان اشخاص دارای "اطلاعات نهانی" شرکت شناخته می شوند:

• مدیران شرکت شامل اعضای هیئت مدیره، هیئت عامل، مدیرعامل و معاونان آن ها
• بازرسان، مشاوران، حسابداران، حسابرسان و وکلای شرکت که به تنهایی و یا به همراه افراد تحت تكفل خود، بیش از ده درصد سهام شرکت را در اختیار دارند و یا نمایندگان آن ها
• مدیرعامل و اعضای هیئت مدیره و مدیران ذی ربط یا نمایندگان شرکت های مادر هلدینگ که مالک حداقل ده درصد سهام یا دارای حداقل یک عضو در هیئت مدیره شرکت سرمایه پذیر باشند.

مقررات متفرقه برای بررسی تخلفات بورسی

یکی از موارد بسیار مهم این است که هیچ سهامدار حقیقی یا حقوقی، نمی تواند بیش از دو و نیم درصد (مستقیم یا غیرمستقیم) مالكیت داشته باشد و تجاوز میزان سرمایه گذاری از درصد ذکر شده تخلف می باشد. همچنین هیچ سهامدار حقیقی یا حقوقی نمی تواند بیش از پنج درصد از سهام "شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه" را به طور مستقیم یا غیرمستقیم در مالكیت داشته باشد. لازم به ذکر است که در صورت مشاهده هرگونه تخلف چه در شرکت های فعال در بورس و فرابورس و چه در کارگزاری ها می توانید موارد تخلف را به نهادهای نظارتی سازمان بورس و اوراق بهادار گزارش کنید.

جمع بندی

با ورود میلیون ها سرمایه گذار جدید به بازار سرمایه و صادر شدن کد بورسی برای آن ها، حجم و گستردگی این بازار در مقایسه با سال های گذشته افزایش یافت. در طرف مقابل، وقتیکه چنین حجمی از پول وارد یک بستر اقتصادی می شود، مطمئنا حاشیه های خود را نیز به همراه دارد. تخلفات بورسی یکی از همین موارد است که با توجه به قوانین در نظر گرفته شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار، تعاریف خاص خود را دارند. این تخلفات بورسی ممکن است در نهادهای مالی زیرمجموعه سازمان بورس و اوراق بهادار مانند کارگزاری ها، شرکت های تامین سرمایه، شرکت های سبدگردان، شرکت های فعال در بورس و فرابورس، شرکت های مشاوره سرمایه گذاری و. صورت بگیرد. بنابراین، بهتر است که با این تخلفات آشنا شوید و برای بهبود معاملات خود از آن ها استفاده کنید.

کارگزاری چیست؟ کارگزاران بورسی چه وظایفی دارند؟

برای ورود به بازار سهام حتما باید از طریق کارگزاران بورس اقدام کنیم. نوشتار پیش‌رو هر آنچه را که لازم است شما درباره کارگزاران بورس بدانید، مورد بحث قرار گرفته است.

آنچه در این مطلب می‌خوانید:

• کارگزاری چیست؟
• چرا حضور کارگزاران لازم است؟
• نگاهی بر تاریخچه کارگزاری‌ها
• کارگزاری‌ها چه خدماتی ارائه می‌دهند؟
• کارگزاری‌ها چه خدمات مازادی برای جذب مشتری در فضای رقابتی ارائه می‌کنند؟
• کانون کارگزاران چیست و چه وظایفی دارد؟
• چند کارگزاری‌های فعال در بازار سرمایه وجود دارد؟
• کارگزاران بر چه اساسی رتبه‌بندی می‌شوند؟
• چگونه بهترین کارگزار را انتخاب کنیم؟

کارگزاری چیست؟

دنیای بورس | بسیاری از افراد که قصد سرمایه‌گذاری در بازار سهام را دارند، احتمالا با واژه کارگزاری آشنا هستند. در واقع شما برای ورود به بورس باید حتما از طریق کارگزاری‌ها اقدام کنید. کارگزاران بورس شرکت‌های واسطی هستند تا شما بتوانید به‌راحتی معاملات بازار را انجام دهید. در حقیقت کارگزاران خریدار و فروشنده را در بازار سهام به هم وصل کرده و در ازای این کار دستمزد یا همان کارمزد دریافت می‌کنند.

کارگزاری‌ها برای فعالیت در بازار سرمایه باید مجوز تاسیس و فعالیت خود را از سازمان بورس و اوراق بهادار اخذ کنند و به عضویت کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار و بورس مربوطه درآیند.

چرا حضور کارگزاران الزامی است؟

برای درک بهتر نقش کارگزاری فرض کنید که شرکت‌های کارگزاری‌ نبودند؛ در این صورت شما برای انجام معاملات در بازار سهام مجبور بودید در ساعات فعالیت بازار، دائماً در ساختمان مرکزی بورس واقع در خیابان حافظ حاضر می‌شدید و در بین جمعیت انبوه معامله گران به خرید و فروش می‌پرداختید.

درحالی‌که با وجود کارگزاری‌ها شما به راحتی در قیمت و تعداد مدنظر خود سفارش را ثبت کرده و پس از آن تمامی فعالیت‌ها به‌صورت خودکار و خرید یا فروش انجام می‌گیرد.

بنابراین نقش کارگزاری‌ها لازمه فعالیت، حیات و گسترش بازار سرمایه است و این موضوع برای تمامی اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی صادق است.

تاریخچه کارگزاری‌ها

شیوه قدیم معاملات کارگزاران بورسی در بازارهای جهانی

- فعالیت کارگزاران در ایران از کی و با چند کارگزاری آغاز شد؟

بورس تهران در سال 1346 تاسیس شد. همزمان با تاسیس آن کارگزاران بورسی هم فعالیت خود را آغاز کردند. اما در ابتدای امر 13 کارگزار فعال که عمدتا بانکی بودند در بازار سرمایه ایران مشغول به کار بودند.

این تعداد در سال‌های بعد به تدریج افزایش پیدا کرد. این کارگزاران تنها در 2 روز معاملاتی طی هفته و در ساعت‌های 10 الی 12 در تابلوی مظنه، معاملات را ثبت می‌کردند.

در سال 1348 برای اولین بار 2 کارگزار از بخش خصوصی به این تعداد اضافه شد و بعدها یک کارگزار خصوصی دیگر هم فعال شد. به طوری که تا قبل از انقلاب یعنی سال 1357، 3کارگزار خصوصی و 26 کارگزار نهادی در بازار فعالیت داشتند.

تاثیر کارگزاری‌های خصوصی بر بازار سرمایه

ورود کارگزاران بخش خصوصی در آن سال‌ها به بازار سرمایه به عنوان نقطه عطفی برای رونق معاملات و افزایش حجم دادوستد‌ها مطرح شد. در سال 1352، 50 درصد از کل معاملات در اختیار دو کارگزاری خصوصی (کارگزاری محمود رضویان و محمود کریشچی) قرار داشت. بعد از اضافه شدن کارگزار سوم از بخش خصوصی (احمد سلطانی) یک سوم از کل معاملات در اختیار این 3 کارگزار بود.

فعالیت کارگزاران از چه زمانی رونق گرفت؟

در سال‌های بعد از انقلاب در یک دوره معاملات کارگزاری‌ها از رونق افتاد، به‌طوری‌که حجم معاملات تا سال 1367 در حد صفر بود.

از سال 1367 به بعد و به‌خصوص در دهه 70، بورس یک جان تازه‌ای گرفت. بر این اساس 7 کارگزار خصوصی به فهرست کارگزاران اضافه شدند. این تعداد کارگزار خصوصی‌ به‌همراه 8 کارگزاری نهادین، معاملات را مجدد آغاز کردند.

در دهه 70، با مجوزهای جدیدی که سازمان کارگزاران بورس به کارگزاران اعطا کرد، معاملات آن‌ها قوت گرفت اما اصل معاملات و ایجاد روند واقعی در دادودستد‌ها از دهه 80 آغاز شد. تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی در این دوره انجام شد.

به این ترتیب با تغییر ساختار بازار سرمایه و اعطای مجوز به چندین کارگزاری در بازار سرمایه شاهد تغییرات اساسی در کلیت بازار سرمایه، ارکان و ساختار آن بودیم. از آن زمان به بعد یک توسعه چشمگیری در بازار سرمایه ایجاد شد. هر چند صنعت فعالیت کارگزاری‌ها قدمت 50 ساله دارد، اما عمده پیشرفت و توسعه آن در 10 سال اخیر صورت گرفته است.

کارگزاری‌ها چه وظایفی دارند؟

از جمله خدماتی که کارگزاران بورسی به مشتریان خود می‌دهند:

- کلیه معاملات اوراق بهادار: خرید و فروش سهام، حق تقدم سهام، اوراق بدهی، اوراق مشتقه و معاملات آتی و. در بورس، فرابورس، بورس کالاو بورس انرژی به صورت مستقیم و آنلاین (معاملات بر خط)

- خدمات مشاوره‌ای: پذیرش و ثبت شرکت‌ها و انتشار و عرضه اوراق بهادارشان در بورس‌های مربوطه، ارائه خدمات مشاوره‌ای به شرکت‌های پذیرش شده در بورس یا فرابورس جهت نحوه انتشار اوراق، انجام افزایش سرمایه و. ، ارایۀ خدمات و نظرات مشورتی به سرمایه‌گذاران (خرید و فروش سهام یا سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها، اوراق با درآمد ثابت و. )

- بازارگردانی اوراق بهادار: بازارگردانی یعنی فعالیتی که با اخذ مجوزهای لازم عرضه و تقاضا را در بازار سرمایه تنظیم کرده و مانع از نوسان شدید قیمت‌ها می‌شود. این‌کار افزایش نقدشوندگی بازار را به دنبال دارد.

- خدمات مالی: ارائه اطلاعات مربوط به ورقه بهادار، معامله، سفارشات خرید و فروش و ناشر ورقه بهادار به مشتریان

- تعهد پذیره نویسی: انجام تعهد خرید اوراق بهاداری که ظرف مهلت “پذیره‌نویسی” به ‌فروش نرسیده است.

کارگزاری‌ها چه خدمات مازادی برای جذب مشتری ارایه می‌کنند؟

- اعتبار معاملاتی: برخی از کارگزاری‌ها براساس گردش مالی مشتریان خود (میزان و حجم خرید و فروش) به آن‌ها اعتبار معاملاتی می‌دهد.

به این صورت که فرد بدون پرداخت مبلغ سهام خود را از طریق اعتباری که کارگزاری به آن‌ها می‌دهد، خرید یا فروش می‌کند. این شیوه به عبارتی نوعی وام از سوی کارگزار به مشتریان با سطح اعتباری بالا است.

- تخفیف معاملاتی: کارگزاران بورسی در ازای دریافت حق الزحمه خرید و فروش سهام را برای مشتریان خود میسر می‌کنند که سقف آن توسط سازمان بورس تصویب شده است. برخی از کارگزاران به منظور جذب مشتری تخفیفانی در کارمزد معاملات اعمال می‌کنند.

- دوره‌های آموزشی: برخی از کارگزاری‌ها دوره‌هایی تحت عنوان آموزش بورس به صورت حضوری یا غیرحضوری برگزار می‌کنند.

نهاد کانون کارگزاران در ایران

کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار در سال 1386 به عنوان یک مؤسسه غیردولتی فعالیت خود را آغاز کرد. اعضای آن کارگزاران فعال در بازار سرمایه هستند.

به عبارتی تمامی کارگزاری‌های بورسی برای فعالیت در بازار سرمایه باید به عضویت این کانون درآیند. کارگزاری‌ها تابع قوانین واحد و استانداردی هستند که توسط کانون کارگزاران وضع می‌شود.

وظایف کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار چیست؟ مهم‌ترین وظیفه این کانون نظارت و قانو‌ن‌گذاری برای شرکت‌های کارگزاری است.

نحوه و کیفیت خدمات‌رسانی اعضا، پیشنهاد تغییر سقف کارمزدها و نرخ‌های خدمات اعضای کانون به سازمان، ارتباط با سایر ارکان و فعالان بازار اوراق بهادار، ایجاد سازش و حل اختلافات و مشکلات بین کارگزاران، کارگزار معامله‌گران و بازارگردانان و سایر اشخاص ذیربط، تنظیم روابط بین اعضای کانون با یکدیگر و با اشخاص وابسته به اعضاء، کمک به تهیه و تدوین قوانین، مقررات و آئین‌نامه‌های مربوط به اعضای کانون و بازار اوراق بهادار، کمک به ایجاد یک بازار اوراق بهادار عادلانه، رقابتی و کارا در کشور به منظور جلب اعتماد سرمایه‌گذاران، ارتقاء اعتبار اعضای کانون و اشخاص وابسته به اعضاء نزد سرمایه‌گذاران و . از جمله وظایف کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار است.

کارگزاران بورس در ازای خدمات به مشتریان خود کارمزد دریافت میکنند

چند کارگزاری‌ فعال در بازار سرمایه وجود دارد؟

براساس آخرین گزارش که مربوط به اطلاعات کارگزاری‌ها تا پایان سال 97 است، 108 شرکت کارگزاري در بورس‌هاي کشور فعالند که 106 شرکت از کارگزاران فعال در بورس اوراق بهادار، 88 شرکت از کارگزاران فعال در بورس کالا، 105 شرکت از کارگزاران فعال در فرابورس، 62 شرکت از کارگزاران فعال در بورس انرژي، 20 شرکت از کارگزاران صرفاً فعال در بازار اوراق بهادار، 2 شرکت از کارگزاران صرفاً فعال در بازار کالایی و 86 شرکت از کارگزاران فعال در هر دو بازار هستند.

دفاتر و شعب کارگزارن در چه شهرهایی هستند؟

یکی از نکاتی که باید به هنگام انتخاب کارگزار بورسی به آن توجه کنیم، تعدد شعب و دفاتر مربوط به آن‌ها در نقاط مختلف کشور است.براساس آخرین آمار و اطلاعات تا پایان سال 97، تهران با 457 شعبه، اصفهان 80 شعبه، مشهد 54 شعبه، کرج 50 شعبه و تبریز با 39 شعبه به عنوان 5 شهر با بیشترین شعب کارگزاری‌ها هستند.

لیست کامل دفاتر کارگزاری را هم میتوانید اینجا دریافت کنید.

پراکندگی شعب کارگزاری‌ها در شهرهای مختلف ایران

چگونه کارگزاران رتبه‌بندی می‌شوند؟

شرکت‌های کارگزاری به صورت ماهانه در ۲۹ استان، بر اساس ارزش کل معاملات (حجم خرید و فروش)، ارزش معاملات خرد و بلوک کل، ارزش معاملات خرد و بلوک عادی و ارزش معاملات الکترونیکی رتبه‌بندی می‌شوند.

بر اساس آخرین آمار از 9 ماه ابتدایی سال 98، به ترتیب شرکت‌های کارگزاری مفید با ارزش معاملات کل 72.843میلیارد تومان، کارگزاری آگاه با 40.551 میلیارد تومان، کارگزاری فارابی با 17.821 میلیارد تومان، کارگزاری مبین سرمایه با 13.660 میلیارد تومان و کارگزاری بانک پاسارگاد با 21.045 میلیارد تومان به عنوان 5 رتبه برتر از لحاظ ارزش معاملات قوانین مربوط به کارگزاری ها کل و الکترونیکی هستند.

همچنین از نظر ارزش معاملات خرد و بلوک کل به ترتیب کارگزاری‌های مفید، آگاه، فارابی، بانک پاسارگاد و مبین سرمایه و از نظر ارزش معاملات خرد و بلوک عادی کارگزاری‌های حافظ، بانک پاسارگاد، صبا تامین، بانک رفاه کارگران و مفید 5 رتبه برتر هستند.

چگونه بهترین کارگزار را انتخاب کنیم؟

شاید این پرسش برای شما ایجاد شود که چگونه کارگزار بورسی خود را انتخاب کنیم و یا بهترین کارگزار کدام است؟

مشتری مداری، کسب رتبه بالا در رتبه‌بندی سالانه، فعالیت در بازارهای مختلف بورس (بورس، فرابورس، کالا و انرژی)، عملکرد مطلوب سیستم معاملات آنلاین، تعدد شعب و نمایندگی در استان‌های مختلف، سیستم پاسخگویی مناسب به مشتریان، بهترین خدمات مشاوره‌ای، سلسله برنامه‌های آموزش حضوری یا مجازی، ارتباط خوب با صندوق‌های سرمایه‌گذاری، ارائه خدمات مالی از جمله وام قرض السحنه، اعتبار معاملاتی و . از جمله مواردی است که در انتخاب کارگزار خوب باید به آن توجه کرد.